سوگیری های ذهنی در طراحی UX

این مطلب (Bias های ذهنی در طراحی تجربه کاربری ) رو میتونید از بلاگ بنده صادق نیکبخت بخونید

یا اینکه بصورت پادکست از پادکست فارسی یوایکس لاز UxLaaz گوش بدید

یا از چنل های یوتیوب(UX Laaz) و یا آپارات این مطلب رو بصورت تصویری ببینید

یا بصورت مختصر از چنل اینستاگرام یوایکس لاز دنبال کنید

و توصیه میکنم حتما سری هم به انجمن طراحان UX من با نشانی uxlaaz.sadeqnickbakht.ir بزنید و اونجا هم میتونیم مشکلات و گفتگو هارو پیش ببریم .

سوگیری های ذهنی (Bias) در تجربه کاربری یا UX

سلام ! من صادقم و تو این مطالب مختصر مفید میخوایم سو گیری های ذهنی در UX رو بشناسیم وببینیم راه های مقابله باهاشون چیاس !
اصلا سوگیری ذهنی یا درست ترش Bias چیه ؟

سوگیری ذهنی در خلاصه کلام یعنی قضاوت نا آگاهانه و داوری شخصی (جمعی) که اغلب نادرست هست ولی اصرار بر این هست که این مدلی که شما میگین حتما درسته این چیزای نادرست و فکرای نادرست که به خیال خودتون خیلی هم درست هستن و بعئ تعمیم میدیم به مسائل مختلف میشه سوگیری ذهنی

بیاین تعریف ویکی پدیا از Bias رو بررسی کنیم که میگه :
تمایل به جانبداری از یک نظریه یا قضیه بدون بررسیِ درستی یا نادرستی آن است و با خودداری و امتناع از در نظر گرفتن دیدگاه‌های جایگزین منطقی همراه است. سوگیری غالباً به‌طور ناآگاهانه در داوری شخص اثر می‌گذارد[۳] و غالباً به سوءتفاهم و تعارض می‌انجامد. افراد می‌توانند در دفاع یا در برابر یک فرد، قومیّت، ملّت، مذهب، طبقهٔ اجتماعی، حزب سیاسی و اُلگوهای نظری و ایدئولوژیک در حوزه‌های علمی دچار سوگیری شوند.[۴] سوگیری به‌معنی یک جانبه‌گرایی و فاقد دیدگاه بی‌طرفانه یا نداشتن یک ذهن باز است. سوگیری می‌تواند به شکل‌های مختلف نمود یابد و با پیشداوری و شهود مربوط است.[۵]

در علم و مهندسی، سوگیری یک خطای سیستماتیک است. نتایج سوگیری آماری از یک نمونهٔ ناعادلانهٔ جمعیتی، یا از فرایند برآوردی است که نتایج دقیقی را به‌طور متوسط و سرشکن به‌دست نمی‌دهد

بگذریم …

سوگیری های ذهنی و Bias های ما در طراحی تجربه کاربری (UX) میتونن خطرناک باشن و کار دستمون بدن و کل قضیه طراحی و تجربه استفاده از یک محصول رو خراب کنن.

مغز انسان یک ماشین پردازش باورنکردنیه و می تواند اطلاعات شگفت انگیزی را در خودش ذخیره کنه. یکی از راه هایی که مغز می تواند اطلاعات زیادی را ذخیره کنه ، ایجاد میانبرهای ذهنی بر اساس الگوهای مکررهست. این میانبرها به انسان ها امکان می دهد تا اطلاعات را با هم ربط داده و برای پردازش سریعتر گروه بندی کنند. اما ، این الگوهای مکرر تفکر می تواند منجر به نتیجه گیری نادرست یا غیر معقول شود که مغرضانه است (درواقع طرفداری کورکورانه یا تعصب نسبت به کسی یا چیزی) تعصبات میتونه به طور جدی بر تحقیقات کاربر شما تأثیر بگذارد و بر طراحی محصول نهایی شما تأثیر منفی

بگذارد. بنابراین ، بیایید بررسی کنیم که چجوری سوگیری و Bias می تونه بر روی کار شما به عنوان یک طراح UX تأثیر بگذارد و چجوری در طول تحقیقات خود با آن باید مقابله کنید.

