نقل قول از دکتر هلاکویی: بزرگترین بدبختی مردم ایران وابستگی و مهرطلبی.
ما ایرانی ها عموما آدم های تعارفی ای هستیم. مثلا اگر مهمانی بخواهد بیاید منزل ما و آمادگی نداشته باشیم ، برایمان سخت است که مهمانی را به زمان دیگری که آمادگی بیشتری داریم موکول کنیم. من هم از فرهنگ اجتماعی ایران جدا نیستم و فکر میکردم تعارف کردن یا جلب رضایت دیگران یک حسن اخلاقی است. تا اینکه وقتی در زندگی‌ام اهتمام به پیشرفت را سرلوحه قرار دادم بعد از مدت ها تلاش های مختلف متوجه شدم تعارفی بودن و تلاش برای جلب رضایت دیگران به هر قیمتی، مانع بزرگی است که تا آن را از سر راهم بر ندارم پیشرفت نخواهم کرد. مهرطلبی ریشه هایی دارد که مثل علف هرز پای درخت پیشرفتم سبز شده و ریشه دوانیده است.
تعارفی بودن کاملا مساوی مهرطلب بودن نیست. مردم-راضی کردن یا همان مهرطلبی کردن از عوامل تعارفات بی جایی است که مانع رک و صریح بودن است. رک و صریح نبودن در محیط کار عواقب جبران ناپذیری برای آدم ایجاد می‌کند. فکر کن می‌خواهند یک مسیر یا هدفی را در یک گروه کاری مصوب کنند و با قدرت پیش ببرند و من مخالفت هایی که داشته ام را در همان روزهای اول ابراز نکرده باشم. در این حالت آرام آرام که جلو می‌رویم تعهدم نسبت به آن اهداف و برنامه ها نشتی پیدا می‌کند تا جایی که روزی متوجه می‌شوم دارم کاری را انجام می‌دهم که از ابتدا نمی‌خواستم وارد آن شوم. در نتیجه آن اهداف به شدت لطمه می‌خورد و دیگران هم بیش از پیش‌بینی ام از من ناراضی تر می‌شوند! و همه اینها از تعارفات و رک نبودن روز اول شروع شد...
مثال های دیگر زیادی هستند از عواقب رک نبودن، مهرطلبی کردن و مصالحه های بی‌جا و بی‌حساب در زندگی همه ما ایرانی ها وجود دارد که بعضی را به اقتضای این مقاله نام می‌برم:
مثال های بی پایان زیادی در زندگی همه ما وجود دارد که حاکی از تلاش های نافرجامی برای راضی نگه داشتن دیگران(یا همان مهرطلبی) است.
من در این سلسله مقاله های رهایی از مهرطلبی کوشش کردم بدون پرداختن به مبانی علمی مهرطلبی ، صرفا تمرین هایی را جمع آوری کنم که به ما کمک می‌کند تا این عادات و نگرش های سمی را ترک کنیم. پا به پای شمایی که داری این مقاله را مطالعه می‌کنی من نیز هفته به هفته این تمرینات را انجام خواهم داد. اگر فکر می‌کنی رهاکردن مهرطلبی می‌تواند مثل من برایت قدم بزرگی در مسیر پیشرفت و رشد فردی ات باشد تا آخرین مقاله با من همراه باش. این مقاله اولین قسمت از سری رها کردن مهرطلبی در بیست و یک هفته می‌باشد که قرار است ان شاءالله هر هفته در ویرگول قرار بگیرد
متمم می‌نویسد: در معرفی کتاب مهرطلبی توضیح دادیم که مهرطلبی یا میل افراطی به راضی کردن دیگران (Disease to Please) یک بیماری (به معنای علمی این واژه) نیست؛ اما می‌تواند علت و نیز معلول مجموعه‌ای از عادت‌ها، رفتارها و الگوهای ذهنی باشد. هریت بریکر بیشتر ترجیح می‌دهد مهرطلبی را یک مسئله، مشکل یا دام بداند که افراد بسیاری – آگاهانه یا ناآگاهانه – گرفتار آن شده‌اند.
