با اینکه سن یکی از فاکتورهای مهم در بروز آرتروز زانو است، اما جوانان نیز ممکن است به آن مبتلا شوند. در برخی افراد، علت آرتروز زانو ممکن است ارثی باشد و یا اینکه به دلیل آسیب دیدگی یا عفونت و اضافه وزن باشد. در این مقاله برخی از سوالات شما در مورد این بیماری پاسخ داده شده است، از جمله نحوه درمان آن و اینکه چه اقداماتی می توانید برای تسکین درد در منزل انجام دهید.
آرتروز که معمولاً به عنوان آرتروز ساییدگی و فرسودگی نیز شناخته می شود، بیماری است که در آن بافت غضروفی که بین مفاصل قرار دارد از بین می رود. هنگامی که این اتفاق می افتد، استخوان های مفاصل به هم نزدیک شده و در تماس با یکدیگر دچار ساییدگی می شوند در نتیجه منجر به درد، تورم، سفتی، کاهش توانایی حرکت و گاهی اوقات باعث تشکیل یک زائده و برآمدگی استخوانی به نام خار استخوان می شود.
عبارت کلی است که انواع مختلف بیماریهای مفصلی را در بر می گیرد. در چند مورد نادر، آرتروز ممکن است روی پوست، عضلات یا سایر اعضای بدن نیز تأثیر بگذارد. سه نوع متداول آرتریت وجود دارد که شامل آرتریت روماتوئید، آرتروز و نقرس است.
باعث می شود غشای سینوویال اطراف مفاصل متورم و ملتهب شود. اگر این بیماری به درستی درمان نشود، غشا و غضروف انتهای استخوان ها در نهایت از بین می روند.
در اثر از بین رفتن غضروف در انتهای استخوان ها ایجاد می شود. غضروف بافتی است که استخوان ها و مفاصل را قادر می سازد تا به آرامی حرکت کنند. آرتروز بیشتر در افراد مسن رخ می دهد.
آرتروز متداول ترین نوع آرتریت است. هر چند که این بیماری در افراد جوان نیز ممکن است رخ دهد، اما احتمال ابتلا به آرتروز پس از 45 سالگی افزایش می یابد. زانو یکی از متداول ترین اعضاء در بدن برای ابتلا به آرتروز است. زنان بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا می شوند.
شایع ترین علت آرتروز زانو افزایش سن است. تقریباً همه افراد در نهایت دچار درجاتی از آرتروز می شوند. با این حال، چندین عامل خطر ابتلا به آرتروز در سنین پایین تر را افزایش می دهد که عبارتند از:
توانایی غضروف برای ترمیم و بازسازی مجدد با افزایش سن کاهش می یابد.
وزن باعث افزایش فشار بر روی تمام مفاصل، به ویژه زانوها می شود.
عوامل ارثی که شامل جهش های ژنتیکی است ممکن است افراد را در معرض آرتروز زانو قرار دهد. همچنین ممکن است آرتروز مفصل زانو به دلیل ناهنجاری های ارثی در شکل استخوان های مفصل باشد.
زنان 55 سال به بالا بیشتر از مردان در معرض آرتروز مفصل زانو قرار دارند.
آسیب به زانو معمولاً در نتیجه نوع شغل بیماران است. افرادی که مشاغل خاصی دارند و مجبور هستند فعالیت هایی را انجام دهند که مفصل زانو را تحت فشار قرار می دهد بیشتر مبتلا به آرتروز می شوند. این فعالیت ها شامل زانو زدن، چمباتمه زدن یا بلند کردن وزنه های سنگین تر از 24 کیلوگرم می باشد که به دلیل وارد کردن فشار مداوم به مفصل زانو، افراد را در معرض ابتلا به آرتروز قرار می دهد.
ورزشکارانی که درگیر فوتبال، تنیس یا دویدن شدید هستند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز مفصل زانو باشند. این بدان معناست که ورزشکاران باید اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از آسیب دیدگی انجام دهند. با این حال، توجه به این نکته نیز مهم است که ورزش منظم و متوسط باعث تقویت مفاصل می شود و می تواند خطر آرتروز را کاهش دهد. در حقیقت، ضعف عضلات اطراف زانو می تواند منجر به آرتروز شود.
