قرنطینه طولانی مدت و ارتباطات اجتماعی محدود، یکی از نتایج ناخوشایند دوران کرونا است. همین عوامل موجب شده است که احتمال بروز آسیب های روانی در دوران کرونا افزایش پیدا کند. در عین حال کارشناسان تاکید دارند که با برخی تمهیدات و راهکارها می توان در راستای حفظ سلامت روان گام برداشت.
به گزارش شجرنیوز، دکتر احمد حاجبی، مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت نیز به اهمیت حفظ سلامت روان در دوران کرونا اشاره می کند و می گوید:
«با توجه به تجربیات دنیا در مورد همه گیری های گسترده مانند سارس، مرس و ابولا می‌دانیم که پس از این همه گیری ها جوامع با مشکلات روانشناختی روبرو می‌شوند. شایع‌ترین این مشکلات استرس و افسردگی است. عوارض روانی ناشی از کووید 19، مانند کوه یخ است و فقط بخش کوچکی از آن پیداست. عوارض روانی ناشی از کرونا در سال های آینده بروز پیدا خواهد کرد و به شکل افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات روانپزشکی خود را نشان می دهد.»
همچنین دکتر قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت هم از زاویه دیگری به بحث تبعات روانی کرونا می پردازد و می گوید: «یکی از مشکلاتی که داریم این است که خانواده های افرادی که بر اثر کرونا، جان خود را از دست می دهند، نمی توانند مراسم متعارف برای سوگواری انجام دهند. همین اتفاق، تبعات روانی را برای آنها به همراه دارد.»
رضا دواساز ایرانی، مدیر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز هم با اشاره به اثرات روانی دوران کرونا، خاطرنشان می کند: «این روزها بسیاری از افراد جامعه به دلیل ترس از ابتلا به ویروس کرونای جهش‌یافته دچار اضطراب، بی‌قراری، دلهره و یا نگرانی از مرگ خود یا عزیزان‌شان می‌شوند. بروز این علائم و واکنش‌ها در افراد طبیعی است. فقط در مواردی که شدت این علائم منجر به زجر روانی شدید و افت عملکرد می‌شود نیاز به دریافت خدمات سلامت روان وجود دارد»
او یادآور می شود: «علائم و نشانه‌های استرس در دوران کرونا می‌تواند شامل ترس از ابتلا به بیماری، حرف زدن مکرر در مورد بیماری، چک کردن مکرر علائم و نشانه‌های جسمی مثل تب، درد و سرفه باشد. برای پیشگیری از فرسودگی و خستگی روانی در دوران کرونا باید به تغذیه، استراحت به موقع، خواب کافی و انجام فعالیت‌هایی که منجر به لذت و آرامش می‌شود به صورت جدی توجه شود. در عین حال باید به نکات و دستورالعمل‌های بهداشتی پایبند بود و این دستورالعمل‌ها با دقت اجرا شوند.»
همچنین او تاکید می کند: «در دوران کرونا، باید اجازه داده شود که افراد در مورد ترس‌ها و نگرانی‌هایی که دارند حرف بزنند و به صحبت‌های آنها فعالانه گوش داد و به آنها فرصت داد تا در مورد هیجانات خود صحبت کنند. باید از هرگونه برچسب زدن یا پیش‌داوری در مورد وجود اختلال روانی در افراد پرهیز شود. باید به آنها گفت که با توجه به اتفاقی که افتاده و اخبار و اطلاعاتی که می‌شنوند این تجربه ترس و نگرانی، غیر طبیعی نیست. در عین حال باید به افراد آموزش داده شود که از چک کردن مداوم اخبار و اطلاعات مربوط به این بیماری یا هر بیماری دیگری که ممکن است ذهن‌شان را درگیر کند تا حد امکان پرهیز کنند، زیرا میزان نگرانی و استرس‌شان را افزایش می‌دهد.»
چطور می‌توان تبعات روانی دوران کرونا را کاهش داد؟
در دوران کرونا و با کاهش تعامل اجتماعی، سبک زندگی خیلی ها تغییر کرده است. در این بین، عده ای دچار آسیب های روانی شده اند و عده ای نیز در معرض آسیب های روانی قرار دارند. کارشناسان تاکید دارند که نباید فقط به درمان آسیب های جسمی ناشی از کرونا توجه داشت، بلکه باید برای پیشگیری و درمان آسیب های روانی در دوران پاندمی نیز به همان اندازه اهمیت قائل شد.