پرسشنامه مهرطلبی هم که در معرفی کتاب مهرطلبی با آن آشنا شدیم، ادعا ندارد که قرار است یک شاخص دقیق و علمی برای سنجش مهرطلبی در اختیار ما قرار دهد؛ بلکه می‌خواهد توجه ما را به مجموعه‌ای از رفتارها، عادت‌ها و ذهنیت‌های نامطلوب جلب کند. مجموعه‌ای که اگر به آنها بی‌توجه باشیم، می‌توانند به کیفیت زندگی و روابط آسیب بزنند.
هریت بریکر در کتاب مهرطلبی، یک برنامه ۲۱ روزه برای رهایی از مهرطلبی پیشنهاد می‌کند. اگر با بررسی پرسشنامه مهرطلبی به این نتیجه رسیده‌اید که این ویژگی در شما نیز وجود دارد، احتمالاً مطالعه‌ی این برنامه ۲۱ روزه می‌تواند مفید باشد. نکاتی که هریت بریکر تحت عنوان برنامه اقدام (Action Plan) بیست و یک‌روزه مطرح می‌کند، بیست و یک گام برای کاهش نگاه مهرطلبانه و رهایی از مهرطلبی است. اینکه الزاماً آیا این ۲۱ گام را در ۲۱ روز می‌توان انجام داد یا نه، بستگی به قضاوت شما دارد. اما برداشت ما این است که شاید آشنایی با این برنامه طی ۲۱ روز کافی باشد، اما هر یک از این اقدام‌ها یک پیشنهاد برای تغییر هستند و منطقی است آنها را همواره در ادامه‌ی مسیر زندگی خود، مد نظر داشته باشیم.
هریت بریکر روانشناس متخصص، در کتاب مهرطلبی می‌نویسد: تو می‌توانی سرعت خودت را مبنای انجام برنامه اجرایی ۲۱ گانه قرار بدهی و اجازه زمان بیشتری به خودت بدهی، مثلا هر تمرینی که برای یک روز در نظر گرفته شده است را در یک روز تا هفت روز انجام بدهی. رویکرد تمرین ها گام به گام است پس یادت باشد که همه را تا آخر روزنامه خوانی نکنی. یک به یک بخوان و انجام بده، توقف کن تا یک تمرین به انجام برسد. اضافه بار برای خودت بر ندار. این برنامه حداقل ۲۱ روز زمان می‌برد
البته من در این سلسله مقالات رها کردن مهرطلبی در بیست و یک هفته تصمیم دارم هر تمرین را برای یک هفته ارائه کنم. در طول هفته فرصت داریم مطالب مقاله را کلمه به کلمه اجرا کنیم و در نظرات با دیگر خوانندگان همفکری و تبادل نظر کنیم
مهم ترین چیزهایی که به آن نیاز داری تعهد و انگیزه + متن برنامه ۲۱ گام است. بعلاوه:
خب حالا دیگر برای شروع آماده ای. ذهنت را به جای درست هدایت کن و لحظاتی روی این کلمات خردمندانه متمرکز شو:
اگر من برای خودم نیستم، چه کسی برای من خواهد بود؟ اگر من برای خودم هستم، من چه هستم؟ اگر الان نه، کی؟
Hillel, twelfth century
اولین مهارتی که قرار است در این هفته مهار کنی توانایی از همه چیز مهم تر(واجب تر از نان شب!)، نه گفتن است
برای اینکه عادت “بله-گفتن“ اتوماتیک را بشکنی پنج قدم ضروری است. این گام‌ها را بمرور تمرین خواهیم کرد و در طول هفته جاری یاد خواهیم گرفت
وقتی با یک درخواست، دعوت یا نوع دیگری از تقاضا از طرف کس دیگری روبرو می‌شوی، عادت ریشه دار شده جواب دادن فوری “بله“ را با سلسله اعمال زیر جایگزین خواهی کرد:
