پیشگیری از بارداری و یا به عبارت دیگر کنترل باروری، شامل روش‌ها و وسیله‌هایی است که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌گردند. پیشگیری از بارداری از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفاده قرار گرفته اما روش‌های مؤثر و ایمن کنترل تولد، تنها در قرن بیستم در دسترس همگان قرار گرفت. افراد با این روش ها می توانند زمان بچه دار شدن را انتخاب کنند. ابزار و روش های مختلفی برای زنان و مردان وجود دارد که به پیشگیری از بارداری کمک می کند. برنامه‌ریزی برای کنترل باروری موضوعی است که با نام تنظیم خانواده هم شناخته می‌شود. برخی فرهنگ‌ها، دسترسی به شیوه‌های کنترل زایمان و بارداری را محدود و گاهی ممنوع می‌نمایند چرا که معتقدند از دیدگاه اخلاقی، مذهبی یا سیاسی نامطلوب است.
در مقایسه با طیف وسیعی از گزینه های موجود برای زنان برای کنترل چرخه قاعدگی، در حال حاضر چند روش پیشگیری از بارداری در دسترس مردان می باشد. این روش ها شامل:
· کاندوم : نوعی وسیله پیشگیری از بارداری است که مانع رسیدن اسپرم به تخمک و لقاح آن ها می شود.
· وازکتومی : یک روش جراحی جزئی و معمولا دائمی است که مانع از رسیدن اسپرم به منی انزال شده از آلت تناسلی می شود.
· اسپرم کش ها: اسپرم کش ها حاوی موادی هستند که در مواجهه با اسپرم آنها را می کشند. اسپرم کش ها اصولا به صورت ژل یا فوم در دسترس هستند. با استفاده همزمان از اسپرم کش ها و کاندوم می توان اثربخشی آنها را افزایش داد.
اما این روش های جلوگیری از بارداری در مردان دارای معایبی هستند از جمله،
· کاندوم ها یکبار مصرف هستند.
· وازکتومی به راحتی قابل برگشت نیست.
· اسپرم کش ها با استفاده معمول تا 21% به شکست می خورند.
بنابراین محققان در حال کار بر روی ساخت یک داروی ضد بارداری مردانه موثر، طولانی مدت و برگشت پذیر (شبیه به قرص های ضد بارداری برای زنان) می باشند.
محققان در حال بررسی روش های جلوگیری از بارداری مشابه زنان (از جمله قرص های ضد بارداری یا تزریق) برای مردان هستند. از آنجایی که مردان چرخه قاعدگی ماهانه ندارند، برای تحقق این امر باید هورمون ها سرکوب یا تعداد اسپرم ها کاهش داده شوند. چندین آزمایش بالینی در سال 2019 استفاده از قرص ضد بارداری مردانه را از نظر ایمنی و تحمل بررسی کرد. بر اساس این آزمایشات هورمون هایی مانند تستوسترون که باعث قدرت باروری می شوند، با مصرف این قرص ها کاهش خواهند یافت. معایب این قرص ها این بود که برخی از مردان با مصرف این قرص ها دچار اختلالات نعوظ شده اما میل جنسی آنها کاهش نیافت.
اکثر ترکیباتی که در حال حاضر تحت آزمایشات بالینی قرار دارند، هورمون جنسی مردانه تستوسترون را هدف قرار می دهند که می تواند منجر به عوارض جانبی مانند افزایش وزن، افسردگی و افزایش سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (معروف به LDL) شود.
رقابت در زمینه تولید قرص ضد بارداری برای مردان بسیار بالاست و به تازگی گروهی از پژوهشگران قرصی را تولید کردند که 99 درصد از باروری مردان جلوگیری کرده و عارضه خاصی هم ندارد. نکته جالب برای این قرص ها این است که برگشت پذیر نیز می باشند یعنی با قطع مصرف این قرص ها بعد از 6 هفته باروری مردان به حالت قبل بر می گردد. هدف از از این پژوهش ها این است که محققان بدنبال یک داروی ضد بارداری مردانه غیر هورمونی برای جلوگیری از عوارض جانبی ایجاد شده توسط داروهای هورمونی هستند.
در این آزمایش، برای تولید یک داروی غیر هورمونی، محققان پروتئینی به نام گیرنده اسید رتینوئیک (RAR) آلفا را مورد هدف قرار دادند. ویتامین A در داخل بدن به اشکال مختلف از جمله رتینوئیک اسید تبدیل می شود که نقش مهمی در رشد سلولی، تشکیل اسپرم و رشد جنین ایفا می کند. رتینوئیک اسید برای انجام این عملکردها نیاز به تعامل با RAR-alpha دارد. دانشمندان ترکیبی را ایجاد کردند که عملکرد RAR-alpha را مسدود می کند. آنها بهترین ساختار مولکولی را با کمک یک مدل کامپیوتری شناسایی کردند. این دارو بدون هیچ گونه عارضه جانبی می تواند تعداد اسپرم‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش دهد و 99 درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر باشد.
به بیان ساده، قرص های ضد بارداری مردانه جدید، با جلوگیری از تولید اسپرم در بدن مردان، موجب عقیم شدن موقتی در مردان می شوند. در حالیکه تاثیر منفی بر قسمت های دیگر بدن مردان ندارند. حدودا 6 هفته پس از قطع مصرف دارو نیز مردان از حالت عقیم خارج می شوند و مجددا بدنشان توانایی تولید اسپرم را خواهند داشت.
آزمایشات بالینی و انسانی این قرص ها به اتمام رسیده است و اگر همه چیز به خوبی پیش برود سال 2022 این قرص ها وارد بازار خواهند شد.
نویسنده: زهرا روستا/ دکتری جنین شناسی
روش های جلوگیری از بارداری
