بهترین رمان های ایرانی

بهترین رمان های ایرانی را به سختی می‌توان انتخاب کرد. نوشتن از کتاب‌ها و به توصیف درآوردن کلماتی که از دل نویسندگان بزرگ برآمده، شاید در نگاه اول سخت و غیرممکن باشد، اما لذتی نهفته در دل کنکاش احساسات این نویسندگان وجود دارد که سختی و بزرگی کار را آسان‌تر می‌کند. نوشتن از کتاب‌ها و خواندن درباره کتاب‌ها همیشه جزو علایق هر عاشق کتابی بوده و هست.

خواندن قصه‌ها صرف‌نظر از اینکه به قلمِ کدام نویسنده است، همیشه تصویری ذهنی از شخصیت‌پردازی و فضای کلی داستان در اختیار ما می‌گذارد که به‌نظرم به میزان خلاقیت و نوع درگیر شدن با داستان بستگی دارد. از این رو هر کس، برداشتی کاملا شخصی و تصویرسازی‌ای ذهنی از کلیت هر قصه‌ای در ذهن خود خواهد داشت.

به اشتراک گذاشتن این برداشت‌ها از داستان‌ها خودش دنیای شیرین دیگری است که هر عشق به کتابی را درگیر خواندن بیشتر می‌کند. از این رو، در این نوشته سعی کرده‌ام به معرفی چند رمان برتر ایرانی بپردازم؛ رمان‌های نام‌آشنایی که حتی اگر نخوانده باشیم، نام‌شان بارها به گوشمان خورده است.

هرچند تعداد رمان‌های ایرانی ارزشمند، بسیار بیشتر از این چند کتاب معرفی‌شده است، اما فهرست زیر تنها تعداد کمی از چند رمان ایرانی است که شاید معروف‌تر و همه‌پسندتر باشند. شاید هم بهتر باشد عنوان دیگری هم برای این نوشتار در نظر بگیریم: «معرفی 10 رمان ایرانی که حتما باید خواند!»

پیدا کردن کتابی برای شروع کتابخوانی کاری دشوار است. از بین هزاران کتابی که در بازار وجود دارد و روز به روز هم زیادتر می‌شوند، باید تعداد محدودی انتخاب کنیم. حتی کتابخوان‌ترین افراد هم نمی‌توانند همه‌ی کتاب‌ها را بخوانند. برای همین در فرصت محدودی که داریم، باید سعی کنیم بهترین انتخاب‌ها را بکنیم. یکی از راه‌های انتخاب کتاب خوب برای مطالعه، رفتن به کتابفروشی‌هاست. در کتابفروشی‌ها معمولا افرادی هستند که با پرسیدن سوال‌های مختلف به ما کمک می‌کنند کتاب مناسب خودمان را انتخاب کنیم. در این مقاله هم ما شما را راهنمایی می‌کنیم تا با بهترین رمان ‌های ایرانی آشنا شوید.

کِلیدَر (محمود دولت ­آبادی)

کلیدر یکی از معروف‌ترین آثار ادبیات ایران در جهان است. کلیدر محمود دولت آبادی صحنۀ نمایش تصویر بی‌بدیلی از عشایر منطقۀ خراسان و زندگی آنهاست. علاوه بر این، رمان کلیدر نمایشی هنرمندانه از تاریخ است. جالب است بدانید که مقاومت گل‌محمد در برابر ظلم‌وستم، ریشه در واقعیت‌ دارد. این شخصیت واقعا در تاریخ خراسان وجود داشته و یکی از قهرمانان آن منطقه است.

اما چه چیزی کلیدر را اینقدر برای دولت‌آبادی مهم کرده است؟ او این کتاب را بر اساس داستانی واقعی نوشته است. داستانی که از دل گپ و گفت‌ها با پدرش جان گرفته. پدری که دولت‌آبادی اعتراف کرده بزرگترین آموزگار زندگیش بود. دولت‌آبادی این داستان واقعی را با تخیل خود آمیخت. در واقع کلیدر بیش از اینکه یک روایت و گزارشی از واقعیت باشد، رمان است. رمانی پر از جزئیات و شخصیت‌های گوناگون که هر کدام نمایندگی طیفی و گرایشی را برعهده دارند.