افرادی که مبتلا به بعضی از بیماری ها مانند آرتریت روماتوئید (دومین نوع شایع آرتریت)، نیز در معرض ابتلا به آرتروز هستند. برخی اختلالات متابولیکی مانند وجود آهن اضافی در بدن یا ترشح بیش از حد هورمون رشد نیز افراد در معرض خطر آرتروز قرار می دهد.
علائم آرتروز مفصل زانو شامل موارد زیر می باشد:
تشخیص آرتروز با معاینه فیزیکی توسط متخصص ارتوپدی در تهران آغاز می شود. پزشک شرح حال و تاریخچه ای از بیماری شما را گرفته و علائم بیماری را از شما می پرسد. اگر هر چیزی درد زانویتان را بدتر یا بهتر می کند به بهترین دکتر آرتروز مراجعه کنید و تمام علائم خود را بگویید تا کمک کند آرتروز را سریعتر تشخیص دهد. همچنین یکی دیگر از اعضای خانواده شما به آرتروز مبتلا است احتمال ارثی بودن بیماری بیشتر است. ممکن است انجام آزمایشات اضافی مانند زیر نیز تجویز شود:
اشعه ایکس، که می تواند آسیب استخوان و غضروف و همچنین وجود خارهای استخوان را نشان دهد.
اسکن ام آر آی ممکن است زمانی نیاز باشد که اشعه ایکس دلیل واضحی برای درد مفصل بیان نکند یا اشعه ایکس نشان دهد که سایر بافت های مفصلی آسیب دیده اند. پزشکان ممکن است برای رد سایر بیماری هایی که می توانند باعث درد شوند، مانند آرتریت روماتوئید، از آزمایش خون استفاده کنند.
هدف اصلی در درمان آرتروز مفصل زانو تسکین درد و بازیابی تحرک است. برنامه درمانی به طور معمول شامل ترکیبی از موارد دارویی و غیر دارویی زیر است:
از دست دادن حتی مقدار کمی وزن در بیمارانی که مبتلا به چاقی هستند می تواند به طور قابل توجهی درد زانو را کاهش دهد.
تقویت عضلات اطراف زانو باعث پایداری مفصل و کاهش درد می شود. ورزش های هوازی مانند پیاده روی و تای – چی، دوچرخه ثابت و یوگا به همراه تمرینات کششی کمک می کند تا مفصل زانو متحرک و انعطاف پذیر باشد.
مثل راه رفتن آهسته در آب جایگزین مناسبی برای بیمارانی است که به دلیل درد زیاد در شروع تمرینات زمینی مردد هستند. برخی از بیماران بهتر می توانند آب درمانی را تحمل کرده و علائم بیماری زانو را کاهش دهند.
دو نوع بریس (knee brace ) وجود دارد: مهاربندهای “تخلیه کننده” که وزن را از کنار زانوی مبتلا به آرتروز دور می کنند. و بریس های “ساپورت” که پشتیبانی از کل زانو را فراهم می کند.
اگر در انجام کارهای روزمره مشکلی دارید، فیزیوتراپی یا کاردرمانی می تواند به شما کمک کند. فیزیوتراپیست روش های تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری مفصل را به شما می آموزد. کاردرمانگر نیز روش هایی را برای انجام فعالیت های منظم و روزمره مانند کارهای خانه به شما می آموزد.
مانند استفاده از کمپرس سرد و گرم و همچنین روش هایی مانند ماساژ و طب سوزنی، رفتار درمانی، استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن مانند عصا و چسب های زانو (knee taping) و کفی با گوه خارجی (wedge insole) هم در بعضی موارد توصیه شده است.
