مالک محصول شخص یا شرکتی است که مسئولیت اصلی برای توسعه، تولید، بازاریابی و فروش یک محصول را بر عهده دارد. این مالک معمولاً مالکیت فکری مرتبط با محصول را دارد و ممکن است از طریق فرآیندهای قانونی مانند برنامه‌های حمایتی و پتنت‌ها محافظت کند. مالک محصول مسئولیت ارائه محصول با کیفیت و مطابق با نیازهای مشتریان را دارد و به دنبال افزایش فروش و سودآوری است.
اما در تیم های استارت آپی یا شرکت های حوزه تولید محصول یک نقش دیگری وجود دارد، بنام مدیر محصول.
تفاوت مدیر محصول و مالک محصول چیست؟
تفاوت اصلی بین مدیر محصول و مالک محصول در نقش و مسئولیت‌هایشان است:
مدیر محصول (Product Manager):مدیر محصول مسئول برنامه‌ریزی، توسعه، و مدیریت عملیات روزانه محصول است. وظایف مدیر محصول شامل تحلیل بازار، تعیین راهبردهای محصول، توسعه نقشه راه محصول، تعیین اولویت‌ها برای ویژگی‌ها و بهبودها، هماهنگی با تیم‌های توسعه، بازاریابی، فروش، و پشتیبانی مشتریان است. مدیر محصول عموماً یکی از اعضای تیم محصولات است که با همکاری تیم‌های مختلف سعی در رسیدن به اهداف محصول دارد. مدیر محصول به طور کلی مسئولیت مدیریت عملیات محصول را بر عهده دارد.
مالک محصول (Product Owner):مالک محصول معمولاً یک نقش در فرآیند توسعه نرم‌افزار است که مسئولیت ارائه رویه‌های کاری محصول، تعریف نیازمندی‌ها، و تضمین اینکه محصول بر اساس اولویت‌های کسب و کار توسعه پیدا کند، را بر عهده دارد. وظایف مالک محصول شامل تبیین و مدیریت backlog محصول، تعیین اولویت‌های نیازمندی‌ها، توضیح دادن وضعیت محصول به تیم توسعه، و تضمین اینکه تیم توسعه بر اساس نیازهای مشتریان و اهداف کسب و کار عمل کند، است. مالک محصول عموماً یک نماینده از سوی کارفرما (معمولاً تیم مدیریت محصول یا مشتری) است که مسئولیت ارائه مشخصات محصول را بر عهده دارد و با تیم توسعه در طول فرآیند توسعه همکاری می‌کند.
به طور کلی، مدیر محصول بیشتر تمرکزش بر مدیریت عملیات روزانه و راهبردهای محصول است، در حالی که مالک محصول بیشتر تمرکزش بر ارتباط با سایر اعضای تیم توسعه و ارائه نیازمندی‌های مشتریان و کسب و کار است.
نکته:درباره بک لاگ / اسکرام / اجایل / Backlog و ... در این مقاله بخوانید:
https://vrgl.ir/kIgAS
وظایف مالک محصول در شرکت نرم افزاری چیست؟
در یک شرکت نرم‌افزاری، مالک محصول نقش بسیار مهمی دارد و وظایف او می‌تواند عبارت باشد از:
تعریف و مدیریت backlog محصول: مالک محصول مسئولیت تعیین و مدیریت لیستی از تمامی قابلیت‌ها، ویژگی‌ها، و تغییرات مورد نیاز برای توسعه محصول را دارد. این لیست به عنوان backlog محصول شناخته میشود.
تعیین اولویت‌ها: مالک محصول باید بر اساس نیازهای کسب و کار و مشتریان، اولویت‌بندی backlog محصول را انجام دهد. این شامل تعیین کدام ویژگی‌ها یا بهبودها باید در اولویت قرار گیرند و کدامیک باید به تعویق بیفتند، میشود.
تعریف وضعیت محصول: مالک محصول باید مسئول تعریف وضعیت و پیشرفت محصول برای تیم توسعه و مدیریت باشد. او باید اطمینان حاصل کند که تیم توسعه با درک کامل از وضعیت محصول و راهبردهای آن به کار می‌پردازد.
ارتباط با مشتریان و کاربران: مالک محصول باید با مشتریان و کاربران برای درک نیازها و تغییرات موردنیاز در محصول ارتباط برقرار کند. او باید نظرات و بازخوردهای مشتریان را جمع‌آوری کرده و به تیم توسعه ارائه کند تا محصول براساس این نیازها بهبود یابد.
