ممکن است شما هم شنیده باشید که شیرهای مدت‌دار حاوی مواد نگهدارنده و مضر هستند. واقعیت این است که در این نوع شیر هیچ ماده نگهدارنده‌ای وجود ندارد و ماندگاری بالای این نوع شیر دلیل دیگری دارد. از آنجا که شیر یکی از اجزای اصلی سبد غذایی است و ماهیت مصرف آن روزانه است، استفاده از مواد نگهدارنده در آن منطقی به نظر نمی‌آید.
روش تولید شیرهای مدت‌دار
از آنجا که شیر دارای رطوبت و چربی فروان است، محلی مناسب برای رشد میکروارگانیسم‌هایی نظیر باکتری، میکروب و قارچ است که می‌توانند منجر به فساد شیر شوند. برای افزایش ماندگاری شیر از روش استریلیزاسیون استفاده می‌شود. در نتیجه این فرایند میکروارگانیسم‌های موجود در شیر از بین می‌روند. همچنین استفاده از بسته‌بندی ویژه که مانع رسیدن نور و هوا به شیر می‌شود، در افزایش ماندگاری آن موثر است.
استریلیزاسیون
استریلیزه کردن فرایندی حرارتی است که طی آن شیر به مدت 5 الی6 ثانیه تحت دمای 135 تا 150 درجه سانتی‌گراد قرار می‌گیرد. در نتیجه این فرایند، باکتری‌ها و میکروب‌های مضر از بین می‌روند. ولی طی این روش، باکتری‌های مفید و برخی از ویتامین‌های موجود در شیر نیز از بین می‌روند.
تفاوت استریلیزاسیون و پاستوریزاسیون
یکی دیگر از روش‌های افزایش ماندگاری شیر، البته به مدت کوتاه، پاستوریزاسیون است. پاستوریزه کردن نیز فرآیندی حرارتی است که به دو روش انجام می‌شود. در یک روش از حرارت کم و مدت زمان طولانی استفاده می‌شود و در روش دیگر از حرارت بالا و مدت زمان حرارت‌دهی کوتاه‌تر استفاده می‌شود. طی پاستوریزاسیون شیر، میکروب‌های بیماری‌زا از بین می‌روند. ولی مزیت آن این است که اغلب باکتری‌های مفید و ویتامین‌های شیر حفظ می‌شوند. به دلیل وجود باکتری‌های مفید در شیر پاستوریزه، مدت زمان ماندگاری آن حدود یک هفته تا ده روز در یخچال است.
در مقابل، شیرهایی با ماندگاری بالا، به روش استریلیزاسیون تهیه می‌شوند. شیرهایی با ماندگاری چندماهه به این روش تولید می‌شوند. در صورت باز شدن بسته‌بندی، شیر استریلیزه باید در یخچال نگه‌داری شده و در عرض چند روز مصرف شود. در غیر این صورت، شاهد خراب شدن این نوع شیر خواهیم بود که این موضوع خود گواهی بر عدم استفاده از مواد نگهدارنده است.
در مجموع اگر تاریخ مصرف طولانی شیر برای شما در اولویت نیست، بهتر است از شیرهای پاستوریزه استفاده کنید تا علاوه بر مواد معدنی، از مزایای ناشی از باکتری‌های مفید و ویتامین‌های آن نیز بهره‌مند شوید.
