روش BWM (بهترین بدترین) مثال و آموزش

دوستان عزیز فیلم آموزش روش BWM به همراه پیاده سازی در لینگو تهیه شده است که در لینک زیر قرار داده شده است. چنانچه نیازمند مشاوره هستید نیز می توانید با ما تماس بگیرید 09338859181

https://sanaye20.ir/product/bwm-best-worst-method/

تکنیک BWM

تصمیم گیری چند معیاره شاخص مهمی از تئوری تصمیم گیری است. مسائل تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) بطور کلی بر اساس فضای حل مساله به دو دسته پیوسته و گسسته تقسیم بندی می­شوند. برای مدیریت مسائل پیوسته روش ­های تصمیم گیری چند هدفه(MODM) استفاده شده است. از طرف دیگر مسائل گسسته با استفاده از روش­ های تصمیم گیری چندشاخصه(MADM) استفاده شده است.

روش بهترین-بدترین (BWM) در سال ۲۰۱۵ توسط دکتر جعفر رضایی، دانشیار دانشگاه دلفت هلند، ارائه شد. اساس این روش بر پایه ماتریس مقایسات زوجی بنا شده و از این نظر شباهت هایی با روش AHP دارد. با این حال، توسعه و ارائه این روش با هدف ارتقای فرایند تصمیم گیری در مقایسه با سایر روش ها بوده است. یکی از نقاط مثبت روش بهترین-بدترین (BWM)، پایین بودن بار محاسباتی آن در مقایسه با سایر روش های تصمیم گیری است. از این رو، یادگیری این روش می تواند به پژوهشگران در حل مسائل تصمیم گیری با تعدادی زیادی شاخص کمک کند. در این آموزش مفاهیم اولیه و گام های به کارگیری روش بهترین-بدترین (BWM) تشریح شده و به منظور تفهیم هر چه دقیق تر این روش، مثال های آموزشی و کاربردی متعددی حل خواهد شد.

استفاده از تکنیک های تصمیم گیری، یکی از مباحث مورد استقبال پژوهشگران و دانشجویان رشته های مختلف است. فرایند انتخاب یک گزینه از میان چندین گزینه و براساس چندین شاخص تصمیم گیری، مصداق مساله ای است که یکی از راه های پاسخ به آن، استفاده از تکنیک های تصمیم گیری است. صاحب نظران علوم تصمیم گیری تا به امروز تکنیک های بسیاری برای پاسخ به چنین مسائلی ارائه کرده اند. هر یک از این تکنیک ها، نقاط قوت و ضعف خود را دارد.

روش بهترین-بدترین (BWM) در سال ۲۰۱۵ توسط دکتر جعفر رضایی، دانشیار دانشگاه دلفت هلند، ارائه شد. اساس این روش بر پایه ماتریس مقایسات زوجی بنا شده و از این نظر شباهت هایی با روش AHP دارد. با این حال، توسعه و ارائه این روش با هدف ارتقای فرایند تصمیم گیری در مقایسه با سایر روش ها بوده است. یکی از نقاط مثبت روش بهترین-بدترین (BWM)، پایین بودن بار محاسباتی آن در مقایسه با سایر روش های تصمیم گیری است. از این رو، یادگیری این روش می تواند به پژوهشگران در حل مسائل تصمیم گیری با تعدادی زیادی شاخص کمک کند.

همچنین این تکنیک می تواند به عنوان یک روش وزن دهی و با ترکیب با روش های تصمیم گیری مبتنی بر ماتریس تصمیم، به کار گرفته شود. در این آموزش مفاهیم اولیه و گام های به کارگیری روش بهترین-بدترین (BWM) تشریح شده و به منظور تفهیم هر چه دقیق تر این روش، مثال های آموزشی و کاربردی متعددی حل خواهد شد. همچنین با هدف تشریح مسیر به کارگیری این روش در پژوهش های کاربردی، یک مثال جامع، شامل: شیوه طراحی پرسشنامه، شیوه پرسشگری و انجام محاسبات مرتبط ارائه خواهد شد.

