بررسی پروژه کازماس ( Cosmos )

تعامل‌پذیری و مقیاس‌پذیری دو ویژگی مهم در دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال هستند که وجود آنها برای پذیرش گسترده این فناوری‌ها ضروری است.
پروژه ای که در این مقاله ای میخواهم آنرا معرفی کنم هدف اصلی خود را بر پایه برقرار کردن ارتباط بین پروژه ها و اکوسیستم های مختلف (تعامل پذیری) و در عین حال ایجاد استقلال برای پروژه های مختلف بنا نهاده است.

کازماس چیست؟

شبکه کازماس یک شبکه غیرمتمرکز و مستقل و یک پروتکل تعامل پذیر است که انجام تراکنش بین بلاکچین های مستقل را آسان تر میکند. (در واقع کازماس شبکه ای از بلاکچین های منعطف،مستقل و مقیاس پذیر و مرتبط باهم است.)
کازماس اکوسیستمی از بلاکچین ها را ایجاد میکند که برای مقیاس پذیری و تعامل با یکدیگر طراحی شده اند و هدف نهایی کازماس، تولید شبکه ای از بلاکچین هاست که به طور غیرمتمرکز با یکدیگر در ارتباط هستند.
بنابراین ارکان و اصول اولیه تفکر کازماس، تعامل‌پذیری و مقیاس‌پذیری هستند.
تعامل‌پذیری و مقیاس‌پذیری دو ویژگی مهم در دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال هستند که وجود آنها برای پذیرش گسترده این فناوری‌ها ضروری است. بنابراین پروژه‌هایی مانند کازماس که درصدد حل این مشکلات برآمده‌اند از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
پولکادات (Polkadot) یک نمونه شناخته‌شده‌ دیگر از پروژ‌ه‌هایی است که با هدف ایجاد تعامل بین بلاک چین‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری آنها ایجاد شده است. هردوی این پروژه‌ها به موفقیت‌های خوبی دست یافته‌اند و در فهرست برترین ارزهای دیجیتال موجود قرار دارند.
شبکه‌هایی مانند کازماس و پولکادات، «بلاک چین‌های نسل سوم» خوانده می‌شوند؛ چراکه از همتایان پیشین خود مانند بیت کوین (که نسل اول بلاک چین‌هاست) و اتریوم (که بلاک چین نسل دوم نام دارد) یک گام جلوتر رفته‌اند و در پی رفع چالش‌های جدیدتری هستند. از آنجا که این دو پروژه تعامل بین بلاک چین‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌اند، لقب «اینترنت بلاک چین‌ها» نیز به آنها اختصاص یافته است.

بیشتر بخوانید : پولکادات : اینترنت بلاک چین ها

کازماس تولید اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApp) را ارزان تر و سریع تر میکند و این امکان را به پروژه های مختلف میدهد که در عرض چند هفته روی شبکه کازماس سوار شوند و بلاکچین خود را داشته باشند.
کازماس استقلال را به اپلیکیشن های غیرمتمرکز (DApp) بازمیگرداند ، به صورتیکه دیگر لازم نیست همه قرارداد های هوشمند و اپلیکیشن های غیرمتمرکز بر روی یک بلاکچین واحد مثل اتریوم راه اندازی شوند و هر پروژه میتواند بلاکپین خود را داشته باشد و با بهره گیری از کازماس ، با بلاکچین های دیگر تعامل داشته باشد.
به عنوان مثال ، پروژه Aragon ابتدا بر روی شبکه اتریوم توسعه پیدا کرده بود ولی زمانیکه هاردفورک استانبول اتریوم اتفاق افتاد ، تعدادی از قرارداد های هوشمند این پروژه آسیب دید و این پروژه از شبکه اتریوم به شبکه کازماس مهاجرت کرد تا مدیریت بلاکچین خود را در اختیار داشته باشد.
این بلاک چین‌های مستقل به‌وسیله پروتکلی به نام (پروتکل ارتباط بین بلاک چینی) ،
(Inter-Blockchain Communication protocol یا IBC) در کازماس با یکدیگر در ارتباط هستند.
در یک کلام، کازماس در تلاش است تا در عین حفظ امنیت و سرعت تراکنش‌ها و کاهش هزینه‌های آنها، تعامل بین بلاک چین‌های مختلف را تسهیل کند.
همچنین در نظر داشته باشید که کازماس از مکانیسم اجماع اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند. کاربران می‌توانند در ازای استیکینگ توکن اتم در این پروتکل، در قالب همین توکن پاداش دریافت کنند.

