مدیر محصول و صاحب محصول چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

وقتی حرف صاحب محصول و مدیر محصول می‌شود، بیشترین سوالاتی که به ذهن افراد می‌رسد این است که مدیر محصول و صاحب محصول چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

آیا می‌توان در سازمانی هم مدیر محصول داشت و هم صاحب محصول؟

آیا یک نفر می‌تواند هر دو نقش را در یک سازمان داشته باشد؟

وظایف هر کدام چیست؟

مدیر محصول و صاحب محصول عنوانی هستند که با اینکه در جاهایی با هم همپوشانی دارند اما دو موضوع کاملا متفاوت هستند.

بارزترین تفاوت این دو این است که «صاحب محصول» یک نقش است که در اسکرام (scrum) معنی پیدا می‌کند، اما «مدیر محصول» یک شغل است؛ فارق از اینکه ابزار مدیریتی اسکرام باشد یا نباشد.

اسکرام یک فریم‌ورک ساده برای کمک به تیم‌های توسعه نرم‌افزار است. اسکرام ابزارهای معمول مدیریتی محصول مثل توسعه استراتژی محصول، نقشه راه محصول و پیش‌بینی‌های مالی را پوشش نمی‌دهد، بلکه تنها یک ابزار مدیریتی برای بک‌لاگ‌های محصول است.

نقش صاحب محصول بیشتر تاکتیکی است. او استراتژی مدیر محصول را به کارهای قابل‌اجرا ترجمه می‌کند و با تیم‌های چابک و مرتبط با محصول کار می‌کند تا اطمینان حاصل کند که آن‌ها در مسیر تعیین‌شده عمل می‌کنند.

مسئولیت‌های اصلی صاحب محصول شامل موارد زیر است:

• تعریف بک‌لاگ‌های محصول، مدیریت بک‌لاگ‌ها و اولویت‌بندی کارها در بک‌لاگ
• تولید داستان‌های کاربر (user story) برای تیم توسعه‌دهنده (development team)
• مشخص کردن نیازمندی تیم‌های توسعه و تعامل با آن‌ها
• ایجاد هماهنگی بین تیم‌های مرتبط با محصول

درحالی‌که اسکرام اطلاعات زیادی در مورد فرآیندها و روشی که صاحب محصول باید در پیش بگیرد در اختیار ما گذاشته است، اما به سوالاتی که در مورد موفقیت محصول است پاسخ نداده است. سوالاتی مانند «چطور می‌دانیم در مسیر ساخت یک محصول درست هستیم؟»

اینجاست که مدیر محصول وارد می‌شود. یک مدیر محصول خوب یاد می‌گیرد که چگونه اولویت کار را تعیین کند، چگونه مشتری واقعی و ارزش کسب‌وکار را کشف کند و چگونه فرآیندهای لازم را برای کاهش تردیده پیدا کند تا باعث موفقیت محصول در بازار شود.

بدون این دانش، شما ممکن است که صاحب محصول بی‌نظیر باشید، اما نمی‌توانید از ساختن محصول درست اطمینان یابید.

همان‌طور که گفتیم صاحب محصول نقشی است که در یک تیم اسکرام معنا دارد و مدیر محصول یک شغل است.

اگر شما تیم اسکرام خود را منحل کنید یا اگر اسکرام را حذف کنید، شما هنوز هم مدیر محصول هستید. مدیریت محصولات و اسکرام خوب با هم کار می‌کنند، اما مدیریت محصول به اسکرام وابسته نیست. می‌تواند و باید با هر چهارچوب یا فرایندی وجود داشته باشد.

به‌عنوان یک مدیر محصول، نقش‌ها و مسئولیت‌های شما بسته به ذهنیت شما و وضعیت محصول شما تغییر خواهد کرد. بدون داشتن تیم اسکرام یا با تیمی کوچک‌تر، ممکن است بیشتر درزمینهٔ استراتژی و اعتبار سنجی و کشف مشکل در محصولی که هنوز تعریف نشده است کار کنید؛ و با داشتن یک تیم اسکرام ممکن است بیشتر روی اجرای راه‌حل‌ها متمرکز شوید.

همچنین اگر مدیرِ مدیران محصول هستید، ممکن است بیشتر استراتژی‌های محصولات را تعیین کنید و تیم‌های خود را برای به‌خوبی کشف کردن و به‌خوبی اجرا کردن راهنمایی کنید.

پس نقش مدیر محصول بیشتر استراتژیک است. آن‌ها روی چشم‌انداز محصول، اهداف شرکت و بازار تمرکز می‌کنند.

مسئولیت‌های اصلی مدیران محصول شامل موارد زیر است:

• تعیین چشم‌انداز محصول
• تحقیق بازار
• ارتباط با ذینفعان داخلی و خارجی
• بودجه‌بندی محصول

صاحب محصول چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟

یک صاحب محصول موفق (به‌خصوص در محیط‌های پرسرعت و چابک) به مهارت‌های ارتباطی برجسته‌ای نیاز دارد.

این امر به این دلیل است که بخش عمده کار صاحب محصول، ترجمه چشم‌انداز محصولِ مدیر محصول به کارهای قابل‌اجرا برای توسعه‌دهندگان، طراحان و اعضای تیم‌های QA، UI و UX است.

به همین دلیل می‌گوییم صاحبان محصول باید چندین مهارتی را كه برای هر مدیر محصول لازم است داشته باشند؛ ازجمله توانایی برقراری ارتباط با افراد حرفه‌ای مختلف و مهارت خوب گوش دادن.

آیا یک مالک محصول می‌تواند مدیر محصول نیز باشد؟

بله. یک صاحب محصول قطعاً می‌تواند مدیر محصول باشد و برعکس.

به‌عبارت‌دیگر با اینکه برای این دو نقش‌ مسئولیت‌های واضحی تعریف‌شده است، همانطور که در ابتدا نیز اشاره کردیم، بین این مسئولیت‌ها همپوشانی وجود دارد و یک فرد می‌تواند هر دو نقش را هم‌زمان انجام دهد.

البته این اتفاق اغلب در شرکت‌هایی می‌افتد که هنوز از نظر سازمانی یا مالی برای استخدام هر دو نقش به‌صورت مجزا آماده نیستند.

سخن پایانی از «ملیسا پری» مدیرعامل Produx Labs

اگر می‌خواهید محصولاتی بسازید که برای کسب‌وکار و مشتریان شما ارزش ایجاد کند، به پایه‌های مدیریت محصول خوب در شرکت خود نیاز دارید. اگر می‌خواهید یک مسیر شغلی برای افراد خود فراهم کنید باید این امکان را به آن‌ها بدهید تا بتوانند نقش‌های بالاتری را نیز ایفا کنند. بنابراین به اعضای تیم خود یادآوری کنید که همه باید بتوانند مانند یک مدیر محصول فکر کنند.

منابع:

medium.com/@melissaperri/product-manager-vs-product-owner

productplan.com/product-manager-vs-product-owner

romanpichler.com/blog/product-manager-vs-product-owner