یکی از پرکاربردترین موضوعاتی که به حل‌وفصل پرونده‌های قضایی کمک شایانی می‌کند، نوشتن استشهادیه است. بر اساس ماده 1258 قانون مدنی ادله اثبات دعوا شامل اقرار، امارات، اسناد کتبی، شهادت و قسم است. از سوی دیگر، قانون‌گذار طی مواد 248 تا 269 قانون آیین دادرسی مدنی چند ادله دیگر از جمله تحقیق محلی، کارشناسی و معاینه محل را نیز جزء دلایل اثبات دعوا محسوب نموده است.
هرچند در میان ادله موردنظر قانون‌گذار از استشهادیه نامی برده نشده است؛ اما این فرم کتبی که هم به‌صورت عادی نوشته می‌شود و هم ممکن است به‌صورت رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود، در موارد متعددی گره‌گشای دعاوی حقوقی و کیفری بوده است.
چنانچه اخیراً قاضی پرونده یا یکی از مسئولین سازمان‌های دولتی مانند شهرداری برای اثبات صحت گفته‌هایتان از شما درخواست تنظیم استشهادیه را کرده است، تا انتها با وکیل باشی همراه باشید. ما در ادامه ضمن معرفی این فرم بسیار مفید، تفاوت آن با شهادت شهود، انواع استشهادیه و همین‌طور نحوه نوشتن یک استشهادیه بدون نقص را توضیح می‌دهیم.
همان‌طور که می‌دانید برای اثبات ادعا نزد قاضی، باید دلایل محکم و مستند داشته باشید. بااین‌حال، وضعیت پرونده در برخی از مواقع به‌گونه‌ای است که نمی‌توان به قاضی دلایل کافی را ارائه نمود و چاره‌ای جز استفاده از اظهارات شاهدان، نخواهید داشت. حال ممکن است شاهدان یک اتفاق یا مطلعین، نخواهند که در دادگاه حاضر شوند یا تعدادشان آن‌قدر زیاد است که عملاً حضورشان در جلسه دادرسی غیرممکن باشد.
در این‌گونه موارد، می‌توان از یک سند کتبی که در آن شاهدان اظهاراتشان را نوشته‌اند و برای اعتبار بخشیدن به اطلاعات مندرج در برگه، ذیل آن را امضا کرده‌اند، بهره برد. این سند کتبی، استشهادیه نام دارد که یا در دفاتر ثبت‌اسناد رسمی تنظیم می‌شود و دارای اعتبار حقوقی بالایی است یا به‌صورت عادی و دست‌نویس تهیه می‌شود.
بنا بر آنچه گفتیم، استشهادیه، منحصر به نوع خاصی از پرونده‌های قضایی نبوده و باتوجه‌به تشخیص قاضی می‌تواند در انواع دعاوی ملکی، خانوادگی، کیفری و حقوقی مورد استفاده قرار گیرد. متن استشهادیه باید به درستی تنظیم شده و دربرگیرنده حادثه مورد نظر باشد، به گونه‌ای که برای قاضی اقناع کننده شود؛ بنابراین، به شما توصیه می‌کنیم از فرم استشهادیه تنظیم شده توسط وکلای پایه یک دادگستری متخصص بهره ببرید. به این منظور می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:
https://vakilbashi.org/forms/deposition
در مقدمه گفتیم که قانون‌گذار در ماده 1258 ق.م شهادت شهود را یکی از 5 دلیل اثبات دعوا دانسته؛ اما هیچ اشاره‌ای به استشهادیه نکرده است. این امر نشان‌دهنده این است که استشهادیه و شهادت شهود جایگاه یکسانی نزد قانون‌گذار و همچنین قاضی ندارند؛ یعنی دارای اعتبار حقوقی یکسانی نیستند.
پس می‌توان گفت که تفاوت‌های استشهادیه و شهادت شهود عبارت‌اند از:
· اعتبار شهادت شاهدان، به‌مراتب بیشتر از استشهادیه است. چرا که در صورت حضور شاهد یا شاهدان در محضر دادگاه، آن‌ها باید قسم یاد کنند که کلیه اظهاراتشان صحیح است. این موضوع سبب می‌شود که شهادت شهود اعتبار بیشتری داشته باشد.
· ارزش استشهادیه را قاضی پرونده تشخیص می‌دهد؛ درحالی‌که شهادت شهود به‌صراحت قانون‌گذار معتبر و موثق است؛ بنابراین درجه و ارزش شهادت شاهدان بیشتر از استشهادیه خواهد بود.
