شک گرا ها میگن برای تصمیمات پیچیده نمیشه نسخه واحد پیچید، درست هم میگن متغیرهای خیلی زیادی بصورت غیرخطی تعامل میکنن و سرو کله میزنن تا به شکل الگوی پیش بینی پذیر دربیان.
پیچیدگی هر موضوعی خاص و منحصربفرده، هر تصمیم بزرگ مثل دونه برف یا اثر انگشت منحصربفرده نمیشه تصمیم هارو براساس الگوهای کلیشه‌ای دسته بندی کرد.
تو رمان جنگ و صلح تولستوی یه بخشی هست که شاهزاده آندری “علم جنگ”، که نظامیان روس فکر میکنن توش خیلی سرآمد هستند و به چالش میکشه. اونجا که شاهزاده آندری میپرسه «وقتی اوضاع و شرایط ناشناخته‌ست و اطمینانی به نیروهای فعال نیست، کدام نظریه یا علم جوابگوعه؟»
قصد تولستوی اینجا طرح کردن نوعی استفهام انکاری بود.
جواب میتونه این باشه که علم امروز به ما ابزارهایی رو داده که بتونیم جزییات و شرایط پیچیده رو بهتر درک کنیم، اما نکته اینجاست که عینک علم محدودیت‌هایی داره و نمیتونه دامنه گسترده تجربیات زیسته انسانها رو شامل بشه ، چه تجربه جنگ باشه چه مشکلات برنامه‌نویسی یا مدیریتی
تولستوی میگه
«همه چیز بستگی به شرایط بیشماری دارد که اهمیت آنها در لحظه‌ای خاص مشخص می‌شود و هیچ‌کس نمی‌داند آن لحظه کی فرا می‌رسد.»
اینجور که تولستوی میگه زندگی هرکسی مجموعه‌ای منحصر بفرد از شانس و شرایط مختلف که همیشه چیزهای جدیدی هم بهش اضافه میشه و نمیشه همه‌ی این پیچیدگی هارو (بقول دوستم علیرضا) فروکاست کرد به فعل و انفعالات شیمیایی، و اگر این کار و بکنیم حتما از یه سری چیزها غافل موندیم.
ما برای اینکه روزانه بتونیم تصمیم بگیریم واقعیت های پیچیده رو به کشف های کوچیک فروکاست میکنیم این روش معمولا برای تصمیم های کم اهمیت جواب میده ولی برای تصمیم‌های بزرگ و مهم چی؟
تمثیل و حکایت ها و پندهای اخلاقی ، موضوعات و بشدت فروکاست میکنن در حد پیام اخلاقی مثل حکایت های ملانصرالدین
ولی داستان و رمان تجربه زیسته رو به همراه پیچیدگی های حقیقی به شکل تقریبا کاملی بیان میکنن مخصوصا رمان‌های واقع‌گرا
توی جنگ و صلح هم شاهزاده آندری میخواد لحظات پیش بینی ناپذیر شرایط بیشمار پیچیده جنگ و مشخص کنه.
وقتی این رمان ها رو میخونیم فقط سر خودمونو گرم نمیکنیم بلکه تجربیات واقعی خودمونو از جهان مرور میکنیم. در واقع کاری که این داستان ها رمان‌ها با ما میکنه اینه که نگاه تیزبینانه به پیچیدگی‌ها و حقایق جهان میده. اونا نسخه برمون نیمیپیچن که چیکار باید کرد یا نکرد اما چیزی که به ما میدن به اندازه نسخه ارزشمنده «تمرین»
وقتی قراره تو زندگی انتخاب های سخت انجام بدیم همین نگاه تیزبین و ذهن تمرین داده شده با داستان که به کمکون میاد تا اگاهانه و با چشم باز و با درنظر گرفتن همه جوانب و پیچیدگی ها انتخاب کنیم.