ماساژ اگر توسط یک فرد آموزش دیده برای بیماران با دقت انجام شود، یک درمان سنتی و مکمل ارزشمند برای آرتروز است. آرتروز مزمن به خوبی به ماساژ پاسخ می دهد. ماساژ از طریق افزایش جریان خون و اکسژن رسانی به بافت آسیب دیده باعث شل شدن عضلات اطراف مفصل می شود و به این ترتیب سفتی از بین می رود ، تحرک بهتر فراهم می شود و درد تسکین می یابد. فقط قبل از امتحان ماساژ حتما با پزشک یا فیزیوتراپیست صحبت کنید. انواع ماساژ برای درمان آرتروز زانو شامل موارد زیر است :
این نوع ماساژ با اعمال فشار یا لرزش در نقاط اصلی، درد در مناطق خاص بدن را تسکین می دهد.
بر اساس یک باور شرقی که می توان از انرژی برای بهبودی استفاده کرد، ریکی نوعی ماساژ است که در آن ماساژور انرژی را از طریق بدن شما هدایت می کند تا بهبود را تحریک کند. دست های ماساژور روی بدن معلق هستند یا بسیار سبک بدن را لمس می کنند.
این روش ماساژ ژاپنی از حرکات مستمر و موزون انگشتان و کف دست برای فشار آوردن به نقاط خاص بدن استفاده می کند. فلسفه شیاتسو این است که جریان انرژی سالم را بازیابی می کند.
یک ماساژ درمانی از طریق حرکات دایره ای فشار وارد می کند و با ورز دادن به آرامش عضلات ، کاهش درد و افزایش جریان اکسیژن کمک می کند.
نظریه رفلکسولوژی این است که اعمال فشار به نقاط خاص روی دست و پا باعث تسکین سایر قسمتهای بدن می شود.
بیشتر از 10 روز بدون مشورت با جراح زانو از داروهای بدون نسخه استفاده نکنید. مصرف طولانی مدت مسکن ها احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد. اگر داروهای بدون نسخه موجب تسکین درد نشوند، ممکن است پزشک داروی ضد التهابی یا مخدر یا داروی دیگری برای کمک به تسکین درد برای شما تجویز کند.
کپسایسین مقدار ماده شیمیایی که سیگنال های درد را به مغز می فرستد را در بدن کاهش می دهد. دیکلوفناک به صورت ژل (Voltaren) و مایع (Pennsaid) که روی پوست استفاده می شود هم کاربرد دارد.
استروئیدها داروهای ضد التهابی قدرتمندی هستند مانند دگزامتازون و پردنیزولون اثرات ضد التهابی دارند.
اسید هیالورونیک نیز که به طور طبیعی در مفاصل به عنوان نوعی مایع روان کننده وجود دارد را نیز می توان مفصل تزریق کرد.
برخی از روش های درمانی جایگزین که ممکن است موثر باشند شامل کرم های موضعی یا مکمل هایی از جمله گلوکزامین و کندرویتین است.
وقتی سایر روش های درمانی موثر واقع نشوند، جراحی آخرین گزینه است. اگر پزشک شما بخواهد آرتروز زانو را با جراحی معالجه کند روش های آرتروسکوپی، استئوتومی و آرتروپلاستی وجود دارند.
از یک تلسکوپ کوچک (آرتروسکوپ) و سایر ابزارهای کوچک برای جراحی استفاده می شود. جراحی از طریق برش های کوچک انجام می شود. جراح به وسیله جراحی آرتروسکوپی زانو برای دیدن فضای مفصل استفاده می کند. از این طریق جراح می تواند غضروف آسیب دیده یا ذرات سست شده را برداشته، سطح استخوان را تمیز کرده و سایر بافت ها را نیز در صورت وجود آسیب ترمیم کند. این روش اغلب در بیماران جوان (55 سال به بالا) به منظور به تعویق انداختن جراحی جدی تر استفاده می شود.
روشی است که هدف آن اصلاح نحوه قرارگیری زانو و تغییر شکل استخوان است. اگر در یک ناحیه از زانو آسیب دیده باشید، این نوع جراحی ممکن است توصیه شود. اگر زانوی خود را شکسته اید و خوب ترمیم نشده است نیز ممکن است استئوتومی توصیه شود. استئوتومی دائمی نیست و بعداً ممکن است جراحی دیگری لازم باشد.
