جای خالی آموزش تفکر نقادانه در نظام آموزشی ما

جهان آرمانی در مقابل جهان واقعی

در جهانی که همه ساکنانش سنجشگرانه و با انصاف باشند، فهرست کسانی که خوب استدلال می‌کنند با فهرست کسانی که بیشترین تاثیرگذاری را دارند یکسان است. اما جهانی که ما در آن زندگی می کنیم یک جهان آرمانی نیست؛ اندیشه ورزانی که این جا زندگی می‌کنند عموما اهل همگامی و انضباط فکری نیستند. جامعه‌های ما اساسا جامعه‌هایی غیرسنجشگرند. در این جامعه‌ها، کسانی که در حیله گری و ترفند بازی استادند مقام‌ها و موقعیت‌ها و منافع را در دست می‌گیرند. در جهان ما، به طور معمول، همواره نبردی بر سر قدرت و به دست گرفتن کنترل دیگران در جریان است؛ در این نبرد، حقیقت باید با رسانه های بزرگی که پشتشان به پول‌های کلان گرم است رقابت کنند، اما شانش چندانی برای پیروز شدن در این رقابت ندارند. صاحبان پول های کلان، برای رسیدن به هدف هایشان، همواره از منطق رسانه‌ای و خطابه‌های خوش زرق و برق و شگردهای تبلیغاتی بهره می‌گیرند. بیشتر مردم، آنجایی که پختگی فکری ندارند، در مقابل مغالطه‌ها تسلیم می‌شوند و حتی آنها را ناآگاهانه به کار می‌‌گیرند.

افراد فریبکار اول خودشان را فریب می دهند:

مغالطه‌ها در واقع راهبردهایی بسیار کارآمد برای شکل دادن به رای و باور دیگران اند. بهترین فهم از مفهوم مغالطه زمانی به دست می آید که آن را بدل استدلال صحیح تعریف می کنیم؛ مغالطه‌های تدبیرهایی هستند که برای فریب توده‌های مردم جهان به کار می‌آیند. ناگفته نماند که کسانی که دیگران را فریب می دهند معمولا خودشان را هم در این فرایند فریب می‌دهند؛ در غیر این صورت قادر نخواهند بود که با خودشان کنار بیایند. آدم‌ها عموما دوست دارند که خودشان را افرادی شریف و با انصاف ببینند، نه کسانی که افراد ساده لوح دیگر را فریب می‌دهند. در نتیجه، هنگامی که می‌خواهند به توسل به استدلا‌ل‌های بد دیگران را فریب دهند ناچارند که خودشان را هم فریب دهند و این باور را در خودشان ایجاد کنند که تفکرشان کاملا موجه است.

ضرورت شناخت مغالطه‌ها= مایه حیات رسانه‌های همگانی

مغالطه‌ها ترفندهایی کثیف اند که از سوی کسانی که می خواهند به منفعتی دست پیدا کنند مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ راهبردهایی برای دستیابی به نفوذ، مزیت‌های گوناگون، و قدرت. به همین دلیل، هدف شما باید این باشد که آنها را تشخیص دهید. اگر مغالطه‌ها را بشناسید و به کاربردشان در نزد خودتان و دیگران توجه پیدا کنید، اگر به این بینش برسید که بدل‌های استدلال صحیح چگونه در همه جنبه‌های زندگی ما رخنه کرده‌اند( و مایه حیات رسانه‌های همگانی‌اند)، بهتر می‌توانید جلو نفوذ آنها را بر خودتان بگیرید. هنگامی که در برابر مغالطه‌ها واکسینه شوید، واکنش شما به آنها نیز تغییر خواهد کرد. پرسش‌های کلید را می‌پرسید و پشت نقاب‌ها و تصویرهای جذابی را که می‌بینید که قرار است شما را فریب دهند زمام ذهن و هیجان های خودتان را در دست می گیرید و تشخص فکری‌تان افزایش می‌یابد. و شاید مهم ترین نکته اینکه، اگر مغالطه ها را بشناسید سعی خواهید کرد که خودتان از آنها پرهیز کنید: نه دیگران را با مغالطه فریب دهید، نه خودتان را.

منبع:

کتاب مغالطه‌های پرکاربرد، ریچارد پل و لیندا الدر، مترجم مهدی خسروانی، نشر نو