بایس های ذهنی (Bias ) و سوگیری ها که در طراحی تجربه کاربری (UX ) وجود دارن خیلی زیادن و در دسته های گوناگونی قرار میگیرن اما چندتا از مهمتریناش به شرح زیر هست و درواقع این سوگیری های ذهنی هستند که در سطراحی تجربه کاربری یا یوایکس شما بیشتر دخیل هستند و ممکنه خرابکاری کنند و حتما حواستون به افکارتون باشه که در روند طراحی تجربه کاربری اگر نا درست هستند تعمیمشون ندیم .

سوگیری های ذهنی یا Bias ها در تجربه کاربری (UX)

1 – (سوگیری ذهنی تاییدی) Confirmation bias

زمانی پیداش میشه که که شما شروع به جستجوی شواهد می کنید که

فرضیه های ذهنی خودتون رو که دارید ثابت کنید

راه های مقابله با Confirmation bias چیاس ؟

راه مقابله باهاش اینه که سوالای باز یا بهتر بگم Open ended بپرسید مدام
فعالانه گوش دهید و شنونده خوبی باشید
برای نمونه جمعی از کاربران زیادی رو در نظر بگیرید و ببینید ایا این افکار برای این چنین گروه بزرگی درسته یا نه

2 - False consensus bias

وقتی که تعداد افرادی که کاری را انجام می دهند بیش از حد تخمین بزنید

و با ایده یا طراحی ما موافقت کنید

مثلا من یک طراحی دارم انجام میدم با گروهم و شما میاید میگید وای چقد خفننه و چقد کارتون درسته فارغ ازینکه فکر کنید اصلا کارمون درست هست یا نه !

چطور میتونیم باهاش مقابله کنیم ؟

مفروضات خود را شناسایی و بیان کنید
گروههای زیادی از افراد با گرفتن پرسش نامه یا Survey بررسی کنید

3- Recency Bias

یعنی اخرین حرف یا نفر یا چیزی رو از مکالمات و یا مصاحبه های کاری به یاد میارید

چطور جلوش رو بگیریم ؟( خیلی ساده اس )

نوت برداری کنید
یا صدای افراد در مصاحبه ها رو ضبط کنید برای هر نفر

4- Primacy Bias

مثل مورد قبل ولی با این تفاوت که اولین نفر و اولین چیز یادتون میمونه

راه مقابلش ؟

خیلی ساده اس مثل قبل :

نوت برداری کنید
صداها رو رکورد کنید

یکی از مهم ترین و رایج ترین سو گیری های ذهنی سوگیری و Bias ذهنی Implicit bias هست

5-Implicit bias میگه :

بدون آگاهی و مطمئن بودن نگرش ها و دیدگاهاتون (دانش) رو با بقیه به اشتراک بذارید

ولی چطور باهاش مقابله میتونیم کنیم این سوگیری مهم رو ؟

در رفتارهای خود تأمل کنیم
از دیگران بخواهید که تعصبات ضمنی ما را نشان دهند و بهمون یاد آوری کنند

6- Sunk cost fallacy

هرچه عمیق تر وارد پروژه ای شویم که سرمایه گذاری کرده ایم

تغییر مسیر برایمان دشوارتر است

چطور از سوگیری ذهنی Sunk cost fallacy جلوگیری کنیم ؟!

پروژه خود را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید
نقاطی را مشخص کنید که در آن می توانید تصمیم بگیرید که آیا ، میخواهید ادامه بدید یا متوقف پروژه رو متوقف کنید و تمومش کنید

این بود بایس ها و سوگیری های ذهنی و راه های مقابله باهاشون در طراحی تجربه کاربری ، راستی یه مقاله کلی در سایت مدیوم دارم که به انگلیسی هست و میتونید ازونم استفاده کنید

لینک مدیوم Medium: SadeqNickbakht

من این مطلب رو با موزیک های فوق العاده برنامه Brain.fm نوشتم ، شما هم میتونید توی کار های روزمره و طراحی ها از موزیکاش استفاده کنید که تمرکزتون رو چند برابر میکنه