یکی از سه مولفه‌ی مدل توپوگرافیک روان فروید، که غالباً کمتر در مورد آن صحبت می‌شود، «پیش‌هشیار» است؛ دو مولفهٔ دیگر آن، ناهشیار و هشیار نام دارند.
پیش‌هشیار فقط مطابق تعریف توصیفی این اصطلاح، به نحوی ناهشیار است اما به صورت کلی و در سایر تعارف، محتوایی متفاوت از سیستم ناهشیار دارد و محتوای آن می‌تواند در دسترس هشیاری قرار بگیرد. مانند دانش و خاطراتی که همین الان در هشیاری ما قرار ندارند.
مطابق مدل توپوگرافیک فروید، پیش‌هشیار واجد شش ویژگی زیر است:
۱. میان دو سیستم ناهشیار و هشیار قرار گرفته است.
۲. پیش‌هشیار توسط سانسور ثانویه -که به جای سرکوب فعالانه‌ی اطلاعات (ویژگی سانسور خاص)، آن‌ها را بررسی و گزینش می‌کند- از هشیار جدا شده است. پیش‌هشیار همچنین بواسطه‌ی سانسور خاص از ناهشیار جدا شده است.
۳. پیش‌هشیار معمولاً صرفاً توسط فرایند ثانویه مدیریت نمی‌شود و تحت کاربست انرژی روانی است.
۴. محتوای پیش‌هشیار، از دسترس آگاهی هشیار به خارج بوده اما آوردن و آمدن آن محتواها به هشیاری، کار دشواری نیست.
۵. هنگامی که پیش‌هشیار معرفی شد، به نظر می‌رسید اقداماتی که یه ایگو نسبت داده می‌شد را انجام می‌دهد، اما بعدها مشخص شد که برخی وجوه سوپرایگو نیز ناهشیار است. هرچند که همچنان عمده ویژگی‌های ایگو را با پیش‌هشیار متناسب می‌دانند.
سانسور ثانویه که میان پیش‌هشیار و هشیار در نظر گرفته می‌شود برخلاف سانسور خاص، بیشتر انتخاب می‌کند که کدام محتوا به سطح بالاتر (هشیاری) وارد شود تا اینکه محتوا را دستخوش تغییراتی کند (سانسور خاص). همین موضوع است که از هشیار شدن افکار مزاحم، جلوگیری می‌کند. بنابراین، فرایند متمرکز کردن توجه تسهیل می‌شود.
در واقع به نظر می‌رسد هنگامی که فروید، این اصطلاح را معرفی می‌کرد، قصد داشت قلمروی هشیاری و ناهشیاری را بواسطهٔ پیش‌هشیار به صورت کامل از هم جدا کند. مثلا خاطراتی که در فرایند درمان به صورت آگاهانه بازخوانی می‌شوند، اگر مستقیماً در هشیاری ما نیستند، باید در ناهشیار ما باشند. اما محتوای ناهشیار که به این سادگی به هشیاری نمی‌رسد؛ پس چیزی باید در این میان وجود داشته باشد که به لحاظ تعریف توصیفی با ناهشیار منطبق شود و از لحاظ تعریف سیستمی، از آن جدا باشد. این مفهوم همان پیش‌هشیار است. متریالی که در ناهشیار جا نگرفته‌اند و در لحظه در هشیاری نیز نیستند، اما با تقلای فرد می‌توانند به سطح هشیار برسند.
شما علاقمندان روان‌کاوی، می‌توانید بواسطۀ لینک‌های زیر، مرا در اینستاگرام و تلگرام دنبال نمایید.
https://instagram.com/sajjadkazemipsy
https://t.me/sajjadkazemipsy
همچنین در تلگرام با شناسۀ sajjadkazemi_psy پاسخگوی سوالات شما هستم.
