حساسیت‌های غذایی بسیار رایج هستند. حدود 5 درصد از بزرگسالان و 8 درصد از کودکان از حساسیت‌های غذایی تاثیر می‌پذیرند و البته این درصدها در حال افزایش است.
جالب است بدانید که اگرچه حساسیت غذایی ممکن است توسط هر غذایی ایجاد شود ولی اغلب موارد آن توسط 8 ماده غذایی ایجاد می‌شود. در این مطلب این 8 ماده غذایی، کسانی که در معرض خطر حساسیت به آنها هستند، علایم حساسیتشان و نحوه برخورد با آن معرفی خواهد شد.
حساسیت غذایی چیست؟
حساسیت غذایی شرایطی است که مصرف یک ماده غذایی منجر به ایجاد پاسخ در سیستم ایمنی بدن می‌شود. دلیل ایجاد این پاسخ این است که سیستم ایمنی بدن ما برخی از پروتئین‌های ماده غذایی را به عنوان یک عامل مضر تشخیص می‌دهد. در این شرایط بدن ما اقدام به یک سری اقدامات حفاظتی می‌کند که از آن جمله می‌توان به آزادسازی هیستامین اشاره کرد که منجر به التهاب می‌شود. در افرادی که به یک ماده غذایی حساسیت دارند، قرار گرفتن در معرض حتی مقدار بسیار کم از آن ماده غذایی منجر به ایجاد واکنش و پاسخ سیستم ایمنی می‌شود.
علایم ناشی از حساسیت غذایی، ممکن است چند دقیقه یا چند ساعت پس از مصرف ماده غذایی بروز پیدا کند. برخی از این علایم به قرار زیر است:
· تورم زبان، دهان یا صورت
· دشواری تنفس
· پایین آمدن فشار خون
· استفراغ
· اسهال
· کهیر
· خارش پوست
عدم تحمل برخی از مواد غذایی ممکن است با حساسیت غذایی اشتباه گرفته شود. ولی در مورد مشکل عدم تحمل مواد غذایی، سیستم ایمنی درگیر نمی‌شود.
هشت ماده غذایی رایج حساسیت‌زا
1- شیر گاو
موارد حساسیت به شیر گاو، اغلب در نوزادان و کودکان زیر 3 سال مشاهده می‌شود؛ به ویژه در مورد نوزادانی که قبل از 6 ماهگی در معرض پروتئین‌های موجود در شیر گاو قرار می‌گیرند. اگر حساسیت به شیر گاو تشخیص داده شد، تنها راه، دوری کردن از آن و هر ماده غذایی حاوی آن است مانند:
· پودر شیر
· پنیر
· کره
· ماست
· خامه
· بستنی
حتی مادران شیرده با کودکان دارای حساسیت به شیر گاو، ممکن است مجبور شوند این ماده غذایی و محصولات حاوی آن را از رژیم غذایی خود حذف کنند. در مورد کودکانی که از شیر مادر تغذیه نمی‌کنند، باید توسط یک متخصص تغذیه مجرب، جایگزینی مناسب پیشنهاد داده شود.
2- تخم مرغ
حساسیت به تخم‌مرغ، دومین حساسیت غذایی رایج به ویژه در کودکان است. ولی این حساسیت در 68 درصد کودکانی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند، پس از 16 سالگی از بین می‌رود. برخی از علایم آن عبارتند از:
· مشکلات گوارشی مانند درد معده
· واکنش‌های پوستی مانند کهیر یا خارش
· مشکلات تنفسی
· آنافیلاکسی و واکنش شدید سیستم ایمنی (که البته به ندرت رخ می‌دهد)
جالب است بدانید که ممکن است شخصی فقط به سفیده تخم‌مرغ حساسیت داشته باشد و نه به زرده. دلیل این است که پروتئین‌های موجود در سفیده تخم‌مرغ با پروتئین‌های زرده کمی متفاوت است. حساسیت به سفیده تخم‌مرغ رایج‌تر است.
در این مورد هم درمان دوری از عامل حساسیت است. با این حال، برخی از افراد ممکن است بتوانند برخی از غذاهای حاوی تخم‌مرغ پخته شده را به رژیم غذایی خود اضافه کنند.
