انصراف از انتشار مقاله یا Article withdrawal - Withdrawn

انصراف از انتشار مقاله چیست؟

آیا میدانید Article withdrawal چیست؟

یا اینکه Article withdrawal چگونه انجام می‌شود؟

چه وقت باید از انتشار مقاله انصراف داد؟

به‌عنوان یک پژوهشگر ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی از انتشار مقالۀ خود منصرف شوید. اگر تصمیم به انصراف از انتشار مقاله گرفته‌اید و مقاله در مرحلۀ بررسی توسط یک مجله قرار دارد، پس نیاز به اعلام رسمی «انصراف از انتشار» یا Withdrawn-Article یا withdrawal دارید. در این مقاله قصد داریم تجربیات چندین ساله از انتشار استاندارد مجلات علمی پژوهشی، بخش قوانین اخلاق در نشر، مادۀ انصراف از انتشار مقاله یا Withdrawn-Article یا withdrawal را بررسی کنیم.

بهتر است پیش از آنکه اقدامی بکنید، اطلاعاتی دربارۀ حقوق قانونی و نحوه اعلام «انصراف از انتشار مقاله (Article withdrawal)» داشته باشید. عواقب آن را بررسی کنید و سپس تصمیم خود را اعلام کنید.

نقض قوانین اخلاق حرفه‌ای، از قبیل همپوشانی در ارسال، سرقت ادبی، داده‌سازی و نظایر این‌ها، موجب می‌شود مقاله مسترد (Retract) شود و احتمالاً نویسندگان وارد چالش‌های اعتباربخشی به دیگر مقالات خود شوند. اما بنابر قوانین اخلاق در نشر بین‌المللی این از وظایف نویسنده است که در صورت بروز هر کدام از این موارد، خود نسبت به استرداد و درصورتی‌که مقاله هنوز چاپ نشده است انصراف از چاپ مقاله اقدام کند. بدیهی است که اقدام داوطلبانه، منجر به کاهش خسارات ناشی از اشتباهات اخلاقی در پژوهش خواهد شد.

در گذشته دربارۀ استرداد مقاله با Article Retraction مطالب کاملی نگاشته‌ایم حال می‌خواهیم دربارۀ انصراف از چاپ مقاله یا Article withdrawal، دلایل و نحوۀ عملی کردن آن صحبت کنیم.

به چه دلایلی و تحت چه شرایطی می‌توانیم اعلام «انصراف از انتشار مقاله یا Article withdrawal داشته باشیم؟

تجربه نشان داده است که نویسنده(گان) یک مقاله ممکن است دلایل مختلفی برای انصراف انتشار یک مقاله داشته باشند. در طی سال‌هایی که در زمینۀ انتشار مجلات فعالیت کرده‌ایم، اغلب دلایل شامل موارد زیر می‌شود:

1- کشف بداخلاقی پژوهشی

در صورت بروز بداخلاقی پژوهشی روی چنین حالتی روی می‌دهد. برای مثال اگر مقاله‌ای که از سوی مجله پذیرفته شده و در مرحلۀ انتشار اولیه قرار گرفته، هم‌زمان به اشتباه برای مجلات دیگر نیز ارسال بشود و یا در موارد نادری اختلافی در مشارکت نویسندگان به وجود بیاید، درخواست انصراف از سمت نویسنده مسئول صورت می‌گیرد.

2- اشتباهات انسانی و سیستمی

گاه ممکن است نویسنده پس از ثبت مقاله در سیستم مجله متوجه اشتباهاتی در متن آن و یا داده‌ها و تحلیل آن‌ها شود. بنابر قوانین اخلاق در نشر بین‌المللی نویسنده باید پس از آگاهی از این مطلب نسبت به حذف آن اقدام کند و مراتب را به سردبیر اطلاع دهد.

3- بازنویسی متن مقاله

در مواردی ممکن است پژوهشگران تصمیم بگیرند مقالات خود را بازنویسی کنند و یا با اطلاعات اصلاح شده آن را منتشر کنند به این حالت جایگزینی مقاله نیز گفته می‌شود که درخواستی با عنوان جایگزینی مقاله برای ناشر ارسال می‌شود و لینک جدید دسترسی توسط ناشر ایجاد می‌شود.

