یکی از معیار های اساسی مقایسه میزان موفقیت و یا عدم توفیق شرکت ها و موسسات بررسی صورت های مالی آن ها میباشد که در برگیرنده اطلاعاتی مهم از قبیل دارایی ها , بدهی ها, میزان نقدینگی و سایر اطلاعاتی است که برای استفاده کنندگان از صورت های مالی بسیار مفید خواهد بود. از این رو روش های تهیه این گزارشات از اهمیت بالایی برخوردار است. در بسیاری از کشور ها استاندارد های حسابداری بر مبنای قوانین همان کشور تهیه و تدوین میگردد اما در مقیاس بزرگتر و برای حضور در بازار های جهانی نیاز به یک زبان مشترک با سایر دنیا است چراکه افراد و شرکت های بین المللی اطلاعاتی از نحوه تهیه گزارشات در هر کشور را ندارند به همین دلیل استاندار های بین المللی گزارشگری مالی (International Financial reporting standard ) تدوین گردد و کمک شایانی به سهولت و گسترش تجارت جهانی کرده است.
تدوین استاندارد های حسابداری در ایران به عهده سازمان حسابرسی میباشد که یک نهاد دولتی بوده و زیر نظر وزارت اقتصاد و اموردارایی میباشد است. در این سازمان هیات متشکل از 5 نفر از مدیران ارشد و اعضای هیات عامل سازمان حسابرسی, 2نفر نماینده جامعه حسابداران رسمی ایران و 1 نفر نماینده سازمان بورس اوراق بهادار میباشند. این کمیته در سال 1371 کار خود را آغاز کرد و وظیفه تهیه و تدوین استاندار های ملی ایران را به عهده داشت. عمده این استانداردها با کمتریت تغییر از استاندار های ملی آمریکا و بین الملل الگو برداری شده و برای استفاده در محیط ایران تدوین گردید. در سال 1373 پیش نویس 9 رهنمود حسابداری آماده و برای اظهار نظر عمومی به اشتراک گذاشته شد. این رهنمودها بر اساس چارچوب نظری گزارشگری مالی تدوین شد. در هرکشوری قوانینی وجود دارد که همه آنها بر مبنای یک قانون اساسی نوشته شده است و پس از اینکه از این نظر مورد تایید بود قابل اجرا میباشد. اگر استاندارد های حسابداری رو هم به عنوان یک قانون در نظر بگیریم چارچوب مفهومی حسابداری در حکم قانون اساسی عمل میکند و پایه و اساس همه استاندارد های باید بر آن مبنا باشد در غیر این صورت آن استاندارد قابل اجرا نبود به همین دلیل است که هر استانداردی پس از تدوین برای مدتی به اظهار نظر عمومی گذاشته میشود که ایرادات آن رفع شود و برای طرح در هیات و تصویب آماده شود. در حال حاضر 41 استاندارد ملی تصویب شده و قابل اجرا میباشد.
در سال های اخیر و با گسترش مراودات خارجی بسیاری از شرکت ها به دنبال سازگار شدن با استاندار های بین المللی گزارشگری مالی هستند که البته در این راه با چالش هایی نیز روربه رو خواهند بود. کمیته استانداردهای حسابداری(IASC) تدوین کرد. در آپریل سال 2001 استانداردهای حسابداری بین الملل (IAS ) توسط هیات استاندارد های حسابداری بین الملل (IASB ) تدوین گردد و تا به امروز نیز 16 استاندارد گزارشگری مالی تصویب گردیده است که ما سعی میکنیم در مقالات بعدی تک تک آن ها را مورد بررسی قرار دهیم.
مراحل تدوین استانداردهای بین المللی نیز تا حدود زیادی شبیه به استاندارد های ملی ایران است.
کمیته حسابداری استاندارد ها را پس از تدوین در اختیاری شورای مشاوران میگذارند و پس از اعمال نظر آنها این استاندارد ها معمولا برا ی مدت 90 روز جهت نظر خواهی در اختیار مردم قرار خواهد گرفت و سر انجام پس از رفع ایرادات به عنوان استاندارد جدید تصویب و قابلیت اجرا خواهد داشت.
نکته مهمی که عمدتا در این استاندارد ها به چشم میخورد تدوین آن ها بر اساس اصول است و این در حالی است که استانداردهای ملی ایران بر مبنای قانون تدوین گردیده است.
اگر بخواهیم به زبان ساده بیان کنیم استاندارد های حسابداری بر مبنای اصول قابلیت توسعه دارند و بسته به قضاوت و تحلیل حسابداران از شرایط میتوانند اجرا شوند و هیچ کدام در تناقض با یکدیگر نیستند و البته این اطمینان را باید بدهد که خروجی هیچ کدام از استانداردها مغایر به چارچوب مفهمومی گزارشگری نیست.
در مقابل استاندار های بر مبنای قانون به هیچ وجه قابلیت انعطاف را ندارد و قضاوت حرفه ای اصلا در آنها ملاک عمل نخواهد بود و مقررات بسیاری باید تنظیم گردد تا اطمینان دهید که خروجی استاندارد به درستی خواهد بود. البته این که نظر حسابداران و قضاوت آنها در این رویکرد به حداقل میرسد برای حسابرسان بسیار خوب خواهد بود و کار آن ها راحت تر خواهد به چراکه امکان تحریف و خطر عدم کشف به حداقل میرسد.
پذیرش یا عدم پذیرش IFRS در هر کشوری میتواند یک چالش باشد که مزایا و معایبی را نیز با خود به همراه خواهد داشت که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
البته پذیرش آن مشکلاتی از قبیل هزینه اجرا و پیاده سازی و افشای بسیاری از جزئیات را نیز دارد.
در خاتمه میتوان گفت استاندارد های حسابداری ایران و بین الملل تفاوت های چندانی با یکدیگر ندارند و تفاوت عمده در نحوه اجرا و افشای اطلاعات میباشد که میتواند یک چالش دشوار را برای کشورهای پذیرنده این استاندارد ها داشته باشد.
تیم حسابگو سعی دارد تا در مقالات بعدی هر استاندارد را بررسی موشکافانه کرده و تفاوت ها و چالش های اجرای آن ها را یک به یک مورد بررسی قرار دهد. پس با ما همراه باشید.