همکاری با تیم توسعه: مالک محصول باید با تیم توسعه همکاری کرده و نیازمندی‌ها، پیشنهادات و توضیحات مربوط به محصول را به آنها ارائه دهد. او باید اطمینان حاصل کند که تیم توسعه در راستای اهداف کسب و کار و نیازهای مشتریان عمل می‌کند.
تست و ارزیابی محصول: مالک محصول باید فرآیند تست و ارزیابی محصول را نظارت کرده و اطمینان حاصل کند که محصول مطابق با استانداردها و نیازهای مشتریان است.
به طور کلی، مالک محصول در یک شرکت نرم‌افزاری مسئولیت‌های گوناگونی دارد که همه به منظور تضمین ارائه یک محصول با کیفیت و مطابق با نیازمندی‌های مشتریان است.
مثال: در نظر بگیرید یک شرکت نرم‌افزاری که یک برنامه مدیریت پروژه آنلاین را توسعه می‌دهد. در این شرکت، مالک محصول مسئولیت‌های متعددی دارد:
تعریف و مدیریت backlog محصول: مثلاً، مالک محصول ممکن است در backlog محصول، ویژگی‌هایی مانند اضافه کردن قابلیت جدید برای افزودن وظایف، یادآوری‌ها و دسته‌بندی‌های سفارشی را اضافه کند.
تعیین اولویت‌ها: به عنوان مثال، او ممکن است تصمیم بگیرد که قابلیت اضافه کردن وظایف به دسته‌بندی‌ها را در اولویت بالاتری قرار دهد تا به نیازهای کاربرانی که به دسته‌بندی دقیق وظایف نیاز دارند، پاسخ دهد.
تعریف وضعیت محصول: برای مثال، مالک محصول ممکن است گزارشی ارائه دهد که نشان دهد به چه مرحله‌ای از توسعه محصول رسیده است و چه مواردی در آینده قرار است به آن اضافه شود.
ارتباط با مشتریان و کاربران: به عنوان مثال، مالک محصول می‌تواند با مشتریان و کاربران برای جمع‌آوری بازخوردها و پیشنهادات ارتباط برقرار کند و این اطلاعات را به تیم توسعه ارائه دهد.
همکاری با تیم توسعه: به عنوان مثال، او ممکن است با تیم توسعه به منظور توضیح ویژگی‌ها و نیازمندی‌های محصول همکاری کند و توضیحاتی را برایشان فراهم کند تا محصول به طور صحیح توسعه پیدا کند.
تست و ارزیابی محصول: برای مثال، مالک محصول ممکن است در فرآیند تست و ارزیابی محصول نقشی داشته باشد و اطمینان حاصل کند که محصول مطابق با نیازهای کاربران و استانداردهای مشخص شده است.
این مثال‌ها تنها یک نمونه از وظایفی است که یک مالک محصول در یک شرکت نرم‌افزاری ممکن است داشته باشد.
برای انجام وظایف یک مالک محصول در یک شرکت نرم‌افزاری، می‌توان از ابزارهای مختلفی استفاده کرد که به کمک به مدیریت محصول و ارتباط با تیم توسعه و مشتریان می‌آیندبا استفاده از این ابزارها، مالک محصول می‌تواند به طور بهتری مدیریت و کنترل محصول خود را انجام دهد و با تیم توسعه و مشتریان به بهبودهای لازم برای محصول بپردازد. برخی از این ابزارها عبارتند از:
نرم‌افزارهای مدیریت backlog: ابزارهایی مانند Jira، Trello، Asana، Clubhouse و ... که به مالک محصول امکان مدیریت backlog محصول و اولویت‌بندی ویژگی‌ها و تسک‌ها را می‌دهند.
ابزارهای ارتباط با مشتریان: ابزارهایی مانند Intercom، Zendesk، UserVoice که به مالک محصول امکان برقراری ارتباط با مشتریان و جمع‌آوری بازخوردها و پیشنهادات را فراهم می‌کنند.
ابزارهای تجزیه و تحلیل: ابزارهایی مانند Google Analytics، Mixpanel، Hotjar که به مالک محصول امکان تحلیل رفتار کاربران و انجام تجزیه و تحلیل‌های مرتبط با محصول را می‌دهند.
نرم‌افزارهای مدیریت پروژه و تیم: ابزارهایی مانند Slack، Microsoft Teams، و Basecamp که به مالک محصول و تیم توسعه امکان ارتباط و هماهنگی را می‌دهند.