4- انتشار در مجلات دیگر

اما گاهی دلیل انصراف چندان اخلاقی نیست. گاهی نویسندگان بعد از اعلام پذیرش از سوی مجله، از چاپ آن انصراف می‌دهند زیرا می‌خواهند آن را در مجلۀ بهتری چاپ کنند. این موضوع اغلب زمانی رخ می‌دهد که نویسنده بازخوردهای خوبی دربارۀ مقالۀ خود می‌گیرد و گمان می‌کند می‌تواند مقالۀ خود را در مجله‌ای با ضریب نفوذ بالاتر به چاپ برساند. باید گفت که این عمل به هیچ وجه غیرقانونی نیست، به‌ویژه اگر هنوز نامۀ تعهدنامۀ اخلاقی امضا نشده باشد، اما این به آن معنا نیست که این عمل اخلاقی است. ابراز دلیل برای انصراف از انتشار مقاله (Article withdrawal) اجباری است. ممکن است سیاست‌های مجلات اجازه چنین کاری به شما ندهد.

5- روند بررسی طولانی

گاه نیز برخی از نویسندگان به این دلیل می‌خواهند از چاپ مقاله‌شان انصراف دهند که روند چاپ آن بسیار طولانی شده است. این مورد اغلب اوقات رخ می‌دهد و موجب بحث‌های فراوان در دنیای نشر شده است. ناشران سیاست‌های متفاوتی در قبال این دلیل دارند. به‌عنوان مثال الزویر، چنین مسئله را مجاز دانسته و اگر روند بررسی از نظر نویسنده طولانی باشد، اجازه انصراف از انتشار را تا بیش از مشخص شدن نتیجه داوری، مجاز می‌داند.

6- قوانین و مشکلات مالی

از دیگر دلایل عمدۀ مطرح شده توسط برخی از نویسندگان برای انصراف از چاپ مقاله، نبود آگاهی از هزینۀ چاپ مقاله است. گاهی برخی از نویسندگان بدون مطالعۀ کامل شرایط چاپ مقاله، دست‌نوشتۀ خود را سایت مجله ثبت می‌کنند و درست پیش از چاپ وقتی مجله خواستار پرداخت هزینه می‌شود، به دلایل مختلف از پرداخت آن سر بازمی‌زنند و خواستار انصراف از چاپ می‌شوند. این مسئله یک دلیل غیرقانونی نیست. اما سیاست‌های مجلات در قبال ابراز چنین دلیلی، متفاوت است. از نظر قوانین اخلاق نشر، نویسنده می‌تواند مقاله خود را با ذکر این دلیل، پس گرفته و از مسیر چاپ، انصراف دهد.

بخش قوانین اخلاق در پژوهش مجلات را حتماً مطالعه کنید. سیاست انصراف از انتشار (Article withdrawal Policy) و سیاست استرداد مقاله (Article retraction Policy) در بسیار مجلات بین‌المللی وجود دارد. نوع برخورد، باتوجه به قوانین مجله و ناشر متفاوت است. انتشارات الزویر در این لینک به تشریح سیاست انصراف از انتشار مقاله پرداخته است. سیاست انتشارات دیگر را می‌توانید در این صفحه مشاهده کنید.

نحوۀ انصراف از انتشار مقاله با اعلام (Article withdrawal)

هرگاه از قصد خود برای انصراف از انتشار مقاله (Article withdrawal) مطمئن شدید، مراحلی هست که باید آن‌ها را طی کنید؛ ما انصراف از انتشار مقاله را توصیه نمی‌کنیم. لطفاً از این مادۀ قانونی فقط در حالت‌های مهم و ضروری استفاده کنید. توجه کنید که برای بررسی هر مقاله، مجلات هزینۀ قابل توجهی پرداخت می‌کنند. لذا فقط درصورتی‌که دلیل قانع‌کننده‌ای برای خودتان و دیگر نویسندگان دارید، از آن استفاده کنید.

گام اول: نویسنده مسئول مکاتبات تنها کسی است که می‌تواند اعلام رسمی انصراف از انتشار مقاله را اعلام کند.

