مسیری که در اونی تو رو تعریف میکنه، نه مقصدی که دراش ایستادی.
نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابلهای در کودکان چیست؟
احتمالا کودک شما هم گاهی بازیگوشی‌هایی دارد که شما و بقیه را عاصی میکند. مطمئنا برخی از شیطنت‌ها، اقتضای سن کودکان است و دادن آزادی کافی به آنها برای بازی و سرگرمی به رشدشان کمک میکند. اما بین بازی‌های شیطنت آمیز و اختلال نافرمانی مقابلهای مرزی وجود دارد که تشخیص آن میتواند سخت باشد.
آیا کودک‌تان مدام با اطرافیان‌اش داد و بیداد میکند؟ حرف‌تان برایش خریدار ندارد؟! شما را ذله کرده؟ از دیوار راست بالا میرود؟ حتی شاید دست به خشونت زده باشد. اگر پاسخ‌تان به این سوالات بله است پس به شما پیشنهاد میکنم این مطلب را تا انتها بخوانید.
حتی خوش رفتارترین کودکان هم می‌توانند در مقطعی از زمان رفتارهای پرخاشگرانه نشان دهند که کنار آمدن با آنها را سخت میکند. اما اگر کودک یا نوجوان شما مدام پرخاشگری دارد، عصبی و تحریک پذیر است، با دیگران دعوا میکند، و رفتارهای انتقام‌جویانه دارد، ممکن است به اختلال نافرمانی مقابلهای (ODD) مبتلا باشد.
توجه کنید که تشخیص نافرمانی مقابلهای در کودکان زمانی داده میشود که:
- آن رفتار متناسب با سن کودک نباشد
- با گذشت زمان همچنان ادامه دارد (۶ ماه یا بیشتر)
- نشانهها بسیار شدید هستند
اختلال نافرمانی مقابلهای جز اختلالات برونی‌سازی محسوب میشود. اختلالات برونی‌سازی شامل اختلالاتی‌اند که برای دیگران کاملا قابل مشاهده هستند و به بیرون از کودک هدایت میشن و تمرکز دارند مثل اختلالات بیش فعالی و سلوک. در مقابل اختلالات درونی سازی آن دسته هستند که بر درون کودک متمرکزاند مانند افسردگی و اضطراب.
به عنوان والد، شما نباید به تنهایی سعی در کنترل کودک مبتلا به اختلال نافرمانی مقابلهای کنید و بهتر است از متخصصین سلامت روان و روان‌شناسان کودک کمک بگیرید. در ادامه به نشانه‌های این اختلال و راهکارهای درمانی پراخته‌ام.
اختلال نافرمانی مقابلهای در کودک چیست؟
نوجوانان و کودکان لجباز بیشتر وقت‌ها درخواست‌ها و دستورات بزرگ‌ترها را گوش نمی‌دهند و به شیوه‌های گوناگون مخالفت و مقابله جویی‌شان را نشان می‌دهند. البته باید بگویم همه این رفتارها لزوما نشان دهنده مشکلات بالینی نیستند. در واقع شاید چنین رفتارهایی در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان، ابرازِ مناسب خودمختاری باشد که اینگونه ابرازها به رشد سالم آنها کمک میکنند.
نشانه‌های اختلال نافرمانی مقابلهای در DSM به سه دسته تقسیم می‌شوند که کودک باید حداقل چهار مورد از موارد زیر را مکرراً (بیش از آنچه برای سن، جنسیت، و فرهنگ کودک هنجار تلقی میشود) نشان دهد:
خلق عصبانی/ تحریک پذیر
- 1. اغلب از کوره در میرود
- 2. زود ناراحت میشود/ زودرنج است
- 3. عصبانی و رنجیده است
رفتار نافرمان/ مشاجره‌گرانه
- 4. با بزرگ‌سالان/ مراجع قدرت جروبحث میکند
- 5. از پیروی از درخواست‌های بزرگ‌سالان خودداری کرده یا نافرمانی میکند یا قوانین را رعایت نمی‌کند
- 6. عمداً دیگران را آزار می‌دهد
- 7. دیگران را به خاطر اشتباهات یا رفتارهای بد سرزنش میکند
کینه‌توزی
- 8. حداقل دوبار در ۶ ماه گذشته کینه‌توز یا انتقام‌جو شده است
نشانهها باید حداقل به مدت ۶ ماه وجود داشته باشند و فراوانی نشانه‌های خلقی یا رفتاری لازم برای تشخیص متناسب با سطح رشدی کودک فرق میکند. برای کودکان کوچک‌تر از ۵ سال این نشانهها باید در بیشتر اوقات روز وجود داشته باشند، در حالی که برای بچه‌های ۵ ساله یا بزرگ‌تر نشانهها باید حداقل یکبار در هفته روی دهند.
شیوع اختلال نافرمانی مقابله ای به طور میانگین ۳.۳ درصد است. آمار این اختلال ممکن است بر مبنای سن و جنسیت کودک تفاوت پیدا کند. به نظر می‌رسد این اختلال در پسران رایج‌تر از دختران است.
روش‌های درمانی
آموزش والدین
متخصصین سلامت روانی که تجربه درمان اختلال نافرمانی مقابلهای دارند می‌توانند در گسترش و یادگیری مهارت‌های فرزندپروری که با ثبات‌تر هستند به شما کمک کنند.
در برخی موارد، فرزندتان ممکن است در این آموزش‌ها همراه‌تان باشد، بدین شکل تمام اعضای خانواده برنامه مشترکی برای حل مشکلات خواهند داشت. سهیم کردن سایر مراجع قدرت مانند معلمین هم میتواند بخش موثری در فرآیند درمان باشد.
خانواده درمانی
درمان و مشاوره فردی برای کودک‌تان ممکن است به یادگیری او در کنترل خشم و ابراز احساسات‌اش به روشی سالم‌تر کمک کند. با این حال، خانواده درمانی میتواند سطح ارتباط اعضای خانواده را ارتقاء دهد و به آنها یاری رساند تا چگونگی با هم بودن را بیاموزند.
منابع:
کتاب روان‌شناسی مرضی کودک و نوجوان/ نویسندگان: ریتا ویکس، آلن س.ایزرئل/ مترجمان: حسن فرهی، دکتر فاطمه قدیری/ نشر ارجمند
مقاله دیگر من با عنوان: چرا کودکان دست به دزدی میزنند؟
مطلبی دیگر از این نویسنده
چرا کودکان دست به دزدی میزنند؟
مطلبی دیگر در همین موضوع
عکس داستانک(قسمت یازدهم:زیر پا!)
بر اساس علایق شما
گوری با سی و دو سنگ!