تفسیری بر خطبه 186 نهج البلاغه

به گفته موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت، علی در خطبه 186 گفته:

یعنی:

حرف که زیاد زده. بدون اشتباه هم نیست.

اشتباهش چیه؟

علی از یه طرف میگه نمیشه به کنه ذاتش رسید و از طرف دیگه شروع میکنه به توصیف ذات خدا.

اما فعلا با اون بخشی که آبی‌اش کردم، کار دارم:

خدا تعیین کننده است ولی نه با جولان فکر و اندیشه.

من هگلی تفسیر میکنم:

خدا یه موجود متفکر نیست، فکرِ فکره.

خدا فکر راجع به فکره.

این موجود خودش یه من متفکر نیست، اما به قول علی، همه چیز رو تعیین می‌کنه.

چون این موجود یعنی فکرِ فکر، منطق یا اصل یا قانون حاکم بر عالمه.

منطق یا فکر فکر یه موجود زنده است که بر اساس یه غایت همه چیز رو به حرکت درمیاره.

غایت عالَم شناخت خدا است.

عالم هست تا یه موجود متفکر، خدا رو بشناسه.

شناخت خدا یعنی فکر کردن راجع به فکر یا تفکر در مورد منطق یا متافیزیک.