گام ۱: با ”زمان خریدن” پاسخ فوری دادن را به تاخیر بیانداز
گام۲: گزینه هایت را شناسایی کن
گام۳: عواقب و نتایج هر گزینه را پیش بینی کن
گام۴: بهترین گزینه را انتخاب کن
گام۵: برای درخواست|دعوت|تقاضا، محکم و مستقیم پاسخ های زیر را تمرین کن:
حالا گام به گام، مهارت شناسایی گزینه هایت برای چگونگی پاسخ دادن به درخواست های دیگران را یاد خواهی گرفت و اینکه چگونه بصورت گزینش شده ، بهترین مصالح خودت را به همان خوبی فرد دیگر که درخواست می‌کند را در نظر بگیری
برای اینکه عادت ”بله” دادن خودکار به درخواست های دیگران را بشکنی، نیاز داری که جوابت را به قصد فکر کردن با دقت به گزینه ها، به تاخیر بیاندازی. ضرب المثل قدیمی قبل از حرف زدن (در اینجا ابراز موافقت کردن) فکر کن یک نصیحت خردمندانه روانشناسی است
هنگامی که یاد میگیری بین یک دعوت، تقاضا یا درخواست و پاسخت زمان بگذاری، حس کنترلت فورا زیاد می‌شود
درخواست های تلفنی
بعد از اینکه یک درخواست مطرح شد هر وقت ممکن است، حتی قبل از اینکه واقعا ”زمان بخری”، سعی کن از مکالمه در یک مهلت کوتاه استراحت کنی. برای مثال به محض اینکه یک نفر که با او در تلفن صحبت می‌کنی از تو درخواست کرد کاری انجام بدهی یا جایی بروی، پاسخ فوری تو باید چیزی شبیه اینها باشد:
این عمل ساده به تنهایی، چرخه ”بله-گویی” خودکار را قطع می‌کند. بعد از اینکه تماس گیرنده تلفن را نگه می‌دارد یا منتظر تماس دوباره است یک عبارت از لیستی که در ادامه آماده است برای ”زمان خریدن” انتخاب کن. هنگامی که مکالمه را ادامه می‌دهی یا به تماس باز می‌گردی، با استفاده از یکی از عبارات ”زمان خریدن” پاسخ خواهی داد
زمانی را که ”می‌خری” به تو اجازه خواهد داد که گزینه هایت را وارسی کنی، عواقب ”نه” گفتن در مقابل ”بله” گفتن را پیش‌بینی کنی و پاسخی را انتخاب کنی که در آن بهترین منافع خودت در نظر گرفته شده باشد
درخواست های درون مکالمات چهره به چهره
بر خلاف تلفن، مردم دکمه نگه داشتن تماس(hold) ندارند. با این حال اگر ممکن باشد، ترجیح این است که هرگاه کسی درخواستی را چهره به چهره مطرح کرد مهلت کوتاهی بگیری تا به صورت خودکار به الگوهای قدیمی لیز نخوری
در حالت ایده آل در وضعیت چهره به چهره، اولین پاسخ به درخواست کس دیگر باید اجازه خواستن برای ترک صحنه در دقایق کوتاهی باشد تا پاسخ “بله“ خودکار خودت را قطع کنی. این نسخه ”لایو” تلفن را نگه داشتن است
اگر ممکن است بعد از اینکه درخواستی ایجاد شد، درست قبل از دادن پاسخ برای چند دقیقه خودت را مرخص کن. می‌توانی بگویی که باید به سرویس بهداشتی بروی، تلفنی به کسی بزنی، قهوه ای بخری یا چیزی را به بیرون از محیط یا به داخل ماشین منتقل کنی. نکته موضوع این است که خودت را از حضور فیزیکی آزاد کنی تا بتوانی کنترل موافقت تکانشی خودکارت را به دست بیاوری