ابزارهای تست و QA (ضمنی): ابزارهایی مانند Selenium، JUnit، و Postman که به مالک محصول و تیم توسعه امکان تست و ارزیابی محصول را می‌دهند.
آیا تست محصول به عهده مالک محصول است یا به عهده QA است؟
تست محصول معمولاً به عهده تیم QA (کنترل کیفیت و تست) است. تیم QA مسئولیت انجام تست‌های مختلف بر روی محصول را دارد تا اطمینان حاصل شود که محصول به درستی کار می‌کند، با نیازمندی‌ها و توضیحات مطابقت دارد، و به طور کلی کیفیت مطلوبی دارد. این تست‌ها شامل تست‌های واحد، تست‌های تکاملی، تست‌های انتگراسیون، تست‌های کارایی و ... می‌شوند.
اما با این حال، مالک محصول همچنین نقش مهمی در فرآیند تست محصول دارد. مالک محصول باید مطمئن شود که محصول به اندازه کافی تست شده است و همچنین از انطباق محصول با نیازهای مشتریان و استانداردهای موردنظر مطمئن شود. او ممکن است در تعیین اولویت‌های تست‌ها و مسائل مرتبط با کیفیت محصول نیز نقش داشته باشد.
بنابراین، هرچند که انجام تست محصول عموماً وظیفه تیم QA است، اما مالک محصول همچنین نقش مهمی در تضمین کیفیت محصول ایفا می‌کند و باید همکاری با تیم QA را انجام دهد تا از کیفیت مطلوب محصول اطمینان حاصل کند.
یک مالک محصول تا چه حد اختیار در محصول دارد؟
مالک محصول نقش مهمی در تعیین راهبردها، تصمیم‌گیری‌ها و مدیریت عملیات روزانه محصول دارد. او در بسیاری از جنبه‌ها اختیارات مهمی دارد که شامل موارد زیر میشود:
تعریف و اولویت‌بندی ویژگی‌ها و تسک‌ها: مالک محصول مسئول تعیین و اولویت‌بندی ویژگی‌ها، تسک‌ها و بهبودها برای توسعه محصول است. او باید تصمیم بگیرد کدام قابلیت‌ها یا تغییرات باید اولویت داده شوند و کدامیک‌ها باید به تعویق بیفتند.
ارتباط با مشتریان و کاربران: مالک محصول باید ارتباط مداوم با مشتریان و کاربران برقرار کند تا نیازها و تغییرات موردنیاز را درک کند و بر اساس آنها تصمیم‌گیری کند.
تعیین استراتژی محصول: مالک محصول باید راهبردهای محصول را تعیین کند و به تیم توسعه راهنمایی کند تا محصول به سمت اهداف کسب و کار حرکت کند.
تعیین روال‌های کاری: مالک محصول باید روال‌های کاری و فرآیندهای مورد استفاده برای توسعه، آزمایش و ارائه محصول را تعیین کند.
تصمیم‌گیری در مورد قبول یا عدم قبول ویژگی‌ها و تغییرات: مالک محصول مسئول تصمیم‌گیری در مورد قبول یا عدم قبول ویژگی‌ها و تغییرات جدید در محصول است. او باید به اطمینان حاصل کند که تغییرات مطابق با اهداف کسب و کار و نیازمندی‌های مشتریان هستند.
به طور کلی، مالک محصول باید اختیارات لازم برای اداره و مدیریت محصول را داشته باشد تا از توسعه و ارائه یک محصول موفق و مطابق با نیازهای مشتریان مسئول باشد. اما همچنین باید با سایر اعضای تیم محصول و تیم‌های مرتبط همکاری کرده تا بهترین تصمیمات را بگیرد و محصول را بهبود ببخشد.
