فری‌میوم، مدل کسب و کاری مشهور و بازی Dota 2

کلمه فری‌میوم معادل فارسی ندارد برای همین من از همان انگلیسی آن استفاده کردم. مثل خیلی از اصطلاحات دیگر در بخش کسب‌و‌کار که کسی زحمتی برای معادل‌سازی آنها نکشیده (در یک مقاله دیگر حتما به این موضوع خواهم پرداخت) این واژه هم بی نصیب نمانده. البته این اصطلاح همان‌قدر که در ادبیات فارسی جدید است در زبان انگلیسی هم سابقه طولانی ندارد چراکه تازه از سال ۲۰۰۶ شروع به متداول شدن کرده.

اما علت اینکه در مورد این بیزینس مدل (مدل کسب‌وکار – بازهم معادل خوبی نیست!) صحبت میکنم، علاقه من به صنعت بازی‌ یا eSport است. طبعا بازی‌های رایانه‌ای و آنلاین. و غالب شرکت‌ها در این صنعت از همین مدل کسب و کار استفاده میکنند. به این معنی که مشتری به صورت مجانی میتواند بازی کند، اما به عناوین مختلف ممکن است مشتریان در ازای خدمات دیگرِ مرتبط با آن بازی پول پرداخت کنند. مثال‌های فراوانی دارد، مانند بازی‌های Candy Crash, Clash of Crush, Dota 2, League of legends و خیلی های دیگر. طبعا مدل پر ریسکی می‌آید چرا که کاربر فقط یک کاربر می‌ماند و الزامی برای پول خرج کردن ندارد.

اما نگاهی به بازی‌های پرطرفدار خلاف این را ثابت میکند. در این مقاله با نگاهی به بازی پرطرفدار Dota 2 به این موضوع میپردازم. Dota 2، یکی از دو بازی معروف کمپانی Valve است که بیشترین سود را نصیب این غول بازی‌سازی میکند. بازی دیگر معروف این شرکت، Counter-Strike است که گیم‌نت باز‌ها بشدت آن را می‌شناسند. این شرکت همچنین یکی از موفق‌ترین پلتفورم‌های بازی یعنی Steam را به صورت رایگان ارائه میدهد. تحلیل‌گران میگویند که ۳۰ تا ۴۰ درصد از درآمد این شرکت از طریق همین پلتفورم Steam ایجاد می‌شود، یعنی چیزی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۰.

اما بازی Dota 2 جزو طبقه بازی‌های MOBA مخفف multiplayer online battle arena است. بازی‌ای بسیار جذاب، مهیج، و پرطرفدار است. این بازی فقط در کامپیوتر قابل بازی است و در پلتفرم‌های دیگر مانند Xbox یا تلفن همراه ارائه نشده. این بازی به صورت دو تیم پنج نفره آنلاین صورت میگیرد که هر تیم با از بین بردن پایگاه اصلی تیم مقابل برنده این بازی میشود. هر بازی‌کن یک قهرمان از میان ۱۱۲ قهرمان میتواند انتخاب کند که هر قهرمان توانایی‌های خاص خودش را دارد. هر بازی میتواند بین ۱۵ تا حتی بیشتر از یک ساعت طول بیانجامد. شاید این اطلاعات باعث نشود که شما فکر کنید که این بازی تا چه میزان طرفدار و چه درآمدی تولید میکند.

به طور میانگین ۶۳۵هزار نفر در ماه بازی میکنند و این بازی ماهیانه ۱۸میلیون دلار درآمد برای این شرکت ایجاد میکند. مسابقات این بازی در سطح جهانی بازی میشود، به طور مثال سال ۲۰۱۵ برنده مسابقات اصلی ۶میلیون دلار دریافت کرد. تیم‌های معروف تشکیل شده‌اند و هرکدام حتی مربی دارند. بعضی‌ها حتی روی تیم‌ها سرمایه گذاری میکنند. تیم‌ها از چین، آمریکا و اتحادیه اروپا معروفترین بازیکنان را دارند. و همه این‌ها برای یک بازی ۱۵ گیگابایتی که هرکسی میتواند به صورت قانونی و رایگان از اینترنت دانلود کند.

همه و همه به صورت فری‌میوم ارائه میشود. یعنی شما نیاز به پرداخت یک ریال هم نیستید. پس سوال اینجاست این شرکت و امثالهم از کجا درآمد کسب میکنند؟

１. از چیزهای ساده‌ای که در بازی به فروش ‌میرود، مثل ظاهر متفاوت قهرمانان (که اصلا بازی شما را تاثیر قرار نمیدهند). این بازار جایی است که اشخاص هم میتوانند طرح‌های خود را بفروشند و Steam از هر خرید و فروش ۱۵ درصد کمیسیون برمی‌دارد. تا این حد تعداد خرید و فروش زیاد بوده که Paypal از برعهده گرفتن خدمات به این شرکت انصراف داده است.

２. از مسابقات؟! بله شرکت Valve از برگزار کننده هر مسابقه ۸۰درصد جایزه(Prize pool) را میگیرد. و همین طور از فروش بلیط بازی‌ها درآمد کسب میکند.

３. هرچقدر بیشتر افراد جذب بازی می‌شوند یعنی افراد بیشتری Steam را استفاده میکنند و طبعا فروش بازی‌های دیگر از طریق Steam هم بیشتر میشود. بازی‌هایی که خواه خود شرکت Valve می‌سازد خواه شرکت‌های دیگر در پلتفرم Steam محصولات خود را به فروش میگذارند. مانند بازی معروف GTA.

نتیجه این می‌شود که این شرکت بازی‌سازی به گفته بنیان‌گذارش Gabe Newell حتی از Google و Apple بر مبنای درآمد بر تعداد کارکنان‌اش پر سودتر می‌شود. خلاصه اینکه شما همان‌قدر که نیاز دارید محصول جذابی تولید کنید همان‌قدر هم باید به فکر نحوه فروش آن هم باشید. و دفعه دیگه اگر شخصی را دیدید که دارد بازی می‌کند، زود قضاوت نکنید، شاید دارد کار میکند، پردرآمدتر از شغل شما!