3- آجیل‌های درختی
این نوع حساسیت به برخی از آجیل‌ها و دانه‌ها با منشاء درختی مربوط است. مثال‌هایی از آنها شامل بادام، بادام هندی، پسته، گردو، آجیل ماکادمیا و دانه کاج است. افرادی که به نوعی از این آجیل‌ها حساسیت دارند، نسبت به مواد غذایی حاوی آنها و روغن‌ها و کره تهیه شده از آنها نیز حساسند. به این افراد توصیه شده که از همه آجیل‌های درختی دوری کنند حتی اگر تنها به یک یا دو نوع آنها حساسیت دارند. این نوع حساسیت اغلب با واکنش های شدید آلرژیک همراه است و درمان آن معمولا خودداری از مصرف تمام آجیل‌های درختی و محصولات آن است.
4- بادام زمینی
حساسیت به بادام زمینی هم مانند آلرژی به آجیل‌های درختی بسیار رایج است و می‌تواند منجر به واکنش‌های حساسیتی شدید و بالقوه کشنده شود. کسانی که به بادام زمینی حساسیت دارند، اغلب به آجیل‌های درختی هم حساسیت دارند. افرادی که در خانواده خود سابقه حساسیت به بادام زمینی دارند، در معرض خطر این نوع حساسیت هستند. راه درمان این نوع حساسیت نیز دوری از آن و محصولات حاوی آن برای همیشه است.
5- گندم
حساسیت به گندم در واقع پاسخ آلرژیک نسبت به پروتئینی موجود در گندم است. این نوع حساسیت بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود. اگرچه در اغلب کودکان به مرور زمان و زمانی که به حدود ده سالگی می‌رسند، این حساسیت از بین می‌رود. این نوع حساسیت به دلیل دارا بودن علایم گوارشی مشابه، اغلب با بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن اشتباه گرفته می‌شود. این حساسیت در اثر پاسخ سیستم ایمنی بدن به یکی از هزاران پروتئین موجود در گندم ایجاد می‌شود. واکنش ایجاد شده ممکن است شدید و حتی در مواردی کشنده باشد. حساسیت به گندم اغلب از طریق آزمایش پوستی تشخیص داده می‌شود. تنها راه درمان آن دوری از گندم و محصولات حاوی آن، حتی به صورت محصولات آرایشی و بهداشتی است.
6- حساسیت به خانواده سخت‌پوستان و نرم تنان
متداول‌ترین عامل ایجاد این حساسیت که توسط مواد غذایی مانند میگو، خرچنگ، لابستر، ماهی مرکب، حلزون و ...ایجاد می‌شود، پروتئینی به نام تروپومیوزین است. تنها درمان این نوع حساسیت، حذف مواد غذایی ذکر شده از رژیم غذایی است.
7- سویا
حساسیت به سویا حدود 0/4 درصد از کودکان را درگیر می‌کند و بیشتر در نوزادان و کودکان زیر سه سال مشاهده می‌شود. حدود 70 درصد از کودکان مبتلا به این حساسیت، با گذشت زمان آن را پشت سر می‌گذارند. حساسیت به سویا توسط پروتئین‌های موجود در دانههای سویا و محصولات سویا ایجاد می‌شود. تنها راه درمان آن حذف سویا از رژیم غذایی است.
8- ماهی
حساسیت به ماهی، رایج است و حدود 2 درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر می‌گذارد. برخلاف سایر انواع حساسیت، بروز حساسیت به ماهی در سنین بالا غیرمعمول نیست. 40 درصد از افراد مبتلا در بزرگسالی با این حساسیت درگیر می‌شوند. این نوع حساسیت نیز مانند حساسیت به سخت پوستان و نرم تنان ممکن است با عوارض شدید یا حتی کشنده همراه باشد. علایم اصلی آن تهوع، استفراغ، اسهال و در موارد نادر ممکن است آنافیلاکسی (پاسخ شدید سیستم ایمنی) رخ دهد. به دلیل دارا بودن علایم مشابه، گاهی این نوع حساسیت ممکن است با واکنش نسبت به آلودگی ماهی (در اثر باکتری، ویروس یا سموم) اشتباه گرفته شود. از آنجا که سخت پوستان و نرم تنان پروتئین‌های یکسانی با ماهی‌های باله‌دار ندارند، افرادی که به سخت‌پوستان و نرم‌تنان حساسیت دارند، لزوما به ماهی نیز حساسیت ندارند.