· شهادت شهود باید و حتماً در دادگاه و نزد قاضی انجام شود؛ اما در استشهادیه، گفته‌های شاهدان و مطلعین به‌صورت کتبی نوشته شده و توسط یکی از اصحاب دعوا به قاضی ارائه می‌شود.
در انتها باید مجدداً خاطرنشان کنیم که صلاحیت معتبر دانستن یا عدم اعتبار استشهادیه، برعهده قاضی است. ازآنجایی‌که استشهادیه بر مبنای اظهارات مطلعین نوشته می‌شود و قانون‌گذار نیز به‌وضوح اشاره‌ای به آن نکرده است، عده‌ای از حقوق‌دانان آن را به‌نوعی، معاینه محلی می‌دانند. (ماده 255 ق.آ.د.م.)
استشهادیه، محدود به استشهادیه محلی نبوده و انواع مختلفی دارد که در زیر آن‌ها را نام می‌بریم.
· استشهادیه اعسار
· استشهادیه محلی
· استشهادیه سوءرفتار زوج
· استشهادیه محل سند ازدواج
· استشهادیه تغییر سن
· استشهادیه تغییر نام
· استشهادیه توهین
توجه داشته باشید که این فرم کتبی، تعداد و انواع فراوانی دارد و ما در این مطلب به برخی از رایج‌ترین استشهادیه‌ها اشاره کردیم. از سوی دیگر، کاربرد استشهادیه، منحصر به دادگاه و مراجع قضایی نبوده و ممکن است برای اثبات خواسته خود به برخی از سازمان‌ها، نیاز به تنظیم این فرم داشته باشید.
مثلاً برای تعریض خیابان، آسفالت کوچه و مواردی ازاین‌دست، باید به شهرداری منطقه خود درخواست دهید و قطع به‌یقین، شهرداری از شما می‌خواهد که یک متن استشهادیه آماده کرده و به جمع‌آوری امضا همسایه‌ها بپردازید. برای آشنایی بیشتر با این موضوع مهم، توصیه می‌کنیم به مطلب تنظیم استشهادیه برای شهرداری مراجعه کنید.
برای نوشتن استشهادیه، می‌توانید در قالب یک فرم عادی، اظهارات و امضای شاهدان را ثبت کنید یا از آن‌ها بخواهید که به دفتر اسناد رسمی مراجعه نموده و با تصدیق امضای، اعتبار حقوقی استشهادنامه را چندین برابر افزایش دهند. درهرصورت، مراقب مندرجات در متن این برگه باشید. زیرا هرگونه اظهار خلاف واقع در استشهادیه عواقب حقوقی و کیفری شدیدی برای فرد در بردارد.
از سوی دیگر برای تنظیم استشهادنامه، بر اساس ماده 177 قانون مجازات اسلامی کلیه افراد باید شرایط زیر را داشته باشند:
· بالغ باشند. بانوان حتماً بالای 9 سال و آقایان نیز بالای 15 سال داشته باشند.
· شرط بعدی وجود عقل در شاهد است. یعنی شاهدان مجنون نباشند.
· عادل باشند. یعنی اهل معصیت و مشهور به فسق نباشند.
· وجود ایمان در فرد. یعنی نسبت به مسئله، آگاه باشد و از ارائه شهادت دروغ پرهیز کند.
· نسب شاهد یا شاهدان باید پاک باشد که به آن طهارت مولد می‌گویند.
· فرد شاهد متکدی یا ولگرد نباشد.
البته برخی از حقوق‌دانان، معتقدند که شاهدان نباید با طرف دیگر دعوا خصومتی داشته باشند چرا که این مورد در یکی از بندهای ماده 177 ق.م.ا نیز تصریح شده است.
نحوه نوشتن استشهادیه برای دادگاه یا سازمان‌های دولتی همچون شهرداری، دارای اهمیت بالایی است. چنان‌که عده قابل‌توجهی از افراد، صرفاً به دلیل ارائه استشهادنامه‌ای پر از اشتباه، نمی‌توانند ادعا و خواسته خود را اثبات کنند. همین موضوع نیز سبب پایمال‌شدن حق آنان خواهد شد. پس، بهترین راه تنظیم استشهادیه نزد وکلای باتجربه و متخصص دادگستری است.این امر باعث می‌شود جریان پرونده شما متوقف نشده و با سرعت و اطمینان بیشتری نیز رسیدگی شود.
در همین راستا، وکلای پایه یک دادگستری تیم وکیل باشی، ضمن ارائه مشاوره حقوقی لازم، انواع متن استشهادیه شما را به بهترین نحو تنظیم نموده و همراهتان هستند. برای درخواست تنظیم استشهادیه اینجا کلیک کنید.
