در صنایع دستی مس و خاتم یا همان خاتم کاری روی مس، که نوعی ابداع در هنر خاتم کاری به حساب می‌آید، هنرمند صنعتکار از تلفیق فلز مس و هنر خاتم کاری یک ترکیب فوق‌العاده رنگی و بی‌نظیر ایجاد می‌کند.
مسگری و خاتم کاری هر دو از هنرهای ارزشمند و اصیل ایرانی با پیشینه بسیار طولانی در ایران هستند. هر یک از این صنایع دستی به تنهایی جلوه خاصی دارند. این دو هنر در کنار هم می‌توانند آثار بسیار زیبا و چشم نوازی را خلق کنند. محصولات دستی مس و خاتم عمر چندانی ندارند ولی به سرعت جایگاه خود را در بازار صنایع دستی پیدا کرده و طرفداران بسیاری را جذب کرده‌اند.
امروزه محصولات مس و خاتم بسیاری را در بازارها مشاهده می‌کنید که از نظر طرح و مدل با هم متفاوت هستند. هنرمندان در شهرهای مختلف به تولید محصولات مس و خاتم می‌پردازند ولی جایگاه اصلی آن اصفهان است.
برای خرید خاتم کاری از آرامان کلیک کنید.
ظروف مس و خاتم در چهار مرحله تولید می‌شوند. مرحله خمکاری، مرحله تولید و چسباندن قطعات خاتم روی مس، پرداخت ظروف و پوشش دادن با مواد پلی استر؛
در مرحله خمکاری ظروف مسی طی عملیات خمکاری به حالت دلخواه درمی‌آیند. هنرمند مسگر با استفاده از دستگاه‌ها و ابزارهای مختلف ورقه‌های مسی را به شکل ظروف مورد نظر درمی‌آورد. پس از این مرحله طرح‌های خاتم بر روی ظروف خاتم اجرا می‌شوند.
در مرحله چسباندن قطعات خاتم، انواع چوب و استخوان‌هایی که برای این کار نیاز است را در رنگ‌های مختلف تهیه می‌کنند. مهمترین چوب‌هایی که برای این‌کار استفاده می‌شوند آبنوس، فوفل، تبریزی، افرا، نارنج، عناب، بقم و گردو است. استخوان‌ها نیز معمولا استخوان اسب و شتر است.
پس از تهیه چوب و استخوان با ابزارهای مخصوص، آنها را به طول 30 سانتی متر و قطر 1 تا 2.5 میلیمتر برش می‌زنند و با آنها مثلث‌هایی ایجاد می‌کنند. سپس با سوهان کاری تمامی اضلاع، مطابق طرح درآمده و برای تکمیل طرح موردنظر نیاز به مفتول‌های سیمی به شکل مثلث است.
برای آماده سازی این مفتول‌های سیمی نیز مراحل مختلفی طی می‌شود. برای درست کردن خاتم ابتدا استاد خاتم‌کار طرح‌ها و اشکال موردنظر خود را می‌کشد. در مرحله بعد مثلث‌های چوبی، استخوانی و فلزی را ماهرانه و استادانه و با استفاده از چسب مخصوصی به نام سریشم می‌چسباند و سپس با نخ محکم می‌کند. با این کار پره درست می‌شود. پس از چند ساعت نخ‌ها را باز می‌کنند و دوباره پره‌ها را کنار هم قرار داده و می‌چسبانند.
مرحله بعد به گل پیچی معروف است. در این مرحله یک شش ضلعی منظم ایجاد می‌شود که آن را شمسه می‌خوانند. در اطراف هر شش ضلعی، شش سیم به وسیله چسب چسبانده می‌شود و سپس با نخ محکم می‌شود و در نتیجه طرح ستاره‌ای ایجاد می‌شود.
این طرح‌ها را تا زمانی که نقش موردنظر اجرا شود، تکرار می‌کنند. سپس آن را زیر پرس و فشار قرار می‌دهند و با چند مرحله برش‌کاری و چسباندن لایه‌های نازک چوب در کنار آن، طرح اولیه خاتم ایجاد می‌شود.