گاه دوم: اگر نویسنده مسئول هستید، پیش از اعلام تصمیم خود، دیگر نویسندگان را از تصمیم خود آگاه کنید و نظر آن‌ها را جویا شوید. به‌عنوان نماینده تیم نویسندگان عمل کنید و تصمیم بگیرید.

گام سوم: می‌توانید درخواست انصراف خود را به مجله ارسال کنید. باید این کار را به‌صورت کتبی و از طریق ایمیل رسمی مجله انجام دهید. فراموش نکنید اگر تعداد نویسندگان بیشتر از یک نفر است همگی باید نامۀ انصراف را امضا کنند و تنها خواست یک نفر برای انجام این کار کافی نیست.

تمام نویسندگان باید نامۀ انصراف از انتشار مقاله را امضا کنند. اما ارائه درخواست تنها از طرف نویسنده مسئول مکاتبات مجاز است.

راهنمایی: برخی نرم‌افزارهای مجلات نیز اجازه اعلام انصراف از انتشار مقاله را به نویسنده می‌دهند و نیاز نیست که مراتب به‌صورت نامۀ کتبی اعلام شود. به‌عنوان مثال سامانه سیناوب ظاهراً چنین قابلیتی دارد. هرچند متأسفانه مکانی برای آپلود نامۀ امضا شده توسط تمام نویسندگان نیست یا ما مشاهده نکردیم.

سردبیر در خصوص اعلام انصراف از انتشار مقاله چه کاری باید انجام دهد؟

گام اول: پس از اعلام انصراف از انتشار مقاله، سردبیر مجله باید با در دست داشتن نامۀ انصراف همۀ نویسندگان مقاله که حاوی دلایل معتبر آن‌ها است، دربارۀ آن تحقیق کرده و مراتب را در صورت لزوم با هیئت تحریریه درمیان بگذارد.

گام دوم: سردبیر مجله کسی است که همۀ تصمیم‌های لازم را دراین‌باره می‌گیرد. او کسی است که حذف مقاله را نهایی می‌کند و در صورت احساس نیاز در پی این کار اقدامات دیگری را نیز انجام می‌دهد. معمولاً سردبیر از قبل توسط ناشر از عواقب و اختیارات مورد نظر در خصوص این‌کار آگاه شده است.

اگر به‌عنوان سردبیر با یک انتشارات استاندارد کار کنید، حتماً در خصوص قوانین انصراف و استرداد مقالات، عواقب و پیامدهای آن و اختیارات موجود قوانین مشخصی وجود دارد که به شما آموزش داده شود.

نکته: گاه ممکن است سردبیر تصمیم به تحریم نویسندگان خواستار انصراف بگیرد. مسئولیت اعمال تحریم‌هایی مانند پرداخت هزینه‌ها، رد مقالات ارائه شده توسط همان نویسندگان و غیره بر عهدۀ سردبیر است و باید توجه کند که این عمل به درستی صورت گیرد. لذا قبل از اینکه از چاپ مقاله انصراف دهید این مطلب را در نظر داشته باشید. شاید تصور قرار گرفتن در لیست سیاه آن مجله مانع شما شود. مطابق قانون، سردبیر می‌تواند به استناد دلایل مطرح شده، نویسندگان را برای هزینه‌هایی که برای مجله تولید کرده‌اند، جریمه کرده و آن‌ها را در لیست سیاه مجله قرار دهد. قبل از اینکه از چاپ مقاله انصراف دهید، این مطلب را در نظر داشته باشید. شاید تصور قرار گرفتن در لیست سیاه آن مجله مانع شما شود.

شاید تصور قرار گرفتن در لیست سیاه مجله مانع شما از ارائه درخواست انصراف از انتشار شود.