چشم‌هایش (بزرگ علوی)

کتاب چشمهایش را می‌توان معروفترین اثر بزرگ علوی دانست. کتابی که برای اولین بار در سال ١٣٣٠ منتشر شد. این رمان یکی از جریان‌سازترین و تاثیرگذارترین رمان‌های ایرانی است که نه تنها بر ادبیات بلکه بر جامعه ایرانی و حتی تحولات اجتماعی دهه پنجاه نیز موثر بوده است.

کتاب از ابتدا توسط مردی ناظم نقل می‌شود و در ادامه ناظم شروع به نقل از زبان زن ناشناسی می‌نماید که در حقیقت به طور هنرمندانه‌ای راوی انتقال پیدا می‌کند و احساساتی که توسط این زن بیان می‌شود بسیار لطیف و دقیق است و از جانب نویسنده‌ای مرد اینگونه توصیفات جالب و قابل تحسین است. این رمان از آثار معدود فارسی است که در مرکز آن یک زن با تمام عواطف و ارتعاشات روانی و ذهنی قرار گرفته است. این رمان همچون سندی از تاریخ معاصر ایران و دوره رضا خان در تاریخ ادبیات ایران ثبت گردیده است.

چراغ‌‌‌ها را من خاموش می‌‌‌کنم (زویا پیرزاد)

«کتاب چراغ ها را من خاموش می کنم» که بیش از هشتاد و هشت بار تجدید چاپ شده است، اثر نویسنده‌ای به‌نام زويا پيرزاد است. این رمان درمورد زندگی چند خانواده‌ی ارمنی ساکن آبادان در دهه‌ی ۴۰ است.

داستان از کجا شروع می‌شود؟ از همان صفحه اول که صدای ترمز اتوبوس مدرسه می‌آید، بعد قیژ در فلزی حیاط، صدای دویدن روی راه باریکه‌ی وسط چمن و جمله‌ی: “لازم نبود به ساعت دیواری آشپزخانه نگاه کنم. چهار و ربع بعد از ظهر بود.” و این جمله می‌شود آغاز دنیای روزمرگی‌های کلاریس در کتاب . دنیای روزمرگی‌ها و کارهای بی‌پایان زنی خانه‌دار. زنی که خودش هم، دنیا و خواست‌ها و دوست داشتن‌هایی دارد. دوست داشتن‌ها و خواست‌‌هایی که کسی به آن‌ها بهایی نمی‌دهد.» این کتاب را نشر «مرکز» منتشر کرده است.

جای خالی سُلوچ (محمود دولت‌آبادی)

جای خالی سلوچ رمانی رئالیستی نوشته‌ی محمود دولت‌‌آبادی است که بلافاصله پس از آزادی از زندان ساواک، طی ۷۰ روز خلق کرده است. به گفته‌ی خود دولت‌‌آبادی، او داستان کتاب را هنگامی که دوره سه‌ساله‌ی حبس را می‌گذراند در ذهنش پرورانده بود.

بسیاری از منتقدان «جای خالی سلوچ» را بهترین اثر دولت آبادی می‌دانند. این رمان درست بعد از آزادی دولت‌آبادی از زندان و طی هفتاد روز به نگارش درآمد. مدت زمان کم نوشتن این کتاب نشانه‌ی این است که دولت آبادی سال‌هایی که در زندان گذرانده است را صرف فکر کردن به این رمان کرده بوده و به‌خوبی آن را در ذهنش پرورانده بوده است.

سمفونی مردگان (عباس معروفی)

سمفونی مردگان کتابیست بسیار تراژدیک و غم‌انگیز اما بسیار زیبا و عالی که برای همیشه در ذهن خواننده باقی خواهد ماند. نوع روایت معروفی در سمفونی مردگان منحصر به فرد است. راوی داستان چندین بار عوض می‌شود و هر بار داستان از دید یک شخص متفاوت بیان میشود. در بخش‌هایی از داستان یک واقعه از زاویه دید دو نفر مختلف بیان شده است و خواننده احساس و افکار دو نفر را درک می‌کند.

