در سالهای اخیر، همزمان با گسترش تلفنهای هوشمند، وایفای و دکلهای مخابراتی، نگرانیهای زیادی دربارهٔ اثر این امواج بر سلامت انسان شکل گرفته است؛ از ناباروری و آسیب قلبی گرفته تا سرطان. اما علم پزشکی و فیزیک دربارهٔ این نگرانیها چه میگویند؟
امواج الکترومغناطیسی بهطور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:
امواج یونیزان مانند اشعهٔ ایکس و گاما که میتوانند به DNA آسیب بزنند و سرطانزا هستند.
امواج غیریونیزان مانند امواج موبایل، وایفای، رادیو و تلویزیون.
امواج موبایل و وایفای در دستهٔ غیریونیزان قرار میگیرند. انرژی این امواج آنقدر کم است که توان شکستن پیوندهای شیمیایی یا آسیب مستقیم به DNA را ندارند. تنها اثر فیزیکی اثباتشدهٔ آنها، اثر گرمایی خفیف است.
بیضهها به گرما حساساند و افزایش دمای طولانیمدت میتواند کیفیت اسپرم را کاهش دهد. به همین دلیل برخی مطالعات کوچک مشاهده کردهاند مردانی که موبایل را بهطور مداوم در جیب جلو شلوار نگه میدارند، ممکن است کاهش خفیفی در تحرک یا تعداد اسپرم داشته باشند.
اما نکات مهمی وجود دارد:
این مطالعات اغلب طراحی ضعیفی داشتهاند (خوداظهاری، نمونهٔ کم، کنترلنشدن عوامل مخدوشکننده).
اثرات گزارششده کوچک، ناپایدار و برگشتپذیر بودهاند.
تاکنون افزایش ناباروری بالینی بهطور قابلاعتماد نشان داده نشده است.
نکتهٔ کلیدی این است که گرمای خود گوشی، نشستن طولانی، و لباس تنگ توضیح منطقیتری نسبت به خود امواج برای این تغییرات جزئی هستند.
از نظر فیزیولوژیک، مکانیسم معتبری که نشان دهد امواج غیریونیزان موبایل به قلب آسیب میزنند، وجود ندارد. مطالعات انجامشده روی ریتم قلب، آریتمی و بیماریهای قلبی نتوانسته اند ارتباط معناداری با استفاده از موبایل را نشان دهند.
این باور بسیار رایج است، اما شواهد علمی از آن پشتیبانی نمیکنند.
واقعیت کمتر شناختهشده این است که:
شدت امواج دریافتی از دکلها در سطح زمین معمولا کمتر از امواجی است که از موبایل شخصی خود دریافت میکنیم.
دکلها طوری طراحی شدهاند که انرژی را بهصورت افقی پخش کنند، نه به اطراف پایهٔ خود.
مطالعات اپیدمیولوژیک در مناطق نزدیک دکلهای مخابراتی:
افزایش ناباروری نشان ندادهاند.
افزایش سرطان یا اختلالات هورمونی پایدار گزارش نکردهاند.
اگر دکلها واقعاً باعث عقیمی میشدند، باید خوشههای واضح ناباروری در مناطق خاص دیده میشد؛ چیزی که تاکنون مشاهده نشده است.
بر اساس شواهد علمی معتبر تا امروز:
امواج موبایل و وایفای در حد مصرف روزمره، خطر اثباتشدهای برای سلامت انسان ندارند.
اگر هم اثری وجود داشته باشد، بسیار کوچکتر از عوامل شناختهشدهای مانند سیگار، چاقی، کمتحرکی و آلودگی هواست.
علم همچنان این موضوع را رصد میکند، اما در حال حاضر، کفهٔ شواهد بهطور واضح به سمت بیخطر بودن امواج موبایل و وایفای در شرایط عادی زندگی سنگینی می کند.