تیم و تاریخچه کازماس

در این بخش از مقاله ، تیم و شرکت سازنده کازماس را بررسی میکنیم.
بنیان‌گذاران کازماس دو شخص به نام‌های جی کوان (Jae kwon) و اتان بوخمن(Ethan Buchman) هستند.

جی کوان برنامه‌نویسی بود که در طراحی پروژه‌های متن‌باز (Open Source) مشارکت می‌کرد. او در سال ۲۰۱۳ تصمیم گرفت به دنیای بلاک چین و سیستم‌های اثبات سهام وارد شود. کوان با الهام از مقاله دو پرفسور دانشگاه MIT به نام اجماع با وجود هم زمانی نسبی (Consensus despite relative synchronicity) که مفهوم
هم زمانی (Synchronism) را در سیستم های توزیع شده تشریح میکرد ، پروتکلی به نام Tendermint را ساخت که یک نوع روش اجماع در بلاکچین ها بدون نیاز به الگوریتم اثبات کار (PoW) بود.
وایت پیپر و نحوه کار این پروتکل در سال ۲۰۱۴ منتشر شد و کوان در همان سال شرکت انتفاعی All in Bits را بنیانگذاری کرد که بر تجاری سازی تندرمیت تمرکز داشت.
در سال ۲۰۱۵ ، اتان بوخمن برای توسعه تندرمیت به کوان ملحق شد.
بوخمن تا آن زمان به عنوان توسعه دهنده بللاکچسن در شرکت صنایع اریس (Eris Industries) که بعدا موناکس (Monax) نام گرفت کار میکرد.
شرکت اریس به ساخت و استفاده از فناوری تندرمینت علاقه داشت و همین علاقه به همکاری بین این دو شرکت منجر شد و در نهایت بوخمن در سال ۲۰۱۶ به‌طور رسمی هم‌بنیان‌گذار تندرمینت شد.
در سال ۲۰۱۶ این دو هم بنیان گذار از شبکه کازماس رونمایی کردند.کازماس یک شبکه تعامل‌پذیری مبتنی بر پروتکل تندرمینت بود که با هدف اتصال و تسهیل تراکنش‌ها بین بلاک چین‌های مستقل ساخته شد.
در سال ۲۰۱۷، کوان و بوخمن بنیاد غیرانتفاعی اینترچین (Interchain Foundation) را تأسیس کردند؛ هدف آن پشتیبانی از تحقیق و توسعه در حوزه نرم‌افزارهای متن‌باز (Open Source) ایمن و مقیاس‌پذیر بود.
اینترچین برای ساخت شبکه کازماس یک رویداد تأمین سرمایه برگزار کرد. در این رویداد، توکن اتم که توکن بومی شبکه کازماس بود، به بیش از ۱,۰۰۰ سرمایه‌گذار فروخته شد و ۲۴۶,۸۹۰ اتریوم (معادل ۱۷ میلیون دلار در آن زمان) در ازای آن جمع‌آوری شد. سپس اینترچین شرکت تندرمینت را مأمور توسعه و تحویل نسخه‌ اولیه‌ای از شبکه کازماس کرد.
از اواخر سال ۲۰۱۷ تا اوایل سال ۲۰۱۹، کازماس چند نسخه آزمایشی یا تست‌نت را با هدف ارزیابی نرم‌افزار و مکانیسم اجماع آن ارائه کرد.
نسخه اصلی کازماس با هیاهوی بسیار در تاریخ ۱۳ مارس ۲۰۱۹ (۲۲ اسفند ۹۷) رونمایی و اجرا شد. تندرمینت یک روز بعد اعلام کرد که با رهبری شرکت پارادایم (Paradigm) و مشارکت شرکت‌هایی مانند بین کپیتال (Bain Capital) و وان‌کانفرمیشن (1confirmation) توانسته است ۹ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کند.

