نقشه راه:مورمور ستون فقرات، بعد از دوراهی عنوان عجیب و رازآلودی برای یک اپیزود پادکست است. این اپیزود یک جمله بسیار مهم دارد:
"چرا بهتر است آفرینندگان متنهای محبوبمان را نبینیم؟"
یا در واقع این جمله از اپیزود برای من به دلایل شخصی در ذهنم مهم شد و موضوع اصلی این اپیزود هم این است که رام چگونه مسیر شخصی خودش را در ادبیات و کتابخوانی پیدا کرد.
اولین چیزی که با شنیدن جمله "چرا بهتر است آفرینندگان متنهای محبوبمان را نبینیم؟" به ذهن منِ طراح رسید نقاشیهای رنه ماگریت بود.ماگریت در اکثر آثارش، چهره سوژهاش را میپوشاند یا نشان نمیدهد یا پشت یک ابژه دیگر(کلاه، میوه، پرده یا...) پنهانش میکند. سوژههای او که عدهای اعتقاد دارند سلف پرترههایی از خودش است، چهره یا بخشی از صورتشان را از بیننده مخفی میکنند. گویی رازی دارند یا که با رونمایی از صورتشان چیزی خراب میشود و به نظر میآید فلسفه ماگریت هم در خلق و آشکار کردن این چیزهای نادیدنی، همین پرسش است: "چرا بهتر است که سوژه نقاشیمان را نبینیم؟" یا کشف دوباره امر نادیدنی که در پس امر دیدنی مخفی شده است. او در کتاب انقلاب سورئالیستی و در فصل "واژهها و چیزها" مینویسد:
"یک شی این فرض را مطرح میکند که چیز دیگری پشتش مخفی شده است."
و ماگریت این تصمیم را گرفته است تا به جای نشان دادن آن چیز مخفی، نشان ندادنش را نشانمان دهد تا رازآلودگی چیزها را بیرون بکشد. راز کلیدواژه آثار ماگریت است که در مصاحبههایش هم بسیار از آن حرف میزند
" اولین چیزی که در زندگی حس کردم احساس رازآلودگی بوده است"
و در نهایت برای کشف و حیرت بیشتر درباره واژه راز، اگر به ریشهیابی یونانی این واژه بپردازیم به نتیجه جالبی میرسیم. Musterion مشتق از Mustes و به معنی چیزی آشنا.
ماجرا از آنجا جالب میشود که از نیمه به بعد این اپیزود، رام از دوراهی مکتب فکری رولان بارت و ولادیمیر ناباکوف صحبت میکند. بارت به مرگ مولف اعتقاد دارد و ناباکوف به ضد آن. کافی است شما عبارت مرگ مولف را در موتور جستوجوی گوگل سرچ کنید و دکمه تصاویر را بزنید.(کاری که خود من هم بعد از شکلگیری اولیه تصاویر ماگریتی در ذهنم انجام دادم) پنجمین یا ششمین تصویر یک نقاشی از ماگریت است. با این تصور ذهنی از جمله مهم رام و پیشینهای که از ماگریت در ذهن داشتم و با این نتیجه موتور جستوجوی گوگل مطمئن شدم که ماگریت و نقاشیهایش یکی از جوابهای من برای انتخاب تصویر این کاور است. جوابی به رازآلودگی عنوان اپیزود.
تصویر قسمت بالا اما بدون درنگ از لولیتا ساخته عالی جناب کوبریک انتخاب شد. هم رام این را میخواست و هم من مطمئن بودم که اگر مابهازای تصویری بارت و مرگ مولف، نقاشی ماگریت است، چه چیزی بهتر از لولیتای دلبر جناب کوبریک برای مابهازای تصویری ناباکوف؟
کاور این قسمت به همین سادگی و با کمترین بحث و مجادله طراحی شد اما تصاویرش با خودشان رازهای زیادی دارند.این قاب از فیلم لولیتا، مثل دیگر آثار درخشانش در تاریخ سینما ماندگار است(و چه کسی بیشتر از کوبریک در سینما و فیلم هایش راز دارد؟) و ماگریت چیزهایی را نشانمان نمیدهد تا مرموز بمانند و عنصر کنجکاوی را در مخاطب بیدار کند.
آری...بهتر است که نویسنده مورد علاقهتان را نبینید و بیواسطه با راز چیزها مواجه شوید.
+بخش هایی از متن را با کمک مقاله راز یا تناقض نوشته ویم توبوش و ترجمه سمیرا قرایی منتشر شده در مجله حرفه:هنرمند نوشته شده است.
پادکست کنارش را می توانید از طریق لینک زیر و یا اپلیکیشنهایی مانند اپل پادکست،کست باکس، اسپاتیفای گوش دهید.