درمان زخم پای دیابتی فرآیندی چندمرحلهای و تخصصی است که باید با دقت، برنامهریزی و نظارت تیم درمانی انجام شود. در کلینیک زخم ایران، این روند از لحظه مراجعه بیمار آغاز شده و تا بهبودی کامل زخم ادامه مییابد.
مراحل درمان شامل موارد زیر است:
در نخستین مرحله، تیم درمانی اقدام به جمعآوری اطلاعات دقیق از بیمار میکند. مشخصات فردی، سوابق بیماریهای زمینهای مانند دیابت، فشار خون یا بیماریهای قلبی–عروقی و کلیوی، جراحیهای گذشته، سوابق دارویی و حساسیتهای احتمالی به دارو بررسی میشود. علاوه بر این، رژیم غذایی و وضعیت تغذیهای بیمار نیز ارزیابی میگردد، زیرا تغذیه مناسب نقش کلیدی در روند ترمیم زخم دارد.
در این مرحله همچنین میزان کنترل قند خون، مدت زمان ابتلا به دیابت و سابقه بروز زخمهای قبلی پا پرسیده میشود. هدف از این ارزیابی جامع، شناسایی عوامل خطر و طراحی یک برنامه درمانی ایمن و مؤثر برای مراحل بعدی است.
پس از گرفتن شرح حال، اقدامات تشخیصی برای تعیین شدت و علت زخم انجام میشود. این مرحله شامل:
ارزیابی فیزیکی زخم: بررسی اندازه، عمق، محل، میزان ترشحات، وجود عفونت یا نکروز.
آزمایشهای خون و کشت زخم: CBC، تست قند خون ناشتا، HbA1c، آزمایش عملکرد کلیه (اوره و کراتینین)، فاکتورهای التهابی (ESR و CRP) و کشت ترشحات برای شناسایی عامل عفونی.
تصویربرداری: رادیولوژی ساده، MRI و سونوگرافی به منظور بررسی بافت نرم، استخوان و وضعیت عروق.
ارزیابی عروقی: انجام تستهایی مانند ABI یا EBI برای بررسی گردش خون در اندام تحتانی.
بررسی نوروپاتی: تستهای حسی برای تشخیص میزان بیحسی یا اختلال عصبی در پاها.
این بررسیها به تیم درمانی کمک میکند تا وضعیت زخم به طور کامل مشخص شود و بهترین روش درمانی انتخاب گردد.
در بسیاری از موارد، درمان زخم پای دیابتی ابتدا به صورت سرپایی انجام میشود. اقدامات اصلی عبارتاند از:
دارو درمانی: تجویز آنتیبیوتیکها و داروهای ترمیمی برای کنترل عفونت و تحریک بازسازی بافت.
پانسمانهای تخصصی: انتخاب پانسمان مناسب برای کنترل عفونت، جلوگیری از آلودگی و فراهم کردن محیط مرطوب جهت ترمیم.
تجهیزات حمایتی: استفاده از آتل، بریس، کفشهای طبی دیابتی، عصا یا واکر برای کاهش فشار روی پا.
روشهای نوین درمانی: بهرهگیری از وکیومتراپی (VAC) جهت تخلیه ترشحات و افزایش خونرسانی، پلاسما، لایتتراپی و اوزونتراپی برای کاهش بار میکروبی و در موارد خاص استفاده از سلولهای بنیادی و فاکتورهای رشد برای ترمیم زخمهای مقاوم.
چنانچه زخم به درمان سرپایی پاسخ ندهد یا پیشرفته باشد، اقدامات جراحی انجام میگیرد. این اقدامات شامل:
تخلیه هماتوم و آبسه: خروج تجمع خون یا چرک برای پیشگیری از گسترش عفونت.
دبریدمان (Debridement): برداشتن بافتهای مرده یا نکروزه برای تحریک بازسازی بافت سالم.
ترمیم یا بخیه زخم: در موارد امکانپذیر، پس از پاکسازی زخم.
آنژیوگرافی و جراحی عروقی: جهت باز کردن انسداد عروق و بهبود خونرسانی به اندام.
قطع عضو (Amputation): به عنوان آخرین راهکار و تنها در موارد بسیار شدید برای حفظ جان بیمار.
در کلینیک زخم ایران، درمان زخم پای دیابتی بر اساس یک پروتکل علمی و مرحلهای انجام میشود. از شرح حال اولیه و تشخیص دقیق تا درمان سرپایی و جراحی، تمامی مراحل تحت نظر پزشکان متخصص و کارشناسان زخم و با بهرهگیری از تجهیزات نوین صورت میگیرد. هدف اصلی ما، حفظ اندام بیمار، پیشگیری از عوارض خطرناک و ارتقای کیفیت زندگی بیماران دیابتی است.