کازماس چگونه کار میکند؟

در این قسمت از مقاله ، به شیوه کار شبکه کازماس و فناوری هایی که در این شبکه استفاده میشود ، میپردازیم تا متوجه شوید که کازماس از چه راهکارهایی برای تعامل و مقیاس پذیری استفاده میکند.
هسته مرکزی شبکه کازماس، پروتکل ارتباط بین بلاک چینی یا همان IBC است.
علاوه بر آن، کازماس از هاب‌ها و زون‌هایی بهره می‌برد که نقش مهمی در عملکرد آن ایفا می‌کنند.
تندرمینت کور هم یکی دیگر از اجزای مهم کازماس است که کازماس از ابتدا روی این پروتکل توسعه پیدا کرده است.
در ادامه به بررسی دقیق تر هر کدام از این بخش ها میپردازیم.

تندرمیت کور (Tendermint Core)

تندرمینت کور (Tendermint Core) پایه اصلی شبکه کازماس است. وجود تندرمینت کور برای ادامه کار کازماس ضروری است و این دو در کنار هم، شبکه‌ای را که امروزه به اسم کازماس می‌شناسیم تشکیل می‌دهند.
دقت کنید که تندرمیت کور با تندرمیت متفاوت است ، تندرمینت شرکتی است که جی کوان آن را بنیان‌گذاری کرد؛ در حالی که تندرمینت کور یک نرم‌افزار است.
تندرمنیت کور و کازماس را نمی‌توان از یکدیگر جدا کرد؛ اما برای درک مستقل مفهوم هریک از آنها، می‌توانید تندرمینت کور را به‌عنوان نرم‌افزار و کازماس را به‌عنوان بلاک چین در نظر بگیرید. بنابراین کاملاً قابل‌درک است که هردوی آنها به یک اندازه ارزشمند هستند و وجود هریک از آنها برای وجود دیگری لازم است.
تندرمینت کور لایه‌های شبکه‌سازی (Networking) و اجماع (Consensus) را برای پشتیبانی از اپلیکیشن‌ها در شبکه تأمین می‌کند. توسعه‌دهندگان می‌توانند از تندرمینت کور که یک پروتکل متن‌باز (Open Source) است برای ساخت شبکه‌های بلاک چینی خصوصی و عمومی استفاده کنند.
با استفاده از ABCI، کاربران می‌توانند پروتکل تندرمینت کور را با هر زبان برنامه‌نویسی دلخواه ادغام کنند. این امکان به توسعه‌دهندگان فرصت می‌دهد تا از زبان‌هایی استفاده کنند که بیشترین هم‌خوانی را با نیازهایشان دارد.

تیم تندرمینت همچنین برای تسهیل ساخت اپلیکیشن و موارد دیگر روی کازماس، یک کیت توسعه نرم‌افزار (SDK) کازماس توسعه داده است. SDK کازماس چارچوبی برای ساخت اپلیکیشن‌های بلاک چینی با استفاده از تندرمینت کور است.

کیت توسعه نرم‌افزار کازماس (Cosmos SDK) یک رابط جذاب برای توسعه‌دهندگان است. این کیت چارچوب‌های اولیه فناوری بلاک چین را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌‌کند. SDK کازماس به‌عنوان لایه اپلیکیشن در محیط شبکه کازماس پدیدار می‌شود.
کیت توسعه نرم‌افزار کازماس علاوه بر هدف اصلی خود یعنی توسعه نرم‌افزار، سعی دارد تمام پیچیدگی‌های موجود را هم به حداقل برساند. این SDK با ساده‌کردن پلتفرم، طیف وسیعی از کارکردهای روزمره بلاک چین را ممکن می‌کند. این کارکردها شامل حاکمیت، کوین ها و استیکینگ بلاک چین هستند.

هاب‌ها و زون‌ها (Hubs & Zones)

در حالی که اتصال مستقیم بین دو بلاک چین تحت پشتیبانی تندرمینت کور در شبکه کازماس در مقیاس کوچک انجام می‌شود، با ورود بلاک چین‌های جدید به شبکه، تعداد اتصالات زیاد شده و مدیریت آن به یک چالش تبدیل خواهد شد.

بر اساس گزارش خود کازماس:
اگر ۱۰۰ بلاک چین در شبکه وجود داشته باشند و هرکدام به یک اتصال IBC با سایر بلاک چین‌ها نیاز داشته باشد، ۴,۹۵۰ اتصال موردنیاز است.