در هنگام خواندن متن کتاب سمفونی مردگان مدام شاهد تغییرات زمانی و مکانی هستیم و این بر جذابیت کتاب به قطع میافزاید. این رمان برندهٔ جایزه سال ۲۰۰۱ از بنیاد انتشارات ادبی فلسفی سورکامپ شده‌ و به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، ترکی استانبولی، ترکی آذری و کُردی ترجمه شده است.

سووشون (سیمین دانشور)

«شلخته درو کنید تا چیزی هم گیر خوشه‌چین‌ها بیاید»؛ شرط می‌بندم بیشتر شما این جملهٔ مشهور را که بریده‌ای از کتاب سووشون است، شنیده‌اید. «سووشون» اثر ماندگار سیمین دانشور است که همهٔ ما در دوران دبیرستان قسمت‌هایی از آن را خوانده‌ایم.

زمان داستان مربوط به سال‌های دهه‌ی بیست شمسی است. سال‌هایی که ایران به اشغال انگلیسی‌ها در آمده بود. در خلاصه‌ی داستان آمده است: «زری و یوسف در یک مهمانی از سوی حاکم شرکت می‌کنند. حاکم که خود مهره‌ای وابسته است از طریق فروش آذوقه‌‌ای که متعلق به مردم است به ارتش بیگانه، موجبات  قحطی بیشتر می‌شود.

یوسف، خان فردی روشنفکر و با غیرت است. او  حاضر به فروش آذوقه‌ی مردم به بیگانگان نیست و می‌خواهد از مردم پشتیبانی کند. اما زری، همچون همه زنان سووشون، حتی چهره‌های منفی چون عزت‌الدوله، که هریک به نوعی وجوه گوناگون ستمدیدگی، بی‌پناهی، ناکامی، فداکاری و تحمل زن ایرانی را به نمایش می‌گذارند، مسالمت‌جویانه، می‌کوشد او را آرام کند.»

کشتی پهلو گرفته (سید مهدی شجاعی)

شناخت و درک زندگی بزرگان دینی سبب می‌شود از رهنمودهای آنان برای انتخاب مسیر درست زندگی استفاده کنیم. معرفت ناشی از شناخت این افراد باعث می‌شود به درک درستی از حقیقت زندگی دست یابیم و در مسیر کمال قدم برداریم.
«حضرت فاطمه (س)» کوچکترین دختر «حضرت محمد(ص)» و همسر «امام علی (ع)» در چنان در جایگاه والایی از عصمت و  قرار دارد که می‌تواند الگوی بسیار ارزنده‌ای برای زندگی باشد. کتاب کشتی پهلو گرفته به قلم سید مهدی شجاعی اثری فاخر است که سعی کرده گوشه‌ای از جایگاه بی‌همتا این شخصیت بزرگوار را به تصویر بکشد.

در این کتاب می‌خوانیم: روزگار غریبی است دخترم! دنیا از آن غریب تر! این چه دنیایی است که دختر رسول خدا را در خویش تاب نمی‌آورد؟ این چه روزگاری است که “راز آفرینش زن” را در خود تحمل نمی‌کند؟ این چه عالمی است که دردانه‌ی خدا را از خویش می‌راند؟ …

پاییز فصل آخر سال است (نسیم مرعشی)

موضوع داستان پاییز فصل آخر سال است روایت گر زندگی سه دختر با نام های روجا، لیلا و شبانه است که دغدغه ها و آرزوهای مختلف دارند. مشکلات عاطفی، اجتماعی و مهاجرت، بزرگ ترین مشکلات این سه شخصیت را شامل می شود که برای بسیاری از دختران ایرانی قابل درک است و به راحتی می توانند با آن هم ذات پنداری کنند.