تکنیک BWM یکی از جدیدترین و کاراترین تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره است که به منظور وزن دهی عوامل و معیارهای تصمیم گیری به کار می رود.

همانطور که می دانید و در مقالات AHP این وب سایت می توانید مطالعه کنید، در روش های تصمیم گیری چند معیاره از جمله روش تحلیل سلسله مراتبی شاخص ها و معیارهای  و زیر معیارهای تصمیم گیری را می توان توسط مقایسه های زوجی و تحلیل نظرات خبرگان رتبه بندی نمود و آنها را از ارجح ترین و با اهمیت ترین به کم اهمیت ترین مرتب نمود.

اما در روش بهترین-بدترین (Best-Worst-Method)، بهترین و بدترین شاخص ها و معیارها توسط تصمیم گیرنده مشخص می شود و سپس مقایسه زوجی بین هر کدام از این دو شاخص، که بهترین و بدترین هستند، با دیگر شاخصها صورت می گیرد. آنگاه مساله تبدیل به یک مساله برنامه ریزی خطی می شود بدین گونه که وزن شاخص ها به صورتی بدست آید که تفاوت های مطلق اوزان حداقل گردد.

ویژگی های روش BWM

از جمله ویژگی های برجسته روش BWM ، که یکی از تکنیک های نوین تصمیم گیری چند شاخصه می باشد، نسبت به سایر تکنیک های MCDM موجود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ویژگی 1- تعداد مقایسات زوجی کمتر

این روش جدید، نیاز به تعداد مقایسات زوجی کمتری نسبت به روش AHP دارد. همانطور که سایر مقالات این وب سایت اشاره شده است، تعداد مقایسات زوجی در روش تحلیل سلسله مراتبی برابر فرمول زیر می باشد:

(m*(m-1)) / 2

که در آن m تعداد معیار یا شاخص هایی است که قصد مقایسه آنها با یکدیگر را داریم.

اما در روش BWM تعداد مقایسات زوجی از فرمول زیر به دست می آید:

(2*m) – 3

که تعداد قابل توجهی کاهش در مقایسات زوجی خواهیم داشت. و این نکته، مساله تعداد زیاد مقایسات زوجی در روش ahp را که باعث می شد گاهی حجم صفحات پرسشنامه به ده صفحه برسد را حل می کند.

به عنوان مثال اگر فرض کنید 7 شاخص داشته باشیم، در روش تحلیل سلسله مراتبی 21 مقایسه زوجی و در روش BWM تعداد 11 مقایسه زوجی خواهیم داشت.

ویژگی 2- دستیابی به مقایسات زوجی سازگارتر

دستیابی به مقایسات زوجی سازگارتر و نتایج با قابلیت اطمینان بالاتر از دیگر ویژگی های روش تصمیم گیری BWM می باشد که در مقاله به آن اشاره شده و در مورد آن توضیح داده شده است.

مراحل روش بهترین بدترین BWM

1. مجموعه ای از معیارهای تصمیم گیری را تعیین نمایید.
2. بهترین و بدترین معیار را تعیین نمایید. بهترین می تواند مطلوب ترین یا مهم ترین معیار باشد.
3. مقایسه های زوجی بین بهترین معیار با سایر معیارها را انجام دهید (ارجحیت ها تعیین شود)
4. مقایسه های زوجی بین سایر معیارها نسبت به بدترین معیار را انجام دهید.
5. بهینه ترین اوزان را پیدا کنید (از طریق روش های بهینه سازی و برنامه ریزی خطی)

نرخ سازگاری در متد BWM

در روش بهترین-بدترین رضایی فرمولی برای محاسبه نرخ ناسازگاری و با هدف بررسی اعتبار و اطمینان مقایسات در نظر گرفته شده است. این روش بررسی سازگاری مقایسات از نظر ساختار تا حدودی شبیه روش بررسی نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی روش ahp است.

برای محاسبه مقدار نرخ ناسازگاری از رابطه زیر استفاده شده است:

که در این رابطه مقدار شاخص سازگاری از جدول زیر بدست می آید: