تست بتا و کاربرد آن در UI/UX

چگونه تحقیقات کاربری و تست بتا با هم ترکیب می شوند؟

تست بتا چیست؟

تست بتا (Beta Testing) یک ابزار قوی و جالب است که به شما این امکان را می دهد که از بازخورد ها و نتایج تعامل کاربران با محصول خود با خبر شوید.

از زمانی که انجام تست بتا آسان شده است، فقط نیاز به انتشار محصول برای درصد کمی از کاربران دارید تا بتوانید خیلی راحت از bug های محصول خود باخبر شوید همچنین می توانید رابط کاربری و تجربه کاربری محصول خود را، قبل از انتشار بصورت گسترده، بهبود دهید.

اساسا شما از beta tester ها به این منظور استفاده می کنید که آیا آن ها واقعا از محصول یا ویژگی مورد نظر شما استفاده می کنند؟ چگونه از محصول استفاده می کنند و به چه اشکالاتی بر می خورند و موجب بهبود و پیشرفت محصول می شوند.

در صورتی که beta tester ها از ویژگی مورد نظر استفاده نمی کنند، شانس استفاده از آن ویژگی توسط کاربران عادی نیز کم است. در این مرحله شما می توانید دلایل مورد نظر را از طریق تست بتا بدست آورید.

واقعا نمی توان بین beta testing و user testing تفاوت قائل شد. در حقیقت این دو بسیار به هم شبیه اند طوری که می توانیم آن ها را یکی بدانیم و بیش از یک فرایند مداوم بدانیم. در واقع تست بتا، نقطه ای خاص در انتشار محصول است.

با این وجود، بسیاری از افراد تست بتا را بدون تحقیقات کاربری انجام می دهند و بسیاری نیز تحقیقات را انجام می دهند، همانند آنالیز عملکرد نرم افزار، فرایند توسعه محصول و آنالیز بازاریابی.

تست کارایی (Usability testing) به شما نشان می دهد که آیا بخش مورد نظر کارآمد است یا خیر در حالی که تست بتا به شما نشان می دهد چگونه افراد واقعا از محصولات شما استفاده می کنند.

بزرگ ترین تفاوت تست بتا آن است که حتما باید روی محصولی که در حال خدمت رسانی است و به بیان دیگر، در حال اجراست (live Product)، انجام شود و نمی توان آن را روی نمونه اولیه و مفهومی از محصول (Prototype)، انجام داد.

چرا باید تست بتا انجام دهیم؟

تست بتا نسبت به سایر تست ها، مزیت های خوب و متفاوتی دارد و واقعا برای شما مفید خواهد بود. با توجه به استفاده از تست بتا درحوزه تحقیقات کاربری و همچنین در بازاریابی و فروش، می تواند منجر به همکاری متقابل و کلی تجربه بهتر برای مشتریان شما شود. درادامه چند مزیت استفاده از تست بتا را به شما خواهم گفت:

• قابلیت انجام تحقیقات مداوم و بی پایان
• چرخه مداوم تست ویژگی های جدید
• پیدا کردن باگ های پروژه و همچنین بهبود UX قبل از آن که برای شما دردسر ساز شود
• به کاربران نشان می دهید که عمیقا نظرشان برای شما مهم است
• به وجود آمدن یک جامعه متشکل از انواع کاربران که این قابلیت را به شما می دهد که قبل از انتشار هر ویژگی یا محصول جدید، ان ها را تست کنید و از بازخوردهای کاربران آگاه شوید.

اکثر شرکت ها و استارتاپ ها واقعا به انجام تست بتا نیاز دارند تا بتوانند مشکلات محصول خود را برطرف کنند. این بدان معناست که می توانند از ویژگی خوب تست بتا یعنی تحقیقات مداوم در حوزه کاربری که اصلی ترین مزیت آن است استفاده کنند.

کاربران خوشحال = شرکت خوشحال

چه موقع باید تست بتا انجام دهیم؟

تست بتا برای سناریو های زیر بسیار مفید است:

• اگر یک محصول در حال خدمت و اجرا دارید و می خواهید تحقیقات در حوزه کاربری را شروع کنید.
• اگر بخواهید ویژگی های مختلفی را تست کنید و از اشکالات آن قبل از انتشار گسترده محصول، با خبر شوید.
• اگر سوال و خواسته ای دارید و می خواهید درباره فلان ویژگی خاص یا فلان فرایند خاص، برای تصمیم گیری آگاه شوید.
• اگر به tracking analytics قبل از انتشار بصورت گسترده در بین کاربران، علاقه مندید.
• اگر میخواهید باگ ها و مشکلات فرایند یا ویژگی هایی که اخیرا به محصولتان افزوده اید را بررسی کنید.