پس از اجرای خاتم‌کاری روی ظروف را ساب می‌زنند تا مواد اضافه و چربی‌های موجود از روی کار برداشته شده و براق شود.
در مرحله پایانی یک لایه پلی استر بر روی بخش‌هایی که طراحی شده قرار می‌گیرد تا رنگ ماندگار و ثابت شود. این لایه پلی استر درخشندگی و براق بودن ظروف را افزایش می‌دهد و رنگ را در همه جا به صورت یکنواخت نشان می‌دهد. لایه پلی استر همچنین باعث افزایش کیفیت و ماندگاری ظروف مس و خاتم می‌شود.
استاد مسگر و استاد خاتم‌کار زمان نسبتا زیادی را برای تهیه ظروف مس و خاتم صرف می‌کنند. ارزش آثار مس و خاتم به عوامل مختلفی نظیر اندازه قطعات خاتم، طرح و نقشه به کار رفته، اندازه ظروف و حجم کار بستگی دارد. هر چه مثلث‌ها و در نتیجه طرح‌ها ظریف‌تر، ریزتر و با دقت بیشتری انجام شوند، محصول نهایی با ارزش‌تر خواهد بود.
خاتم از نظر طرح و نقش تنوع بالایی دارد. این طرح‌ها عبارتند از پره‌ای، نه گلی لایه دار ابری، شش و لوز، بته جقه‌ای، خیابانی، طاقی، قمی، جناقی و خاتم.
منبع: مقاله خاتم کاری روی مس و مراحل آن از سایت صنایع دستی آرامان
برای حفظ سلامت و نگه‌داری بهتر آثار مس و خاتم بهتر است آنها را در جای خشک و یا با رطوبت کم قرار دهیم. هوای مرطوب دارای اثرات تخریبی برای این محصولات است.
به مرور رنگ و جلای خاتم و همچنین چسب‌های به کار رفته در آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بهتر است برای غبارزدایی و پاک کردن آثار مس و خاتم از دستمال نرم و لطیف استفاده کرد تا جلا و درخشندگی آن حفظ شود.
یک محصول مس و خاتم مرغوب باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد.
· رنگ و مصالح در قسمت خاتم‌کاری شده باید یکنواخت باشد.
· سطح کار صاف باشد و هیچ بخشی از محصول در قسمت خاتم‌کاری شده خالی نباشد.
· ترمیم‌ها در سطح کار مشخص نباشد.
· تمامی ابعاد در طرح‌ها باید همسان، قرینه و یک اندازه باشد.
· رنگ کاری و روکش محصول باید ماهرانه و بدون خدشه باشد.
· هر چه اشکال هندسی ریزتر و ظریف‌تر باشد، کیفیت و ارزش کار بیشتر است.
· تمامی سطوح خاتم‌کاری شده با لاک خاص یا پلی استر پوشانده می‌شود. در غیر این صورت هوا به داخل آن نفوذ کرده و باعث پوسیدگی می‌شود.
· رنگ کاری محصول مورد نظر باید حرفه‌ای و بدور از هر گونه مشکلی باشد.
برای خرید ظروف خاتم برای استفاده در مکان‌های متفاوت و لذت بردن از زیبایی آن می‌توانید به‌راحتی ، بدون نیاز به بیرون آمدن از خانه و در سریع‌ترین زمان ممکن با استفاده از سایت آرامان استور اقدام نمایید.
سایت فروشگاهی آرامان مرغوب‌ترین محصولات خاتم‌کاری است و صنایع‌دستی را در کمترین زمان و با نازل‌ترین قیمت به دست شما می‌رساند. بدون آنکه نیازی به هزینه‌های اضافی داشته باشید می‌توانید صنایع‌دستی و محصولات موردنیاز خود را از این فروشگاه اینترنتی تهیه کنید. هدف اصلی ما خدمت‌رسانی و کسب رضایت مشتریان است.
روش های ساخت ظروف سفالی
