غده تیروئید یا سپردیس، جزء بزرگترین غدد اندوکرین بوده و شبیه بال پروانه است که در قسمت تحتانی گردن و درست روبه روی نای زیر حنجره قرار دارد. وزن تقریبی آن پانزده تا بیست گرم می باشد و اندازه آن در دوران قاعدگی و حاملگی خانم ها افزایش می‌یابد.
غده تیروئید، هورمون های (T4 تیروکسین) و T3 (تری یدو تیرونین) تولید کرده و به داخل خون ترشح می‌کند. که همراه گردش خون به تمام نقاط بدن حمل شده و عملکرد سلول هاي بدن را کنترل می کند.
خاطر نشان می شود که غده هیپوفیز میزان تولید هورمون تیروئید را کنترل می کند و زمانی که سطح این هورمون ها کم یا زیاد بشود، مشکلاتی مانند بیماری گواتر (بزرگی غده تیروئید)، هایپوتیروئید (کم کاری غده تیروئید)، هایپرتیروئید (پرکاری تیروئید) و التهاب تیروئید یا توده های تیروئیدی در بدن ایجاد می شود.
کلماتی مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید را زیاد شنیده ایم و شاید درصدی از ما بعد از آگاه شدن از مضرات اختلال کارکرد این غده به فکر دادن آزمایش افتاده ایم و بعضی از کنار این موضوع مهم به سادگی عبور کردیم. اما باید بدانیم که اگر اختلالی در کارکرد این غده هم باشد طبق تجویز پزشکان مجرب با مصرف دوزهای درمانی دارو، هم این اختلال درمان می شود و هم از بروز و شدت بیماریهای غیر مستقیم با کارکرد این غده جلوگیری می شود. کم کاری یا پر کاری تیروئید هر یک تبعات جداگانه ای از چاقی یا لاغری گرفته تا بی حوصلگی و خستگی و اختلالات جنسی به دنبال دارند، تبعاتی که هر چند با مصرف به موقع دارو حل می شوند ولی می توانند اثرات نامطلوبی را روی سازوکار ارگان های بدن بگذارند. گاهی افراد صرفا به دلیل چاقی یا خستگی و بی‌حالی به پزشک مراجعه می‌کنند و فکر می کنند که حتما دچار کم‌کاری تیروئید هستند. در صورتی که مجموعه‌ای از علائم باید وجود داشته باشد تا بتوان مشکلات را ناشی از اختلال در کارکرد تیروئید دانست.
اگر هورمون‌های تیروئید ساخته نشوند، کم‌کاری تیروئید بروز می‌کند. در کمبودهای خفیف تا متوسط عنصر ِید ابتدا تیروئید بزرگ می‌شود تا ید بیشتری از خون جذب کند. در این مرحله گواتر ایجاد می‌شود.در صورتی که کمبود ید شدید و مزمن شود، تیروئید نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون بسازد و کم‌کاری تیروئید ایجاد می‌شود. کم کاری تیروئید علائم مشخص و ثابتی دارد که با دیدن آن ها باید به متخصص غدد مراجعه کنید و به درمان کم کاری تیروئید بپردازید. علائم در افراد متفاوت است و با پیشرفت بیماری شدیدتر می شوند. گاهی نیز علائم تیروئید پنهان است و فرد تا زمانی که آزمایش ندهد متوجه بیماری نمی شود. اما مجموعه ای از علائم وجود دارد که می تواند نشانه های تیروئید کم کار باشد.
1. کم آوردن نفس: کم کاری تیروئید عملکرد قلب و ضربان قلب را کند می کند و ممکن است پس از انجام فعالیت های ساده نیز نفس کم بیاورید.
2. کندی در عملکرد دستگاه گوارش: یکی از علائم کم کاری تیروئید یبوست است که درنتیجه آهسته شدن فرآیند گوارش پدید می آید.
3. ایجاد پف و ورم در صورت: کم کاری تیروئید به ایجاد پف صورت به ویژه اطراف چشم منجر می شود.
4. ایجاد اختلال در نظم قاعدگی زنان
5. ریزش مو، ضخامت پوست، شکنندگی ناخن ها از علائم دیگر کم کاری تیروئید است.
6. چاقی، لاغری و افزایش وزن بی دلیل نیز از دیگر علائم مهم کم کاری تیروئید است.
7. کاهش میل جنسی
در پرکاری، غده تیروئید بیشتر از حد لازم هورمون تولید می کند. معمولاً علت این اتفاق نیز نوعی بیماری خود ایمنی به نام گریوز است که بدن علیه خودش آنتی بادی می سازد و در چنین شرایطی غده تیروئید تحریک شده و میزان زیادی هورمون ترشح می کند. از طرف دیگر مصرف زیاد ید نیز درنهایت فرد را در معرض ابتلا به پرکاری تیروئید قرار می دهد.جهت درمان پرکاری تیروئید لازم است که سوابق بیماری و عادات غذایی خود را برای پزشک شرح دهید تا روند درمان سریع تر انجام پذیرد. علائم پرکاری تیروئید نیز ممکن است در بین افراد، متفاوت ظاهر شود و یا علائمی وجود نداشته باشد.
به‌طورکلی در هر نوع بیماری بروز نشانه ها و علائم از خوش شانسی بیمار است و امکان تشخیص زودهنگام و درمان قطعی بیماری را میسر می کند.
1. افزایش عملکرد قلب. ضربان تند و سریع
2. برجسته شدن و بیرون زدگی چشم که ممکن است حتی پس از درمان نیز باقی بماند.
3. کاهش وزن بدون هیچ دلیل خاصی
4. ریزش شدید موها
5. افزایش سرعت فرآیند گوارش و ابتلا به اسهال
6. تعریق زیاد و عدم تحمل گرما
7. ضعف عضلانی و خستگی های شدید
8. گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید در گلو
9. افزایش خفیف فشارخون
10. تغییرات خلقی چون افسردگی و اضطراب
