فارغ از اینکه استارتاپ و یا کسب و کار نوپای شما در کدام مرحله از طول عمر خود باشد؟ و یا به هم‌خوانی محصول -- بازار رسیده باشد؟ و ... بالاخره نیاز به سرمایه برای تامین هزینه های جاری و یا رشد و توسعه خواهید داشت.
در این یادداشت سعی می کنم که انواع روش های تامین مالی و سرمایه را برای شما عنوان کنم*:
۱- بوت استرپ (Bootstrap) و یا خودگردانی که در این حالت، هزینه ها از جیب مبارک بنیان گذاران تامین می شود و یا در شرایط ایده‌آل یک درآمد، یا جریان نقدی جزیی توسط کسب و کار شما وجود دارد و از آن برای تامین مالی استفاده می‌کنید.
۲- آیا کارمند هستید؟ پس شغل فعلی خود را حفظ کنید و درآمد آن را صرف استارتاپ خودتان کنید یا به صورت پروژه‌ایی برای دیگران کار کنید، فقط یادتان باشد که اضافه‌کاری نگیرید چون قرار است که فعالیت در استارتاپ شما، شغل دوم شما باشد. درست است که خسته می‌شوید ولی حسن آن در این است که تا حدودی امنیت مالی دارید.
۳- برای ایده کسی به شما پول نمی دهد، تامین کنندگان مالی در ابتدای مسیر کارآفرینی، دوستان و خانواده و بنیان گذاران هستند. (Friend, Family, Founders) اگر شما نتوانید گروهی از دوستان و خانواده را برای سرمایه گذاری مجاب کنید، احتمالا کار سخت تری را با سرمایه گذار در پیش خواهید داشت و از جهتی دیگر تامین مالی توسط دوستان و یا خانواده (که ممکن است از روی ترحم هم باشد) نباید در شما این توهم را ایجاد کند که ایده و کار شما عالی و بی نقص است.
۴- از طریق مشتریان موجود و فعلی می توانید اقدام به جذب سرمایه کنید، به آن ها پیشنهاد دهید در صورتی که تامین‌کننده نقدینگی و یا پیش خریدار محصولات شما باشند، چه امتیازاتی نصیب آن‌ها می شود؟ (اول بفروشید و سپس تولید کنید)
۵- اگر حوزه فعالیت شما امکانش را داشته باشد، اقساطی (مدت‌دار) خرید کنید و نقد بفروشید مانند فروش بلیت هواپیما و یا تامین کالا (لوازم جانبی موبایل و ...)
۶- اگر شما بتوانید هزینه‌های فعلی خود و یا کسب و کارتان را کاهش دهید، (مانند کاهش اجاره بها و تعداد کارمندان، اعطای سهام در ازای دریافت حقوق ماهانه به کارمندان، استفاده از دفاتر کار اشتراکی، برون سپاری خدمات و نیاز ها فعالیت ها در سایت های ایرانی مانند "انجام میدم" و "پونیشا") شاید بتوانید منابع مالی کافی برای تامین قسمت های ضروری را به دست بیاورید.
۷- یک روش معمول این است که وقتی در کسب و کار فعلی خود، سودی برداشت نکنید و آن را به کسب و کار بازگردانید، به نوعی، تامین مالی صورت گرفته است. این روش مناسب کسب و کارهایی است که به یک ثبات نسبی رسیده اند و برای توسعه و رشد به دنبال سرمایه هستند.
۸- در بعضی از حوزه ها مانند تکنولوژی سطح بالا و یا کشاورزی و ... می توان از کمک هزینه ها و کمک‌های بلاعوض دولتی (Grant) هم استفاده کرد.
۹- مراکز رشد دانشگاهی (Incubator's) هم مقادیر کمی پول و هم برخی امکانات و خدمات هزینه بر مانند دفتر کار و ... را در اختیار شما قرار می دهند. تقریبا تمام دانشگاه های دولتی و آزاد دارای مراکز رشد می باشند.
۱۰- حضور در دوره های شتابدهی و شتابدهنده ها (Accelarator's) می تواند در کنار تامین مالی برای شما شبکه ارتباطی قوی و آموزش های لازم را هم فراهم کند.(در اصفهان شتابدهنده های پویتک و هاب و خانه نوآوری فعال می باشند.)
۱۱- اگرچه به هیچ وجه توصیه نمی کنم ولی استفاده از وام (Debt) براساس اعتبار شخصی و خانوادگی هم
می تواند یک گزینه باشد ولی پرمخاطره است. چون شما درآمد ماهیانه ندارید ولی اقساط را باید به صورت ماهانه پرداخت کنید. اگر مجبور به این کار هستید، از میزان لازم کمتر وام بگیرید و مقتصدانه خرج کنید و یا از وام های قرض الحسنه استفاده کنید.
