بدیهی است که مهم‌ترین جز یک ساز زهی، سیم آن است. چیزی که این خانواده از سازها نام خود را از آن وام گرفته‌اند. قدرت صدا، تن صدا، توانایی نوازندگی و خصوصیات دیگر صدای یک ساز زهی تا حد زیادی به سیم‌های آن وابسته است.
این موضوع در مورد گیتارها نیز صادق است. اینکه چه نوع سیمی برای گیتار خود انتخاب می‌کنید تغییرات زیادی در صدایی که از آن تولید می‌کنید خواهد داشت. به عبارت دیگر، یک نوازنده باید بر اساس سبک، تن صدای مورد علاقه خود و تکنیک‌های نوازندگی‌اش، نوع سیم گیتار خود را انتخاب کند.
در این سری یادداشت‌ها با عنوان «راهنمای انتخاب سیم مناسب برای گیتار» به شما کمک خواهیم کرد تا سیم مناسب ساز خود را انتخاب کنید. در بخش نخست این یادداشت به «گیج» سیم‌ها خواهیم پرداخت.
گیج Gauge
گیج یک سیم به معنای ضخامت آن است و بر اساس اینچ اندازه گیری می‌شود. حتما به هنگام خرید سیم گیتار، متوجه اعداد مختلفی که بر روی بسته آن درج شده است شده‌اید. این اعداد همان گیج سیم گیتار هستند و نمایانگر ضخامت هر کدام از سیم‌ها.
نام گذاری گیج سیم‌های گیتار به صورت اعلام ضخامت سیم‌های اول و آخر بلافاصله بعد از یکدیگر صورت می‌گیرد. مثلا در تصویر بالا گیج این بسته سیم گیتار به صورت (46-10) نام‌گذاری می‌شود.
دسته‌بندی سیم‌های گیتار بر اساس گیج آن‌ها
یکی از انواع دسته بندی سیم‌های گیتار (یا هر ساز زهی دیگر) دسته بندی بر اساس ضخامت آن‌هاست.
به غیر از گیج‌های استاندارد بالا، گیج‌های متنوع دیگری (Custom Gauges) نیز وجود دارند که معمولا گیج‌های مورد استفاده نوازندگان مشهورند.
بلندی صدا
همانطور که مشاهده می‌کنید به طور متوسط ضخامت سیم‌های گیتار آکوستیک از سیم‌های گیتار الکتریک بیشتر است. دلیل آن این است که گیتار آکوستیک برای تولید صدا به «آکوستیک» متکی است. به همین دلیل بلند بودن صدای گیتار دارای اهمیت خواهد بود و سیم ضخیم‌تر به معنی صدای بلندتر است. بدین‌ترتیب هر چه گیج سیم‌ها بالاتر برود صدای گیتار بلندتر خواهد بود. این نکته در مورد گیتارهای الکتریک هم صادق است. از طرفی گیج‌های سنگین‌تر ایجاد ضربه اولیه یا Attack بیشتری می‌کنند. (برای درک مفهوم ضربه اولیه اواخر این مقاله ما را بخوانید) پس اگر به دنبال صدای بلندتر و اتک بیشتر در ساز خود هستید به طرف گیج‌های بالاتر بروید.
قابلیت نوازندگی
گیج‌های بالاتر اگرچه بلندی و اتک صدای گیتار ما را افزایش می‌دهند، اما باعث بوجود آمدن چند معضل دیگر می‌شوند که یکی از آن‌ها سخت‌تر کردن نوازندگی است. هر چه ضخامت سیم‌ها بالاتر برود تنش در آن‌ها افزایش یافته و سیم‌ها به اصطلاح محکم‌تر و سفت‌تر می‌شوند. برای همین به نیروی بیشتری برای نگاه داشتن آن‌ها در زیر انگشتان‌مان نیاز داریم. از طرفی کشیدن سیم‌ها یا بندینگ (Bending) بسیار سخت‌تر می‌شود. در سیم‌های گروه Heavy که سیم سوم (سل) آن‌ها نیز مانند سه سیم بم گیتار، «سیم‌پیچی» شده است، بندینگ تقریبا غیر ممکن است! بدین‌ترتیب اگر سبک و سیاق نوازندگی‌تان به گونه‌ای است که خیلی از بندینگ استفاده می‌کنید، سمت سیم‌های با گیج بالاتر نروید. البته این موضوع یک استثنای خیلی خیلی بزرگ هم دارد: استیوی ری وان!
گیج سیم‌های گیتار استیوی ری وان 56-13 بود! و همانطور که در تصویر بالا او را در حال بندینگ می‌بینید، استیوی ری وان یک استاد بلامنازع بندیگ در گیتار به شمار می‌رود. اگر شما هم استیوی ری وان هستید از گیج او استفاده کنید!