اگر این ها ممکن نیست یا ترک کردن و در دسترس نبودن فیزیکی برای چند دقیقه زشت است، اشکالی ندارد. مرخص شدن کوتاه ، مطلوب است ولی الزامی به آن نیست
با عبارتی پاسخ بده که زمان بخری
در هر رویداد، چه تماس گیرنده را نگه می‌داری، از مکالمه مرخص می‌شوی، یا نمی‌توانی از صحنه فاصله بگیری، کار بعدی که نیاز است انجام بدهی همان گام اول در لیست پنج گام می‌باشد: به آن شخص درخواست کننده بگو که به مقداری زمان نیاز داری تا درخواستش را پاسخ بدهی
لیست عبارت های زمان خریدن را بازبینی کن. هر عبارت می‌تواند مقداری زمان تصمیم گیری، قبل از اینکه بخواهی پاسخ درخواست را بدهی برایت کسب کند. نسخه های متعددی از لیست تهیه کن تا بتوانی نزدیک تلفن خانه یا محل کار حتی در کیف پول یا جیب هایت نگهداری کنی
تمرین کردن عبارت های زمان خرید
این عبارت ها احتمالا برایت غریب بنظر می‌رسند. برای همین، باید گفتن آنها را بارها و بارها تمرین کنی تا زمانی که بتوانی طبیعی و راحت بکارشان ببری. تکرار، سطح راحتی ات را بالاتر می‌برد. بلند بلند عبارت ها را تمرین و تکرار کن. درست مانند یاد گرفتن یک زبان خارجی
نسبت به لحن و کشیدگی صدایت مواظب باش - می‌خواهی صدایی محکم و خوشایند بگویی. نباید بخواهی که سست و آرزومند بنظر برسی یا انگار که واقعا احساس نمی‌کنی محق هستی “زمان بخری“. نباید بخواهی عصبانی و پرخاشگر هم بنظر برسی. اگر ممکن یا مطلوبت است کمک یک دوست حمایتگر یا یک عضو خانواده که می‌تواند بازخورد بدهد را در نظر داشته باش
وقتی هر عبارت را می‌گویی، در نظر داشته باش که تو درخواست زمان نمی‌کنی، بلکه داری شخص دیگر را آگاه می‌کنی که زمانی کوتاهی برای بازنگری و پاسخ دادن میگیری. از کشیدگی صدایت در پایان جملات اعلامی مراقبت کن که شبیه پرسیدن سوال بنظر نرسد
تو همه جوره حق داری قبل از اینکه خود را به انجام کاری متعهد کنی فکر کنی
نیت تو واقعا همین است که زمانی که برای انجام یک انتخاب خوب نیاز داری را بدست بیاوری. نه اینکه “بله“ ای مردم راضی کن، تو را به زانو در بیاورد تا فوری بعد از بیرون آمدن کلمات از لبت افسوس بخوری
حداقل دو تا عبارت را از لیست انتخاب کن و به حافظه بسپار. اگر خواستی عبارت های جدیدی اضافه کن. هر قدر بیشتر گفتن این عبارات را تمرین کنی، در زمان نیاز راحت تر خواهی بود. هر عبارت را حداقل پنج بار، در حداقل سه زمان متفاوت بگو تا هنگامی که درباره “زمان خریدن“ محکم، مستقیم و راحت بنظر برسد. وقتی تمرین می‌کنی لبخند بزن تا به تو کمک کند لحنت را خوشایند و همزمان، مدعی نگه دارد
عبارت های زیر پیشنهاد خانم هریت بریکر نویسنده کتاب مهرطلبی نمی‌باشد
عبارت های شروع نه گفتن
عبارت های پایان نه گفتن
مثال