۱۲- در این مدل از جذب سرمایه، شما در ابتدا سرمایه لازم را به شکل وام و با بهره معین دریافت می کنید و پس از مدت زمان معین و پس از مشخص شدن ارزش و قیمت کسب و کار شما، آن وام می تواند به عنوان پرداخت برای خرید سهام محسوب شود و اگر به توافق برای خرید نرسیدید، وام با بهره مشخص شده از شما دریافت می گردد.
۱۳- در صورتی که محصولی جالب و یا خلاقانه و یا خدمتی مورد توجه مردم را دارید، می توانید از زیر ساخت های جمع سپاری مالی (Crowd Funding) استفاده کنید. در صورتی که می خواهید در این رابطه (وام، سهام، هدیه) بیشتر بدانید "جمع سپاری مالی" را گوگل کنید، در ایران می توان سایت های مهربانه، فاندوران، نیک استارتر، فاندینو، حامی جو و ایفاند را برای این کار نام برد.
۱۴- در صورتی که بتوانید یک شرکت بزرگ را مجاب کنید که یا به دلایل استراتژیک و یا به خاطر مسئولیت اجتماعی از شما حمایت کند و دفتر کار و برخی امکاناتش را در اختیار شما قرار دهد، بسیاری از مشکلات مالی می‌تواند حل شود.
۱۵- شما می توانید با دادن امتیاز و سهام به شرکت هایی که برای شما نقش استراتژیک (راهبردی) دارند و یا تامین کننده مواد اولیه، خدمات و یا کانال فروش برای شما هستند هزینه های خود را به شدت کاهش داده و رشد خودتان را سریع تر کنید.
۱۶- سازمان ها و افرادی هستند تحت عنوان سرمایه گذاران نیک اندیش و یا فرشتگان سرمایه گذار (Angel investor's). این گروه نه فقط به خاطر کسب منفعت مالی بلکه به خاطر کمک به کارآفرینان جوان، حل مسائل اجتماعی، مسئولیت اجتماعی خود و ... اقدام به تامین مالی (از منابع شخصی خودشان) برای کارآفرینان می کنند. به عنوان نمونه می توانیم از کارایا و یا باشگاه سرمایه گذاران نیک اندیش اصفهان (اصفهانیک) در ایران نام ببریم.
۱۷- سرمایه‌گذاران جسور (Venture Capital یا VC)، گروهی از مدیران با تجربه و موفق با گرفتن سرمایه از دیگران و تجمیع آن‌ها (تفاوت با فرشتگان سرمایه‌گذار) اقدام به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نوپا می‌کنند مانند شرکت هدهد. آدرس انجمن صنفی آن‌ها در ایران irvc.ir می‌باشد.
۱۸- نقطه آرمانی برای هر استارتاپ و کسب و کاری و شرکت دانش بنیان ورود به بورس اوراق بهادار (IPO) و فرابورس است و البته تا رسیدن به این مرحله سال ها زمان و تجربه و رشد مورد نیاز است. پس خیلی روی این روش برای مراحل اول شروع کارتان و تا وقتی که یک شرکت بالغ نشده اید حساب نکنید.
نمودار زیر به شما کمک میکند که بدانید در کدام مرحله از دوران عمر پروژه خود، از بعضی از روشهای بالا استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: ۱۰ روش برای جذب سرمایه
لازم به ذکر است که میثم زرگرپور ( مدیر عامل یکی از صندوق های سرمایه گذاری جسورانه ایران ) معتقد است نیاز اول استارتاپ ها جذب سرمایه نیست.
برای استفاده از هر کدام از روش های بالا با قصد جذب سرمایه، اول از همه به یک ارائه خوب نیاز دارید و توصیه می کنم که مطلب " Pitch، چکش خدا است " را در سایت اصفهان پلاس برای آشنایی با روشهای ارائه به سرمایه گذار و ابزار ها و نمونه های کاربردی مطالعه کنید و به عنوان یک قانون نانوشته ولی معتبر این را به یاد داشته باشید: " شما بازار و مشتری را پیدا کنید، پول و سرمایه شما را خواهد یافت (به دنبال شما خواهد آمد)."
*این مقاله در روزنامه نسل فردا شماره ۵۵۱۵ مورخ ۱۷ مهر ۹۶ به چاپ رسیده است.