مهمترین نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که تست بتا زمانی انجام میشود که یک محصول در حال خدمت و اجرا (live) داشته باشید و یک محصول حداقلی قابل ارایه (MVP) داشته باشید یا به بیان دیگر باید محصولی داشته باشید که در مرحله MVP باشد.

شروع تست بتا و تحقیق در حوزه کاربری

تست بتا می تواند وقت گیر باشد علی الخصوص زمانی که در ابتدای کار باشید اما وقت گذاشتن برای آن نسبت به مزیت هایی که دارد می ارزد. وقتی که تست بتا انجام می شود تنها کاری که باید بکنید این است که محصول خود را بروز نگه دارید و بازخوردهای کاربران را دریافت کنید.

1- تعریف اهداف و قوانین خود برای شروع تست بتا

از تست بتا چه خروجی می خواهید؟ آیا می خواهید از بازخوردهای کاربران بصورت هفتگی با خبر شوید یا بصورت ماهانه یا بصورت فصلی؟ از کاربران می خواهید چه کاری انجام دهند؟ آیا می خواهید از ویژگی های جدیدی که به محصول اضافه شده استفاده کنند یا از محصول جدید استفاده کنند؟ کاربران در اِزای چه چیزی از محصول شما استفاده کنند و بازخورد ها را بفرستند؟

برای مثال، در یک شرکت هنگامی که ویژگی های جدیدی برای عرضه و تست داشتیم قبل از انتشار گسترده، به بتا تسترها ارسال می کنیم. نیازی نیست که مدام یک بازه زمانی خاص را در دریافت بازخوردها از کاربر، رعایت کنیم اما بهتر است هر ماه یا دو ماه یک باز از بازخوردها با خبر شویم.

هدف از تست بتا رسیدن به جامعه ای از کاربران است که برای تست ویژگی ها و محصولات جدید، همیشه به آن دسترسی داریم. پس از مدتی از کاربران می توانیم برای دریافت ایده های جدید (نمونه اولیه محصول) استفاده کنیم، حتی قبل از آن که کدی زده شود.

2- ساخت یک صفحه Sign-up برای تست بتا

جایی را برای دعوت از کاربران برای ثبت نام در تست بتا، مشخص کنید. می توانید از یک سایت اختصاصی برای دعوت به ثبت نام استفاده کنید و یا از ابزارهای آنلاین همچون گوگل فرم. هر جا که کاربران در حال ثبت نام هستند باید موارد زیر را ذکر کنید:

• توضیح درباره مزیت پیوستن آن ها به تست بتا
• جزئیات الزامات برنامه تست بتا را کامل شرح دهید

از کاربران بخواهید که در بازه زمانی خاص (برای مثال: هر هفته یا دو هفته یکبار) برای شما ارسال کنند. البته بازه ی زمانی، به مقیاس تست بتا بستگی دارد. پس از این که بازه زمانی مشخص شد باید قبل از هر دوره دریافت بازخورد از کاربران، با ایمیل به آن ها زمان آن را یادآوری کنید.

شما باید خیلی شفاف مزایای شرکت در برنامه تست بتا را برای کاربران شرح دهید که این مزایا می تواند این گونه باشد:

-بتا تسترها می توانند تمام ویژگی ها و محصولات جدید را قبل از سایرین، ببینند.

-بازخوردهایی که بتا تسترها ارایه می دهند، سریعا روی محصول اعمال می شود.

-آن ها می توانند در تعریف نقشه راه محصول سهیم باشند.

-هر فصل برای بتا تسترها هدیه ای از طرف شما ارسال می شود (حداقل هر سال 1 بار)

3- دعوت از کاربران

حال که در دو مرحله قبل زمینه را برای ثبت نام متقاضیان، فراهم کردیم نوبت به دعوت از کاربران برای تست بتا است.

