آرتروز به معنی التهاب مفاصل است. التهاب یکی از واکنشهای طبیعی بدن نسبت به بیماریها و یا آسیبها است که شامل ورم، درد، خشکی و گرفتگی میشود. التهابهایی که برای مدت طولانی باقی میمانند و یا به صورت مکرر عود میکنند (از جمله در آرتروز) میتوانند منجر به آسیب دیدن بافتهای بدن شوند. در آرتروز، یک یا چند منطقه از یک مفصل ملتهب شده که باعث بروز درد، سفتی و گاهأ اختلالات حرکتی میشود. این عارضه شایعترین بیماری مزمن مفاصل است. آرتروز روی هر مفصلی تأثیر میگذارد؛ اما اغلب در زانوها، رانها، بخش پایین کمر، اتصالات کوچک انگشتان و قاعدهی انگشت شست و انگشت بزرگ پا بُروز میکند. برخی از انواع آرتروز بر سایر بخشهای بدن از جمله پوست و ارگانهای داخلی تاثیر میگذارند.
اگرچه آرتروز در تمام سنین ممکن است بُروز کند، میزان شیوع آن درمیان افراد بالای ۶۵ سال بیشتر است. بالارفتن سن، چاقی، سابقه آسیبهای مفصلی و ژنتیک میتوانند از عوامل ایجاد آرتروز باشند.
این نوع با افزایش سن به وجود میآید و در افراد زیر 40 سال دیده نمیشود. معمولاً در ایجاد آن عوامل ژنتیکی نقش دارند. آرتروز اولیه در مچ دست، آرنج و شانه وجود ندارد. همچنین در اندام تحتانی مثلاً در زانو، لگن و شست پا، آرتروز اولیه دیده میشود ولی در سایر مفاصل اندام تحتانی قابل مشاهده نیست.
این عارضه به دنبال یک بیماری خاص مانند روماتیسم مفصلی، عفونت و شکستگی در مفصل به وجود می آید. آرتروز ثانویه در هر مفصلی دیده میشود. در این نوع از آرتروز میتوان با کنترل بیماری زمینهای به میزان قابل توجهی جلوی پیشرفت این بیماری را گرفت.
آرتروز استئوآرتریت شایعترین نوع این بیماری است. وقتی غضروف از بین میرود استخوان روی استخوان مالیده میشود و موجب درد، ورم و سفتی میشود. با گذشت زمان مفاصل ضعیف خواهند شد و درد نیز مزمن میشود. زنگ خطر این عارضه اضافه وزن، سابقه خانوادگی، بالا رفتن سن و آسیبهای پیشین است. و
یک سیستم ایمنی سالم محافظتکننده است؛ بنابراین از طریق فعال کردن التهاب درونی، با عفونت و ابتلا به بیماری مقابله میکند. اگر سیستم ایمنی منحرف شود و به اشتباه با التهابی کنترل نشدنی به مفاصل حمله کند، موجب فرسایش مفاصل و شاید اعضای داخلی بدن مانند چشمها و دیگر قسمتها میشود . آرتریت روماتوئید و آرتریت پسوریاتیک نمونههای آرتروز التهابی هستند. محققان معتقدند که ترکیب ژنتیک و نیروهای محیطی می توانند خودایمنی را تحریک کنند. سیگار کشیدن یک مثال از خطرات محیطی است که میتواند آرتریت روماتوئید را در افرادی با ژنتیک خاص فعال کند. با انواع خودایمنی و التهابی آرتروز، تشخیص زودهنگام و درمان تهاجمی ضرورت پیدا میکند.
یک باکتری، ویروس یا قارچ میتواند وارد مفصل شده و باعث تحریک التهاب شود. در بسیاری موارد درمان با داروهای آنتی بیوتیک می تواند مفصل را از عفونت تمیز کند اما گاهی آرتروز مزمن میشود.
بیش از 100 نوع آرتروز وجود دارد. انواع مختلف آن، علائم متفاوتی دارند و این علائم در افراد مختلف شدتهای متفاوتی دارد. به طور کلی آرتروز هیچ علائمی را خارج از خود مفصل ایجاد نمیکند. رایجترین علائم آرتروز درد و خشکی مفاصل، مخصوصا اول صبح یا بعد از استراحت است. مفاصل آسیبدیده ممکن است بهویژه پس از فعالیت طولانی دچار تورم شوند.
درد، کاهش توان در حرکت، اثرات جانبی داروها و دیگر عوامل وابسته به آرتروز میتوانند به بروز اثرات منفی روی سلامتی منجر شوند که مستقیما ارتباطی با بیماری مفصلی ندارد.
آرتروز بیماری مزمنی است و درمانی برایش وجود ندارد؛ اما روشهایی برای مدیریت علائم آن ارائه شده است. مدیریت بلندمدت این بیماری شامل چند بخش میشود:
یکی از راههای مهم برای مدیریت آرتروز، تحرک مفید است. اگرچه سخت است هنگام آسیبدیدگی مفاصل به ورزش فکر کنیم، باید تحرک بدنی خود را در سطح نرمال حفظ کنیم. فعالیتهای سادهای مانند قدم زدن در پارک یا کلاسهای ورزشی آسان و سرگرمکننده میتوانند موجب کاهش درد شده و به حفظ وزن سالم نیز کمک کنند. تمرینات ورزشی تقویتکننده عضلات موجب رشد ماهیچههای اطراف مفاصل شده و تحمل وزن بهوسیله این مفاصل را آسان میکند که با کاهش درد همراه است. بیمار مبتلا به آرتروز باید قبل از آغاز برنامه ورزشی با پزشک مشورت کرده و تمرینات مخصوص به خود را دریافت کند تا در معرض آسیب قرار نگیرد.
متخصصان کاردرمانی و فیزیوتراپی گزینههای درمانی مختلفی برای مدیریت درد ارائه میکنند. برخی از این گزینهها عبارتاند از:
دستگاههای کمکی میتوانند به بهبود عملکرد و تحرک کمک کنند. اسکوتر، عصا، واکر، آتل، کفشهای مخصوص یا ابزار کمکی مانند درباز کن و پاشنهکش دستهبلند ازجملهی دستگاههای کمکی هستند.
بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز برای مدیریت علائم و بهبود از درمانهای طبیعی و جایگزین استفاده میکنند. برخی از اینها مکملهای تغذیهای، طب سوزنی (طب فشاری)، ماساژ، تکنیکهای آرامشبخش و آبدرمانی را شامل میشوند.
جراحی مفصل میتواند مفصلهای بهشدت آسیبدیده مانند مفصل رانها یا زانوها را ترمیم یا تعویض کند.