دیسک یک صفحه غضروفی است که بین هر مهره در ستون فقرات قرار دارد و از یک بخش فیبرهای حلقوی و یک بخش ژل مانند تشکیل شده است. زمانی که فتق دیسک کمر یا همان بیرون زدگی دیسک اتفاق می‌افتد، به طناب نخاعی یا اعصاب ستون فقرات فشار وارد خواهد شد.
با پاره شدن فیبرهای حلقوی یا همان لایه خارجی دیسک، به دلیل بروز فتق دیسک کمر، هسته مرکزی و مایع داخل آن بیرون می‌ریزد. در این شرایط دیسک آسیب دیده مایع داخل خود را از دست داده و حالت اسفنجی و انعطاف پذیر پیدا می‌کند. یکی از روش های درمان این عارضه، انجام فیزیوتراپی بوده و شما می‌توانید با خرید دستگاه فیزیوتراپی اقدام به درمان در خانه کنید. ما در ادامه این مقاله در مورد فتق یا بیرون زدگی دیسک بیشتر توضیح خواهیم داد.
انواع فتق دیسک نخاعی
حال که دانستیم فتق دیسک کمر چیست، می‌خواهیم با انواع آن آشنا شویم:
برآمدگی دیسک (پروتروژن): زمانی می‌گویند برآمدگی دیسک اتفاق افتاده که دیسک نخاعی و لیگامنت های آن سالم و بدون آسیب باشند و همراه هم به رشته های عصبی فشار وارد می‌کنند.
بیرون زدگی دیسک (اکستروژن): آسیب رسیدن به بخش بیرونی دیسک نخاعی و پاره شدن آن و خارج شدن بخش ژله‌ای هسته مرکزی را بیرون زدگی دیسک می‌گویند. بیرون زدگی دیسک ممکن است با وجود سالم بودن یا آسیب دیدن لیگامنت ها رخ دهد.
جدا شدن دیسک: خارج شدن بخش مرکزی و ژله‌ای دیسک از بخش اصلی آن موجب جدا شدن دیسک می‌شود.
علائم فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر ممکن است همراه با علائم باشد و ممکن است که هیچ علائمی نداشته و تنها با عکسبرداری مشخص شود. این عارضه عموما برای کمر رخ می‌دهد، هرچند که ممکن است در ناحیه گردن نیز دیسک دچار فتق یا بیرون زدگی شود. علائم فتق دیسک عبارتند از:
درد موجود در دست و پا
در صورتی که فتق دیسک در پایین کمر اتفاق بیافتد، احتمالا بیشترین میزان درد را در ناحیه باسن یا ران پا احساس خواهید کرد. این در حالی است که اگر این عارضه در ناحیه گردن بروز پیدا کند، درد در ناحیه شانه و دست احساس خواهد شد. این دردها به هنگام عطسه، سرفه و یا تکان خوردن ستون فقرات بیشتر خواهند شد و عموما با انجام فیزیوتراپی دست یا کمر بهبود پیدا خواهند کرد.
بی حسی یا سوزن سوزن شدن
احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بخشی از بدن که دچار فتق شده است، یکی از علائم بروز فتق دیسک کمر می‌باشد.
احساس ضعف
احساس ضعف در ماهیچه‌هایی که با دیسک در ارتباط هستند از دیگر علائم فتق بوده و این ضعف ماهیچه‌ای موجب عدم تعادل خواهد شد.
عوامل افزایش خطر ابتلا به فتق دیسک کمر
یکی از عواملی که خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش می‌دهد، جنسیت و سن است. در سن 35 تا 50 سالگی مردان بیش از زنان به این عارضه مبتلا می‌شوند.
بلند کردن اجسام سنگین به صورت ناصحیح موجب می‌شود تا فتق دیسک بروز پیدا کند. به همین منظور باید در هنگام بلند کردن اجسام به وضعیت کمر خود دقت کنید.
چاقی یکی از عواملی است که می‌تواند بر روی دیسک کمر اثر گذاشته و خطر ابتلا به این عارضه را در فرد افزایش دهد.
نشستن طولانی مدت موجب می‌شود تا فشار زیادی بر روی دیسک کمر وارد شده و در معرض خطر قرار بگیرد.
شاید برای شما جالب باشد که سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به فتق دیسک کمر را افزایش دهد. دلیل این امر هم کاهش میزان اکسیژنی است که به دیسک می‌رسد و سرعت تخریب آن افزایش خواهد یافت.