برای انتخاب بهترین بتا تسترها با مدیر حساب ها و بازاریابی صحبت کنید همچنین می توانید برای انتخاب بهترین متقاضیان، تحقیقاتی در حوزه کاربری انجام دهید و متوجه شوید که کدام کاندیداها بهتر هستند.

پس از آن به تسترها ایمیلی (حاوی یک لینک مستقیم به صفحه ثبت نام در تست بتا) ارسال کنید و در صورتی که سوالی داشتند پیشنهاد تماس تلفنی به آن ها بدهید. همچنین در پایان جلسات از کاربران دعوت کنید که اگر دوست دارند به برنامه تست بتا بپیوندند.

پس از پیوستن افراد به برنامه تست بتا، آن ها را (طبق اطلاعاتی که از مصاحبه و ثبت نام آنان دریافت کرده اید) به دسته های مختلفی همچون "کاربران قوی" ، "کسانی که به ارسال بازخورد تمایل دارند" و "کاربرانی که با کارهای فنی (مثل کار با ویژگی های جدید) مشکل دارند" تقسیم کنید. این دسته بندی به شما کمک می کند هنگام عرضه نسخه بتا، بدانید که باید برای کدام گروه بفرستید.

4-تست بتا

حالا به بخش جالب ماجرا می رسیم. حال که کاربران مورد نظر را برای تست بتا پیدا کرده اید (که ممکن است زمان زیادی از شما گرفته باشد) نوبت تست بتا است.

می توانید مشخص کنید که تست بتا، برای همه کاربران یکسان باشد یا این که ورژن های مختلفی برای هر گروه از بتا تسترها ارسال کنید.

پس از مشخص کردن این موضوع، به آن ها ایمیلی دهید و به آن ها بگویید از آن ها در هنگام تست بتا چه انتظاری دارید و می خواهید چه بخشی را تست کنند. اما زیاد چیزی نگویید و بگذارید خود کاربران بخش های مختلف را کاوش کنند و فقط در حدی بدانند که بتوانند بازخورد مناسب ارسال کنند.

حتما از یادآوری زمان ارسال بازخوردها، به کاربران مطمئن شوید. استفاده از ویدیو کنفرانس برای دریافت بازخوردها به صورت چهره به چهره، گزینه خوبی است.

5-دریافت بازخورد

همانطور که در مرحله قبل اشاره شد، ویدیو کنفرانس برای دریافت بازخوردهای کاربران گزینه خوبی است. البته قبل از شروع ویدیو کنفرانس زمان تقریبی را به کاربران اطلاع دهید. سپس از ویدیو کنفرانس ها (که قبلا با اجازه کاربران ضبط کرده اید) نکته برداری کرده و نتایج را بصورت علمی و مختصر بنویسید و سپس تحقیقات را به بخش های تحقیقاتی مرتبط همچون تیم اسکرام که روی محصول کار می کند و تیم بازاریابی و فروش، برای اعمال بازخوردها بفرستید.

6- تکرار چرخه (موارد 1 تا 5)

حالا که جامعه ای از کاربران را پرورش دادید متوجه می شوید که انجام تحقیقات مداوم در حوزه کاربری چقدر آسان می شود. می توانید از این جامعه بیشتر از چیزی به عنوان تست بتا استفاده کنید. می توانید در concept testing، تست کاربرد پذیری (Usability Testing) و حتی تحقیقات مورد نظر استفاده کنید.

این احساس که کاربران بدانند صدای آن ها شنیده می شود واقعا ابزار خوبی است که باعث تشویق آن ها در به اشتراک گذاشتن نظرات و عقاید خود، با شما می شود.

محض احتیاط این نکته را ذکر می کنم، به احتمال زیاد بتا تسترها از کاربران قوی(از لحاظ دانش فنی و کار با بخش های مختلف) هستند و این امر باعث می شود نظرات و بازخوردهای آنان بطور کامل با بازخورد و نظرات کاربران معمولی مشابه نباشد. بنابراین، به یاد داشته باشید که همه ی نظرات و بازخوردها نمی توانند کمک کننده باشند و در بعضی مواقع ممکن است برعکس عمل کنند. ما از تست بتا به منظور تصویر سازی کلی از کاربران استفاده می کنیم تا حدی که به نتیجه کلی و قابل قبولی برسیم پس به سادگی به نتایج بدست آمده اعتماد نکنید و خوب آن ها را آنالیز کنید.