دکتر زهرا مطیعی، روانشناس بالینی در گفتگو با الف به راه های کنترل تبعات روانی کرونا اشاره می کند و می گوید: «در دوران کرونا، داشتن فعالیت جسمی بسیار بااهمیت است. انجام ورزش های خانگی، علاوه بر اینکه به حفظ سلامت جسمی در دوران کرونا کمک می کند، موجب می شود که فرد با نشاط بیشتری به فعالیت های روزانه اش برسد. نکته مهم بعدی این است که داشتن یک برنامه روزانه می تواند تاثیر زیادی در بهبود روحیه افراد داشته باشد. بدون برنامه ریزی روزانه، در خانه ماندن می تواند سخت بگذرد و فرد احساس کلافگی و بیهودگی کند، اما داشتن یک برنامه کلی می تواند اوقات فرد را هدفمند کند.»
او خاطرنشان می کند: «حفظ ارتباطات اجتماعی در دوران کرونا بسیار بااهمیت است. در زمانی که نمی توان ارتباطات اجتماعی به شکل حضوری ادامه پیدا کند، بسیار مهم است که افراد تلاش کنند تا به شکل مجازی و تلفنی، ارتباطات اجتماعی و دایره دوستان خود را حفظ کنند. همچنین بسیار مهم است که افراد در دوران قرنطینه، وعده های غذایی منظم داشته باشند و از ساعت خواب و بیداری منظمی پیروی کنند. اینکه نظم غذایی و ساعت خواب افراد به هم نخورد، تاثیر زیادی در حفظ سلامت روان دارد.»
همچنین مطیعی با اشاره به دیگر راه های حفظ سلامت روان در دوران کرونا، یادآور می شود: «افرادی که مستعد ابتلا به اختلالات روانی هستند، در دوران کرونا بسیار بیشتر در معرض آسیب های روانی قرار دارند. جدای از آن افراد، سالمندان، بیماران و افرادی که تنها زندگی می کنند نیز بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی هستند. این گروه از افراد باید تا حد امکان تلاش کنند که تعامل اجتماعی با نزدیکان خود را حفظ کنند و در صورت احساس علایم اختلالات روانی، فورا به متخصصان و کارشناسان حوزه سلامت روان مثل مشاوران، روانشناسان و روانپزشکان مراجعه کنند. باید در نظر داشت که تاخیر در درمان اختلالات روانی می تواند به حاد شدن این اختلالات منجر شود.»
این روانشناس بالینی تاکید می کند: «با توجه به اینکه اعضای خانواده در دوران کرونا، زمان بیشتری با هم در یک محیط حضور دارند، بنابراین دور از انتظار نیست که برخی ناسازگاری ها و اختلاف نظرها بین برخی اعضای خانواده بیشتر شود. کنار هم قرار گرفتن در مدت زمان طولانی و مداوم می تواند به اختلاف نظرها دامن بزند. بنابراین بسیار مهم است که اعضای خانواده در دوران کرونا تلاش کنند که با صبر و مدارای بیشتری با همدیگر رفتار کنند و از تنش های درون خانوادگی بپرهیزند. اگر اعضای خانواده با همدیگر رفتار مهربانانه ای داشته باشند و با همدیگر مدارای بیشتری به خرج بدهنند، تحمل دوران کرونا در دوران قرنطینه نیز بسیار راحت تر خواهد بود و همین اتفاق به حفظ سلامت روان خانواده ها کمک خواهد کرد.»
با توجه به اینکه بیماری کرونا به این زودی ها از بین نخواهد رفت، بسیار اهمیت دارد که رسانه ها و نهادهای فرهنگ ساز در سطح گسترده تری به اهمیت حفظ سلامت روان در دوران کرونا بپردازند. درواقع آموزش به مردم برای خودمراقبتی در دوران کرونا نباید فقط محدود به ابعاد سلامت جسمی باشد، بلکه این آموزش ها باید نحوه خودمراقبتی از سلامت روان را هم تحت پوشش قرار دهد.
