ناهشیار را در تبیین مدل توپوگرافیک فروید مختصرا شرح داده بودم اما در این مطلب، بسط بیشتری به بحث خواهم داد.
مفهوم ناهشیار، از پایه‌ای‌ترین و اساسی‌ترین مفاهیمی است که هر روان‌کاو با آن مواجه است. ناهشیار تا آن‌جایی در روان‌کاوی مفهوم مهمی تلقی می‌شود که ژان لپلانش Jean Laplanche و ژان پونتلیس Jean-Bertrand Pontalis به درستی ادعا می‌کنند که اگر مجبور شویم چکیده‌ی اکتشافات فروید را در یک کلمه خلاصه کنیم، آن کلمه چیزی جز «ناهشیار» نخواهد بود.
ناهشیار را می‌توان از سه ساحت «توصیفی»، «سیستمی» و «پویشی» معنا کرد:
ناهشیار توصیفی به تبیین محتوای روانی فرد بر می‌گردد که در پیش‌هشیاری و هشیاری‌اش قرار نمی‌گیرد. یعنی به آگاهی در نیامده است.
ناهشیار سیستمی به جنبه‌ای از روان اشاره دارد که صرفاً بر اساس «اصل لذت» و تفکر فرایند اولیه کارایی دارد. یعنی محتوای آن بازنمایی‌کننده‌ی غرایز است و این محتوا غالباً توسط مکانیسم‌های فرایند اولیه به‌خصوص ادغام (condensation) و جابجایی (displacement) مدیریت می‌شود.
ناهشیار پویا به متریالی که فعالانه سرکوب شده است اشاره دارد که به سمت هشیاری، فشار وارد می‌کند و شامل «فانتزی ناهشیار» شدیدا سازمان‌یافته است. این فشارها به هشیار-پیش‌هشیار راهی باز نمی‌کند مگر اینکه محتوا بواسطه‌ی ساختار سازشی سانسورها تغییر کرده باشد.
به هر حال، امر سرکوب‌شده، همه‌ی آنچه ناهشیار است را پوشش نمی‌دهد.
محتوای ناهشیار می‌تواند تحت چهار دسته‌بندی قرار بگیرد:
۱. بازنماینده‌های غریزی (instinctual representatives)
۲. متریالی که بواسطه‌ی «سرکوب اولیه» (primary repression) بدست آمده است.
۳. محتوای عقب‌‌رانده‌شده توسط سرکوبی
۴. طرحواره‌های فیلوژنتیک که از طریق فانتزی‌های نخستین آشکار می‌شود.
فروید، رویا را شاهراهی به ناهشیار می‌دانست و مکانیسم‌هایی که در رویا دیدن موثر دیده بود را می‌توان در سایر نمودهای ناهشیار نیز بررسی و تحلیل کرد. (ادغام، جابجایی و نمادگرایی)
می‌توان ویژگی‌های اید را با ویژگی‌های ساحت سیستمی ناهشیار مرتبط گرفت اما باید توجه داشته باشیم که اصطلاح ناهشیار به صورت کلی، برابر «اید» نیست و بخش‌هایی از ایگو و سوپرایگو نیز ناهشیار هستند.
شما علاقمندان روان‌کاوی، می‌توانید بواسطۀ لینک‌های زیر، مرا در اینستاگرام و تلگرام دنبال نمایید.
https://instagram.com/sajjadkazemipsy
https://t.me/sajjadkazemipsy
همچنین در تلگرام با شناسۀ sajjadkazemi_psy پاسخگوی سوالات شما هستم.