مقاومت سردبیر در دو صورت ممکن است بیشتر باشد. ابتدا اگر شما بلافاصله بعد از ثبت دست‌نوشته از چاپ آن انصراف دهید، پذیرش درخواست شما از سوی سردبیر کمی سخت خواهد شد. در این صورت باید در شرح دلایل خود برای انصراف دقت بسیاری خرج دهید. دوم اینکه ممکن است شما پس از دریافت نظر داوران خواستار انصراف باشید. در این صورت به نظر سردبیر خواهد آمد که شما تنها خواهان استفاده از منابع مجله برای بهبود مقالۀ خود بوده‌اید و هیچ قصدی برای چاپ مقالۀ خود در آن مجله نداشته‌اید. اینجا هم باید دلایل ارائه‌شده از سوی شما بسیار قانع‌کننده باشد، در غیر این صورت شما به خواستۀ خود نخواهید رسید. بنابر سیاست‌های هر مجله، ممکن است درخواست انصراف شما پذیرفته شده و یا نشود. گاهی ممکن است کار به تبدیل وضعیت انصراف از انتشار به استرداد مقاله بکشد. پس حتماً قوانین و سیاست‌های مجله را قبل از درخواست مطالعه کنید.

بعد از پذیرش چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ آیا می‌توانم مقاله خود را پس بگیرم؟

همۀ آنچه تا بدینجا گفته شد، مربوط به روند پیش از اخذ پذیرش بوده است. اما اگر مقالۀ شما پذیرفته شده و یا چاپ شده باشد و شما به دلایلی به غیر از نقض قوانین اخلاق در نشر و یا نقص علمی و یا اشتباهات چاپی خواهان حذف مقالۀ خود از لیست مجله هستید، بهتر است چند نکته را در نظر داشته باشید.

از نظر قانون، هر زمان و به هر دلیلی می‌توان از انتشار مقاله انصراف داد.

اما پذیرش این درخواست منوط به رعایت قوانین انتشار مجلۀ مورد نظر است. ممکن است سردبیر، درخواست شما را همراه با محرومیت از انتشار مقالات دیگر، محرومیت کل گروه نویسندگان از ارسال مقاله یا حتی استرداد رسمی مقاله و انتشار حالت مسترد شده آن همراه کند.

پیش از اینکه مقاله‌ای را پس از انتشار جهت انصراف انتخاب کنید، لطفاً در نظر داشته باشید که سردبیر و داوران مجله به‌طور قابل توجهی (و اغلب بدون پرداخت هزینه) سرمایه‌گذاری کرده‌اند. لطفاً قبل از انصراف از آن، به مجله اطلاع دهید، اگر مسئله‌ای باشد که بتواند با رفع آن از انصراف جلوگیری کرد، لطفاً آن را با مسئولین مجله در میان بگذارید چرا که آن‌ها و داوران زمان و انرژی زیادی را برای مقالۀ شما صرف کرده‌اند.

پس برای اینکه مجبور به انجام این کار نشوید، می‌توانید نکاتی را رعایت کنید. تا زمانی که از قصد خود برای چاپ مقاله مطمئن نشده‌اید نسبت به آن اقدام نکنید.

تا زمانی که همۀ نویسندگان دربارۀ همۀ مسائل به توافق نرسیده‌اند، دست‌نوشته را در سایت مجله ثبت نکنید.

مجلۀ مورد نظر خود را با دقت انتخاب کنید؛

همۀ شرایط چاپ را در نظر بگیرید و اگر با شرایط شما متناسب بود به گام‌های بعدی بیندیشید.

اگر بنا شد نسبت به انصراف از چاپ مقالۀ خود اقدام کنید، آن را با رعایت اخلاق و بنا بر قوانین انجام دهید.

در آخر توجه داشته باشید که با این کار ممکن است خود را در معرض لیست سیاه مجلۀ مورد نظر قرار ‌دهید، پس اگر چنین چیزی رخ داد، بهتر است با خونسردی با آن روبرو شوید و این را در نظر بگیرید که این محرومیت نتیجۀ تصمیم شما بوده است اما پایان کار شما در دنیای پژوهش نیست. شما درس جدید آموخته‌اید و باید از آن در ادامۀ حرفۀ پژوهش خود سود ببرید.

اگر موضوع خاصی درباره نحوه انتشار، قوانین مقاله نویسی و ... ذهن شما را مشغول کرده است با من در میان بگذارید تا درباره آن بنویسم.

با احترام

فرنام