کازماس برای کاهش هزینه اتصال‌های IBC بین بلاک چین‌ها و تسهیل آنها، ساختاری به نام هاب‌ (Hub) و زون‌ (Zone) را توسعه داده است.
زون‌ها بلاک چین‌های مستقلی هستند که روی تندرمینت کور ساخته شده‌اند و هاب‌ها نیز بلاک چین‌هایی هستند که برای اتصال زون‌ها به یکدیگر و تسهیل تراکنش‌های بین آنها طراحی‌شده‌اند. زونی که به یک هاب متصل شود، به همه زون‌های دیگری که به همان هاب متصل هستند دسترسی خواهد داشت.
هاب‌ها (یا همان قطب‌ها) خدمات اعتبارسنجی را به نمایندگی از زون‌های متصل به خود انجام می‌دهند و از حمله دوبار خرج‌کردن یا double-spend بین زون‌ها (یا همان منطقه‌ها) جلوگیری می‌کنند.

هاب اول و اصلی در شبکه کازماس، هاب کازماس یا Cosmos Hub است. هاب کازماس اطلاعات مربوط به دارایی‌های همه زون‌ها را نگهداری و اعتبارسنجی می‌کند. این هاب از نوعی مکانیسم اثبات سهام (PoS) مقاوم در برابر حملات سیبیل (Sybil) برای امنیت‌بخشی به شبکه استفاده می‌کند.
بر اساس الزام مکانیسم اثبات سهام (PoS) کازماس، یک بلاک پیش از پذیرفته‌شدن از سوی شبکه باید تأیید حداقل دوسوم از اعتبارسنج‌های هاب کازماس را به دست آورد. از آنجا که ثبات در تندرمینت کور و شبکه کازماس بسیار مهم است، اگر قانون دوسوم محقق نشود، مکانیسم شبکه را متوقف می‌کند.

پروتکل IBC

کازماس برای اتصال اپلیکیشن‌ها و زون‌های ساخته‌شده روی تندرمینت کور، از پروتکلی به‌نام پروتکل ارتباط بین بلاک چینی (IBC) بهره می‌برد که مجموعه‌ای از مفاهیم را برای ارسال منظم پیام بین دو بلاک چین با الگوریتم‌های اجماع مستقل تعریف می‌کند.

اعتبارسنج‌ها (Validator)

اعتبارسنج‌ها برای مشارکت در فرایند اثبات سهام(PoS) و حاکمیت شبکه (Governance) باید کوین اتم (ATOM) خود را استیک کنند. در مقابل، نرخ تورمی که بین ۷ تا ۲۰ درصد در نوسان است به کوین های آنها تخصیص داده می‌شود و علاوه بر این، کارمزد تراکنش‌های اتم را هم دریافت می‌کنند.
گفتنی است نرخ تورم نسبت به نرخ هدفی که برای استیکینگ توکن‌های اتم (ATOM) در نظر گرفته شده تعیین می‌شود.
نرخ هدف استیکینگ کوین های اتم (ATOM) ۶۷ درصد است؛ یعنی شبکه کازماس این را به‌عنوان یک الزام در نظر گرفته است که ۶۷ درصد از کل کوین های اتم (ATOM) باید سهام‌گذاری شوند. اگر این هدف محقق نشود، نرخ تورم افزایش خواهد یافت و تا سقف ۲۰ درصد پیش خواهد رفت.
در سال اول تنها ۱۰۰ اعتبارسنج برتر با بیشترین سهم اتم به‌عنوان اعتبارسنج‌های رسمی کازماس تعیین می‌شوند. این تعداد بر اساس برنامه زیر افزایش پیدا خواهد کرد:
سال ۰: ۱۰۰ اعتبارسنج
سال ۱: ۱۱۳ اعتبارسنج
سال ۲: ۱۲۷ اعتبارسنج
سال ۳: ۱۴۴ اعتبارسنج
سال ۴: ۱۶۳ اعتبارسنج
سال ۵: ۱۸۴ اعتبارسنج
سال ۶: ۲۰۸ اعتبارسنج
سال ۷: ۲۳۵ اعتبارسنج
سال ۸: ۲۶۵ اعتبارسنج
سال ۹: ۳۰۰ اعتبارسنج
سال ۱۰: ۳۰۰ اعتبارسنج
اعتبارسنج‌ها برای شروع استیکینگ باید کوین اتم‌ های خود را قفل کرده و به‌عنوان وثیقه به شبکه ارسال کنند. اتم‌ها وقتی قفل شوند، در شبکه به «اتم‌های فعال» تبدیل می‌شوند. اگر اعتبارسنج غیرفعال یا آفلاین شود، اتم‌های او آزاد شده و مجبور می‌شود از پاداش‌ها و کارمزد تراکنش‌ها دست بکشد.
اگر سهام‌گذاران تخلف کنند و از قوانین شبکه پیروی نکنند، از طریق فرایندی به نام اسلشینگ (Slashing) جریمه می‌شوند. اسلشینگ به فرایند حذف درصدی از اتم‌های سهام‌گذاری‌شده از سوی اعتبارسنج‌ها گفته می‌شود.