کتاب پاییز فصل آخر سال است شامل دو بخش به نام‌های تابستان و پائیز است. هر دو بخش سه روایت دارد که از زبان هر یک از سه شخصیت‌های داستان تعریف می‌شود. یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های این کتاب این است که نویسنده در این کتاب قهرمان سازی نکرده است و تمام شخصیت‌های اصلی داستان خاکستری‌اند.

نویسنده با بیانی شیوا داستانی واقعی از معضلات و مشکلات این سه دختر را روایت می‌کند که به نظر مخاطب آشناست و می‌تواند به راحتی با آن انس بگیرد. اصولاً ساده نویسی و نگاه واقع گرایانه داستان‌های نسیم مرعشی در تمام آثارش دیده می‌شود و به این رمان محدود نخواهد شد.

روی ماه خداوند را ببوس (مصطفی مستور)

رمان «روی ماه خداوند را ببوس» نوشته‌ی «مصطفی مستور» نویسنده‌ی نام‌آشنای معاصر است. به نظر بسیاری از صاحب‌نظران حوزه‌ی ادبیات داستانی، این اثر که مخاطب عام و خاص را با خود همراه ساخته، از موفق‌ترین کارهای مصطفی مستور است. داستان حاضر، زندگی مردی که در مورد خودش و خدایی که تا چندی قبل می‌شناخته دچار شک و تردید شده است را روایت می‌کند. یونس دانشجوی دکترای پژوهشگری اجتماعی شخصیت اصلی داستان است. او در حال تحقیق و جستجوی دلیل جامعه‌شناختی خودکشی جوانی به نام پارسا است که دکترای فیزیک داشته است.

بار دیگر شهری که دوستش داشتم (نادر ابراهیمی)

کتاب بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم نوشته نادر ابراهیمی، با جملاتی لطیف و عمیق، با مفاهیمی زیبا و تاثیرگذار، روایتگر تعصب و عشق به زادگاه است و‌ در عین‌حال کوله‌باری از درد و‌ رنج را همراه دارد. بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم یکی از عاشقانه‌ترین کتاب‌های نادر ابراهیمی است. هلیا دخترِ خان است و راوی داستان پسر کشاورزی‌ که از کودکی هم‌بازی بوده‌اند. عاشق می‌شوند و تصمیم به ازدواج می‌گیرند اما خانواده‌هایشان مخالفت می‌کنند و در نهایت به چمخاله می‌گریزند و آن‌جا زندگی را از سر می‌گیرند.

هلیا در برابر مشکلات دوام نمی‌آورد و در نهایت در جدال میان عقل و احساساتش، برخلاف راوی داستان، عقل بر عواطفش چیره شده و به زادگاهش باز می‌گردد؛ در حالی‌ که مرد داستان در ابتدا حاضر نیست تسلیم شود ولی سرانجام پس از 11 سال دوری به شهرش باز می‌گردد؛ به‌ شهری که زمانی دوستش می‌داشت؛ به شهری که روزگاری از آنجا طرد شد.

نکاتی در مورد انتخاب بهترین رمان های ایرانی

به این دو نکته به عنوان یک پیشنهاد نگاه کنید و کتاب مورد نظرتان را انتخاب کنید.

۱- به وسواس، نه بگویید

البته اگر به این راحتی بود که اسمش را وسواس نمی‌گذاشتند ولی از من این جمله را به یادگار داشته باشید که وسواس آدم را بیچاره می‌کند. وسواس همان چیزی است که جلوی پیشرفت ما را می‌گیرد. می‌خواهید کتاب مناسب انتخاب کنید؟ باشد. دست از وسواس بردارید و یکی از کتاب‌های بالا را شروع به خواندن کنید.

۲- نقد کتاب ها را در Goodreads بخوانید

امروزه با گسترش ارتباطات و راه‌اندازی سایت‌های مفید مختلف، دیگر بهانه‌ای وجود ندارد. حتما نقد کتاب‌ها را در سایت‌های تخصصی نقد بخوانید.