نوعی عمل جراحی و درمان قطعی آرتروز زانو است که در آن مفاصل مصنوعی که از فلزات یا پلاستیک ساخته شده اند جایگزین مفصل طبیعی می شوند. این تعویض می تواند یک طرف زانو یا کل زانو را شامل شود. جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً مختص افراد بالای 50 سال مبتلا به آرتروز شدید است. اگر مفصل مصنوعی پس از چندین سال فرسوده شود ، ممکن است لازم باشد بعداً جراحی تکرار شود. اما با پیشرفت های مدرن امروزی ، بیشتر مفصل های مصنوعی جدید بیش از 20 سال دوام می آورند. جراحی خطراتی دارد اما نتایج به طور کلی بسیار خوب است و باید توسط بهترین دکتر تعویض مفصل زانو در تهران انجام شود.
اگر بیمار نسبت به سایر درمان ها مقاوم باشد استفاده از روش های زیر در نظر گرفته شود که شامل:
یک مهار کننده جذب مجدد سروتونین و نوراپی نفرین با خواص ضعیف میکرو آگونیست گیرنده های مخدر، فوایدی در درمان آرتروز شدید و متوسط زانو نشان داده است. این دارو در مقایسه با سایر مواد مخدر، کمی خطر سو استفاده و افسردگی تنفسی را دارد.
یک مهارکننده جذب مجدد سروتونین و نوراپی نفرین است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان نوروپاتی محیطی دیابتی و فیبرومیالژیا تایید شده است. مطالعات اخیر نشان داده است که این دارو برای برطرف کردن درد در آرتروز موثر است.
كه دردرمان فیبرومیالژیا برای آرتروز استفاده می شود. این دارو نسبت به دولوکستین اثربخشی بیشتری را به همراه دارد.
دارویی به شکل پودر است که مانع از تحلیل استخوان زیر غضروفی می شود. این دارو باعث کاهش ضایعات غضروفی آرتروز و ضخیم شدن استخوان زیر غضروفی می شود.
آنتی بادی هایی که علیه فاکتور رشد عصب NGF-Abs) ) کار می کنند، دسته جدیدی از دارو های در حال توسعه برای درمان درد مزمن در بیماری هایی مانند آرتروز و کمردرد مزمن هستند.
یک فاکتور رشد شماره 18 فیبروبلاست انسانی نوترکیب است که در مفصل تزریق می شود و باعث افزایش در کل ضخامت غضروف مفصل استخوان و بهبود آسیب های غضروف مفصل زانو می شود و مطالعات در مورد اثر بخشی آن همچنان ادامه دارد.
به عنوان یک کاندیدای بالقوه برای ترمیم غضروف مفصلی شناخته شده است.
در مجموع 144 کارآزمایی بالینی بررسی تأثیر درمانی سلولهای بنیادی بر آرتروز گزارش شده است ، که نشان می دهد پیوند سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSC) می تواند درمانی امیدبخش برای آرتروز زانو باشد. سلول های بنیادی، به ویژه سلول های بنیادی اتولوگ مشتق شده از مغز استخوان (BMSC) و بافت چربی (ASC)، برای استراتژی های بازسازی، بر سایر سلول ها ارجح هستند.
یک روش جدید و غیرتهاجمی است که اخیراً توسط سازمان غذا و دارو تأیید شده است و برای افرادی که درد آرتروز متوسط تا شدید دارند و از درد مزمن ناتوان کننده رنج می برند آماده انجام جراحی تعویض مفصل زانو نیستند استفاده می شود. این روش با هدف قرار دادن اعصابی که مسئول ارسال سیگنال های درد از زانوی آرتروز به مغز هستند استفاده می کند.
ورزش منظم می تواند درد آرتروز و سایر علائم مانند سفتی و تورم را کاهش داده و حتی تسکین دهد و همچنین به دلایل زیر مزایایی برای تقویت زانو دارد:
لازم نیست ورزش های سنگین و شدید انجام دهید. در حقیقت ، ورزش های آرام برای آرتروز زانو بهتر هستند. زیرا در حین اینکه فشار زیادی به مفصل وارد نمی کنند انعطاف پذیری و قدرت آن را افزایش می دهند.