توکنومیک کازماس

در این بخش ، به معرفی کوین بومی اکوسیستم کازماس و بررسی اقتصاد کوین آن میپردازیم.

کوین ATOM ، کوین بومی اکوسیستم کازماس است که به عنوان نشان حاکمیتی (Governance) کازماس هاب استفاده میشود.
در زمان نگارش این مقاله ( 24 فروردین 1401 و 13 آپریل 2022 ) قیمت هر کوین اتم (ATOM) نزدیک به 24 دلار است و فاصله تقریبا 45 درصدی با سقف تاریخی خود ( 44 دلار ) دارد.
تعداد کوین های در گردش این پروژه (Circulation Supply) برابر 286,370,297 است و مارکت کپ پروژه (Market cap) برابر با 6,985,044,757 $ است.
این کوین ، تورمی (Inflationary) است ، این به این معناست که هر سال به تعداد این کوین اضافه میشود.
درصد افزایش این کوین (همانطور که در بالا اشاره کردم) سالانه بین ۷ الی ۲۰ درصد است و این میزان وابسته است به میزان کوینی است که اعتبار سنج ها استیک میکنند.
مبنا ۶۷ درصد است یعنی اگر حداقل ۶۷ درصد از توکن ها استیک شده باشد ، میزان افزایش توکن نزدیک به ۷ درصد خواهد بود ولی اگر میزان استیکینگ از ۶۷ درصد پایین تر باشد درصد افزایش توکن به ۲۰ درصد افزایش پیدا میکند.
برنامه آزاد سازی (Vesting) توکن های ATOM به صورت کامل انجام شده است و در سال ۲۰۲۱ به پایان رسیده است.

کاربردهای کوین ATOM :
1- پرداخت کارمزد تراکنش ها
2-سهام گذاری ( استیکینگ )
3-توکن حاکمیتی (Governance)

البته کوین ATOM در پرداخت کارمزد تراکنش ها ، فقط در کازماس هاب کاربرد دارد ولی کوین حاکمیتی کل اکوسیستم کازماس است.

برخی از معایب پروژه کازماس

پروژه کازماس به لحاظ فنی و ساختاری ، جزو پروژه های بی نظیر محسوب میشود . اما برخی مشکلات نیز در این پروژه وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنم.
یکی از مشکلاتی که در اکوسیستم کازماس وجود دارد این است که پروژه های متعددی در حال توسعه بر روی این اکوسیستم هستند و هر کدام اهداف متفاوتی را دارند و این باعث میشود افراد توسعه دهنده پروژه بیشتر تمرکز خود را روی بلاکچین پروژه خود بگذارند مانند Anant Agarwal ( انت آگراوال ) که از بنیانگذاران اولیه پروژه کازماس بود ولی به مرور از پروژه جدا شد و صرافی غیرمتمرکز خود OSMOSIS را راه اندازی کرد.
یکی دیگر از مشکلات این اکوسیستم ، تعهد بالای بنیانگذاران کازماس به غیرمتمرکز بودن است .این تعهد آنچنان بالاست که تیم پروژه تا به حال هیچ تلاشی برای لیست شدن در یک صرافی متمرکز نکرده اند و این موضوع در گسترش پروژه تاثیر بسزایی دارد.

توییت CZ مدیر عامل صرافی بایننس :

اکوسیستم کازماس

به‌عنوان قسمت پایانی ، قصد داریم نگاهی به اکوسیستم کازماس داشته باشیم. منظور از اکوسیستم کازماس، تمامی پروژه‌هایی هستند که بر روی این شبکه فعالیت می‌کنند یا به‌نحوی با آن همکاری می‌کنند.