نقش مالک محصول مهم تر هست یا مدیر محصول؟
نقش‌های مالک محصول و مدیر محصول هر دو بسیار مهم و اساسی در توسعه و مدیریت محصول هستند، اما هر کدام وظایف و مسئولیت‌های متفاوتی دارند و نباید یکی را به دیگری ترجیح داد
برای استخدام شخص مالک محصول باید به چه نکاتی توجه کرد؟
استخدام یک شخص برای نقش مالک محصول نیاز به توجه به عوامل مختلفی دارد تا اطمینان حاصل شود که فرد مناسبی انتخاب شود که بتواند به بهترین شکل ممکن مسئولیت‌ها و وظایف مربوط به این نقش را انجام دهد. البته بازه سنی مناسب برای این جایگاه مهم برای شخص حرفه ای باید 30 سال به بالا باشد به دلیلی نیازمند بودن این شغل به تجربه بسیار زیاد.برخی از نکاتی که برای استخدام یک مالک محصول می‌توانید توجه کنید عبارتند از:
تجربه کاری: اولین و مهمترین نکته برای استخدام مالک محصول، تجربه کاری مرتبط است. فرد باید تجربه قبلی در زمینه مدیریت محصول یا توسعه نرم‌افزار داشته باشد.
مهارت‌های تحلیلی: مالک محصول باید بتواند داده‌ها را تحلیل کند و از آنها برای اتخاذ تصمیم‌های موثر استفاده کند. بنابراین، مهارت‌های تحلیلی و تصمیم‌گیری قوی بسیار مهم است.
مهارت‌های ارتباطی: مالک محصول باید بتواند ارتباط مؤثر با تیم توسعه، مشتریان و سایر ذینفعان برقرار کند. بنابراین، مهارت‌های ارتباطی قوی ضروری است.
دانش بازار و صنعت: فرد باید دانش کافی درباره بازار و صنعت محصول و همچنین فهم کامل از نیازهای مشتریان داشته باشد.
مهارت‌های تیمی: مالک محصول باید بتواند با تیم توسعه و سایر اعضای تیم همکاری کند و به عنوان رهبر موثر عمل کند. بنابراین، مهارت‌های تیمی مهم است.
آگاهی از فرآیندهای توسعه نرم‌افزار: فرد باید آشنایی کامل با فرآیندهای توسعه نرم‌افزار مانند Agile یا Scrum داشته باشد و بتواند این فرآیندها را به عمل بیاورد.
اهلیت استراتژیک: فرد باید بتواند استراتژی‌های محصول را تعیین و اجرا کند و به طور عمده به کسب و کار کمک کند.
توانایی حل مسئله: مالک محصول باید بتواند با مسائل پیچیده محصول مواجه شود و راه‌حل‌های موثری برای آنها پیدا کند.
با توجه به این نکات، انتخاب مالک محصول مناسب نیاز به توجه دقیق و بررسی کامل دارد تا فردی با مهارت‌ها و تجربه‌های مناسب برای انجام این نقش انتخاب شود.
حقوق مالک محصول
حقوق مالک محصول در ایران و کانادا و دبی چقدر هست؟
متوسط حقوق یک مالک محصول می‌تواند بسیار متغیر باشد و بستگی به عواملی مانند سطح تجربه، محل کار، اندازه شرکت و صنعت دارد. اینجا می‌توانید یک مقایسه تقریبی بین حقوق مالک محصول در ایران، کانادا و دبی را مشاهده کنید:
ایران: در ایران، حقوق مالک محصول معمولاً بین 10 تا 70 میلیون تومان در ماه است، اما می‌تواند بسته به عوامل مختلفی از جمله شرکت، سطح تجربه و مهارت‌ها، بیشتر یا کمتر هم باشد.
کانادا: در کانادا، حقوق مالک محصول ممکن است بین 70,000 تا 120,000 دلار کانادایی در سال (حدود 56,000 تا 96,000 دلار آمریکا) باشد، اما در شهرهای بزرگ مانند تورنتو یا ونکوور ممکن است بیشتر باشد.
دبی: در دبی، حقوق مالک محصول می‌تواند بین 15,000 تا 30,000 درهم اماراتی در ماه (حدود 4,000 تا 8,000 دلار آمریکا) باشد، با این وجود، بسته به سطح تجربه و شرکت ممکن است بیشتر یا کمتر هم باشد.
لازم به ذکر است که این اعداد تقریبی هستند و می‌توانند بسته به شرایط محلی و عوامل دیگر تغییر کنند. همچنین، فوق‌العاده مهم است که قبل از قبول هرگونه پیشنهاد شغلی، اطلاعات دقیق و جامعی در مورد شرایط حقوقی و مزایای مرتبط با آن شغل را به دست آورید.
نکته مهم: اینکه در ایران و برخی کشور ها وظایف مدیر محصول، مسئول تست، اسکرام مستر به مالک محصول تخصیص داده میشود اما بر اساس تجربه شخصی و مقالات و منابع خارجی این وظایف باید تفکیک شود.