بهترین تمرینات زانو را می توانید در خانه یا حتی در هنگام استراحت و در محل کار نیز انجام دهید. آنها آسان، موثر و راحت هستند و به تجهیزات خاصی نیاز ندارند. این تمرینات را به آرامی انجام دهید و با تقویت عضلات به تدریج تعداد تکرارها را افزایش دهید. در پایان تمرینات، چند حرکت کششی آرام برای جلوگیری از سفت شدن عضلات انجام دهید. در نظر بگیرید که یک روز در میان زانوها را ورزش دهید و به عضلات دردناک استراحت دهید.
عضلات شکم خود را محکم کنید و کمرتان را به سمت پایین فشار دهید. یک پای خود را به صورت صاف بلند کنید و تا 5 بشمارید، سپس پا را تا حد ممکن پایین بیاورید. این تمرین را یک ست چهار تایی برای هر پا انجام دهید. این ورزش عضلات چهار سر ران را تقویت می کند که یک عضله بزرگ در قسمت جلوی ران است و به مفصل زانو متصل می شود.
روی زمین یا تخت دراز بکشید. یک پا را به آرامی بلند کنید، آن را خم کنید و زانوی خود را به سمت سینه برگردانید. دستها را در پشت ران به هم متصل کنید و پای خود را صاف کنید. پای راست خود را به سمت عقب بکشید تا زمانی که احساس کشیدگی کنید. 30 تا 60 ثانیه در این حالت بمانید، سپس زانوی خود را به آرامی خم کرده و پای خود را به سمت پایین پایین بیاورید. بعد از هر تمرین یک بار کشش روی هر پا انجام دهید. این ورزش عضلات پشت ران را که به زانوها متصل می شوند، کشش داده و تقویت می کند. این تمرین را دو تا سه ست به مدت 4 الی 5 روز در هفته انجام دهید.
بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه از هم جدا کنید و دستان خود را در مقابل خود به صورت کشیده قرار دهید. به آرامی زانوها را خم کنید تا زمانی که در حالت نیمه نشسته قرار بگیرید. در صورت لزوم برای تعادل از یک صندلی استفاده کنید. پشت خود را صاف و بلند نگه دارید و به جلو خم نشوید. در حالی که پاهایتان روی زمین صاف است ، همین حالت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید و سپس به آرامی به سمت بالا بایستد. هنگام انجام این تمرین نباید احساس درد داشته باشید. این تمرین را سه ست ده تایی به مدت 4 الی 5 روز در هفته انجام دهید.
شما باید این کشش را در ساق پا و پاشنه خود احساس کنید. برای انجام این تمرین ابتدا روبه دیوار بایستید و زانویی که دچار آرتروز نیست را به جلو به حالت خمیده قرار دهید. پای آسیب دیده را نیز به حالت صاف و پشت سر قرار دهید، پاشنه باید صاف باشد و انگشتان پا کمی به سمت جلو کشیده شوند. هر دو پاشنه را روی زمین صاف نگه دارید و باسن خود را به جلو به سمت دیوار فشار دهید. این کشش را 30 ثانیه نگه دارید و سپس 30 ثانیه بدون حرکت باشید و مجددا آن را تکرار کنید. پشت خود را قوس ندهید. این تمرین را دو ست چهار تایی به مدت 6 تا 7 روز در هفته انجام دهید.
عضلات اصلی که در این تمرین به کار می افتد همسترینگ است. شما باید این کشش را در پشت ران خود احساس کنید. می توانید بعد از افزایش مقاومت مچ پا این تمرین را با دستگاه نیز انجام دهید.
برای حفظ تعادل یک صندلی یا دیوار را نگه دارید. سپس زانوی آسیب دیده خود را خم کرده و پاشنه پا را تا حد امکان و بدون درد به سمت سقف بالا ببرید. این وضعیت را به مدت 5 ثانیه حفظ کنید و سپس آرام باشید و دوباره حرکت را تکرار کنید. نوک پای خود را خم کنید و زانوها را به هم نزدیک کنید. این ورش را 3 ست 10 تایی 4 تا 5 روز در هفته تکرار کنید.