تن صدا
با افزایش گیج سیم‌های گیتار صدای سیم‌ها پرتر شده و تنالیته آن به سمت فرکانس‌های بم‌تر می‌رود. متعاقبا سیم‌های نازک‌تر صدای زیرتری خواهند داشت. بدین‌ترتیب باید با توجه به تن مورد علاقه و ترجیح‌تان گیج سیم‌های گیتارتان را انتخاب کنید.
تنش به دسته گیتار
گفتیم که گیج بالاتر به معنی تنش بیشتر است و تنش بیشتر یعنی وارد شدن فشار و نیروی بیشتر به دسته و پل گیتار. نیروی وارده بیشتر در گیتار باعث ایجاد خمیدگی در دسته گیتار می‌شود. این خمیدگی البته با تنظیم Truss Rod رفع شدنی است. با این‌حال وجود فشار و تنش بیشتر در دسته و پل گیتارهایی که کیفیت پایین‌تری دارند به مرور زمان ممکن است مشکلات مختلفی از قبیل ترک خوردن محل اتصال دسته و بدنه، ایجاد ترک در ناحیه سیم‌گیرها، آسیب دیدن سیم‌گیرها و پل گیتار، بالا آمدن پل در گیتارهایی که دارای پل مدل فلویدرز هستند، ایجاد ترک و شکستی در محل اتصال پل به بدنه و ... را ایجاد نماید.
با توجه به نکاتی که در بالا ذکر شد، در گیتارهای آکوستیک کسانی که به آکورد زدن و Strumming علاقه دارند معمولا از سیم‌هایی با گیج بالاتر استفاده می‌کنند و نوازندگانی که با انگشت می‌نوازند، گیج‌های پایین‌تر را ترجیح می‌دهند. در مقابل در گیتارهای الکتریک، گیج‌های بالا بیشتر در نواختن ریف‌ها و ریتم‌های سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد و در سولو نوازی معمول است که نوازندگان از گیج‌های پایین‌تر استفاده کنند.
همچنین گیج‌های سنگین برای سبک‌های متال مناسب هستند چرا که صدای بلندتر با اتک بیشتر تولید می‌نمایند. همچنین نوازندگان سبک جز با توجه به اینکه زیاد اهل بندینگ نیستند، ترجیح می‌دهند برای ایجاد تن مناسب در سبک جاز از گیج‌های بالا استفاده کنند. گیج‌های پایین و سبک‌تر در سبک‌های بلوز و راک بیشترین استفاده را دارند چرا که امکان نواختن سولوهای سرعتی، تکنیک‌هایی مثل بندینگ و همچنین تولید صدایی زیرتر و روشن‌تر که در حجم سازهای ریتم خودش را نشان بدهد را برای نوازندگان به ارمغان می‌آورد.
گیج در سیم‌های گیتارهای کلاسیک
در گیتارهای کلاسیک در تقسیم بندی سیم‌های گیتار بر اساس ضخامت به جای عبارت گیج از میزان تنش استفاده می‌شود. سیم‌های گیتار کلاسیک در این نوع دسته‌بندی در سه دسته تنش پایین (سبک)، تنش نرمال (مدیوم) و تنش بالا (سخت و محکم) قرار می‌گیرند. (برای آگاهی از تفاوت بین سیم‌های گیتار کلاسیک و آکوستیک این مقاله ما را مطالعه کنید.)
خصوصیات سیم‌های تنش پایین (Low Tension):
- صدای به مراتب کمتر
- تنش و فشار کمتر به گیتار
- نوازندگی آسان‌تر
- اتک کمتر در صدای نت
- احتمال گز زدن بیشتر سیم‌ها
خصوصیات سیم‌های تنش متوسط (Normal Tension):
این دسته از سیم‌های گیتار کلاسیک برای کسانی که تازه شروع به آموختن و نوازندگی گیتار کرده‌اند مناسب‌ترند. از نظر خصوصیات، خواصی مابین سیم‌های تنش پایین و سیم‌های تنش بالا دارند.
خصوصیات سیم‌های تنش بالا (High Tension):
- نوازندگی دشوارتر
- صدای بلندتر
- اتک بیشتر
- مناسب‌تر برای آکورد زدن
- نامناسب برای سازهای قدیمی یا کم کیفیت
در بخش‌های بعدی این یادداشت در خصوص مشخصه‌های دیگر سیم‌های گیتار صحبت خواهیم کرد تا در نهایت کمکی باشد برای انتخاب سیم مناسب برای گیتار شما! فراموش نکنید سری هم به صفحه اینستاگرام ما بزنید!