دلایل بروز فتق دیسک کمر
در ادامه می‌خواهیم شایع ترین دلایل بروز فتق دیسک کمر را ذکر کنیم:
یکی از دلایلی که موجب می‌شود تا فرد بروز این عارضه را تجربه نماید، ساییدگی دیسک به دلیل افزایش سن است.
وضعیت نامناسب بدن در هنگام نشستن، راه رفتن و یا بلند کردن اجسام به صورت مکرر می‌تواند دلیل دیگری بر بروز فتق دیسک کمر باشد.
در صورتی که یک فرد برای مدت طولانی کارش به صورتی باشد که اجسام را بخواهد بلند کند، هل دهد یا بکشد، و این کار را به روش نادرست با فشار زیاد بر دیسک کمر انجام دهد، در معرض این مشکل قرار خواهد گرفت.
درمان قطعی فتق دیسک کمر
انتخاب روش درمان قطعی بیرون زدگی دیسک کمر کاملا وابسته به شدت و وضعیت پارگی دیسک است. درمان فتق دیسک کمر می‌تواند با روش های درمان خانگی کمردرد و یا حتی با استراحت انجام شود و یا ممکن است که به جراحی نیاز داشته باشد.
در صورتی که درد قابل تحمل باشد و رو به بهبود قرار داشته باشد، استراحت بهترین روش درمان فتق دیسک کمر است.
اگر درد بسیار شدید بوده و قابل تحمل نباشد، در مرحله اول پزشک استراحت مطلق را پیشنهاد می‌کند و یا اینکه به فرد توصیه می‌کند که میزان فعالیت‌های روزانه خود را محدود نمایید.
استفاده از دارو روش دیگری برای درمان پارگی دیسک کمر می‌باشد.
در صورتی که درد مداوم و شدید باشد، ممکن است پزشک تعدادی جلسه فیزیوتراپی کمر را تجویز نماید. فیزیوتراپی یکی از روش های درمان قطعی بیرون زدگی دیسک کمر به حساب می‌آید.
اگر درد خیلی شدید باشد، تزریق استروئید روشی جهت درمان یا کاهش درد ناشی از بیرون زدگی دیسک است.
کرست های کمری نیز می‌توانند به عنوان راهی برای درمان فتق دیسک بکار گرفته شوند.
در مواردی که درد خیلی شدید و ماندگار باشد و پزشک احتمال آسیب به نخاع را بدهد، جراحی درمانی برای پارگی دیسک کمر محسوب می‌شود.
راهکارهایی برای پیشگیری از بروز فتق دیسک کمر
در ادامه قصد داریم راهکارهایی را جهت پیشگیری از بروز فتق دیسک کمر و مراقبت از کمر پیشنهاد کنیم.
یکی از بهترین راهکارهای مراقبت از کمر و پیشگیری از بروز پارگی دیسک، ورزش کردن می‌باشد. تقویت ماهیچه‌های کمر باعث می‌شوند تا فشار از روی کمر برداشته شده و دیسک تحت حمایت آن‌ها قرار بگیرد.
توجه به وضعیت بدن در هنگام نشستن، راه رفتن و یا بلند کردن اجسام از ضروری‌ترین اقداماتی است که هر فرد در زندگی خود باید انجام دهد. باید در هر حالتی تلاش کنید تا فشار را از روی مهره‌های کمر برداشته و از بروز فتق دیسک یا بیماری‌های نظیر آن جلوگیری نمایید.
همانطور که گفتیم چاقی یکی از عوامل بروز بیرون زدگی دیسک بوده و شما باید تلاش کنید تا با کاهش وزن و تناسب اندام، فشار وزن اضافه بر روی مهره‌های کمر را کاهش دهید. این امر موجب پیشگیری از بروز بیرون زدگی دیسک کمر می‌شود.
عوارض فتق یا بیرون زدگی دیسک
در صورتی که فتق دیسک درمان نشود و این عارضه در بدن فرد پیشرفت نماید، می‌تواند عوارض شدیدی داشته باشد. در صورتی که فتق دیسک موجب قطع شدن تکانه‌های عصبی در قسمت تحتانی کمر و پا شود، فرد کنترل روده و مثانه خود را از دست خواهد داد.
یکی از عوارض فتق دیسک بی حسی زین بوده و فشار آوردن دیسک بیرون زده بر روی اعصاب موجب از بین رفتن حس در قسمت داخلی ران و پشت پاها خواهد شد.