تعدادی از معروف‌ترین پروژه‌های اکوسیستم کازماس:

بایننس کوین

شاید برایتان جالب باشد که بایننس کوین یا همان BNB یکی از اعضای شناخته‌شده و معروف اکوسیستم کازماس است. این کوین با استفاده از تندرمینت کور و SDK کازماس تولید شده، از نسخه اصلاح‌شده‌ای از اجماع تندرمینت استفاده می‌کند و از بخش‌هایی از SDK کازماس مانند بخش «بانکداری» آن برای انتقال توکن‌ها بهره می‌برد.

کریپتو دات کام

کریپتو دات کام (Crypto.com) یک بلاک چین عمومی است که شرکتی با همین نام آن را توسعه داده است و مختص خدمات پرداخت است. این شرکت قصد دارد با استفاده از کازماس، محصولات جدید و نوپای دیفای را به استفاده از بلاک چین خود ترغیب کند.

ثورچین

ثورچین (Thorchain) یک صرافی غیرمتمرکز بین‌زنجیره‌ای است که از مدل بازارساز خودکار استفاده می‌کند. این صرافی مبادله غیرامانی دارایی‌ها را در بین شبکه‌های بلاک چینی مستقل امکان‌پذیر می‌کند.

کاوا

کاوا (Kava) یک پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکز است که کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در اختیار آن قرار دهند و سود دریافت کنند. دو شخص به نام‌های برایان هِنینگ کر (Brian Henning Ker) و اسکات استوارت (Scott Stuart) کاوا را بنیان‌گذاری کردند.

انکر پروتکل

انکر پروتکل (Anchor Protocol) یک پروتکل پس‌انداز روی بلاک چین ترا است که نرخ سود ثابتی را به کاربران خود ارائه می‌کند. این پروتکل فرصت‌های کسب سود را در همه شبکه‌های اثبات سهام بررسی می‌کند و در نهایت بهترین گزینه را به کاربران خود ارائه می‌کند.

میرور پروتکل

میرور پروتکل (Mirror Protocol) با هدف تولید دارایی‌هایی ایجاد شده که ترکیبی از دارایی‌های دیجیتال و دارایی‌های مشتقه سنتی هستند. به‌بیان دیگر، این پروتکل نسخه توکنیزه‌شده دارایی‌های مشتقه سنتی را تولید می کند که می‌توان از آنها در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز استفاده کرد.

سرتیک

سرتیک (Certik) بلاک چینی است که یک شرکت امنیتی به همین نام آن را توسعه داده است. این پلتفرم از یک سیستم امنیتی احراز هویت استفاده می‌کند و قصد دارد زیرساخت امنی را برای توسعه‌دهندگان فراهم کند تا آنها بتوانند قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های خود را بر روی آن توسعه دهند.

اوآسیس نتورک

اوآسیس نتورک (Oasis Network) یک پلتفرم محاسبات ابری با تمرکز بر حفظ امنیت داده‌هاست. این پلتفرم به شرکت‌ها اجازه می‌دهد بر داده‌های خود نظارت کنند، دسترسی به آنها را کنترل کنند و محدودیت‌های مشخصی را بر کوئری‌های SQL اعمال کنند.

جمع بندی

کازماس در حال ساخت شبکه‌ای برای متصل‌کردن تمام شبکه‌های دیگر به هم است.
در کازماس، ویژگی‌های یک بلاک چین برای بلاک‌چین‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز دیگر در دسترس است.
تندرمینت کور، هاب‌ها و زون‌ها ، پروتکل IBC و اعتبارسنج‌ها در کازماس به‌عنوان ستون‌های این شبکه کار می‌کنند و در واقع به‌واسطه همین بخش‌هاست که کازماس توانسته اسم‌ورسمی برای خود در حوزه بلاک چین دست و پا کند.

ده‌ها پروژه مختلف روی بلاک چین کازماس فعالیت می‌کنند و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی هم روی این شبکه انجام گرفته است.
باید دید آزمون زمان چه بر سر پروژه کازماس خواهد آورد ولی با توجه به شواهد میتوان انتظار داشت در سال های آتی ، اسم کازماس بیشتر به گوش برسد.