سلامت دیجیتال، یک تغییر فرهنگی برای مراقبت‌های سنتی سلامت از طریق تکنولوژی‌های متحول‌کننده به حساب می‌آید.

تکنولوژی‌های پیشرفته پزشکی، نوآوری‌های متحول‌کننده، دست در دست، همراه با مردم، قصد دارند تا مراقبت‌های سنتی سلامت را به یک نظام سلامت مدرن تبدیل کنند که برای قرن 21 مناسب به نظر برسد. در حقیقت، در سال‌های آتی شاهد یک تغییر اساسی (Paradigm shift) در نظام‌های سلامت خواهیم بود.

نیاز داریم که سلامت دیجیتال را تعریف کنیم

سازمان‌های بسیاری از جمله سازمان جهانی بهداشت، سلامت دیجیتال را تعریف کرده‌اند؛ اکثر این تعاریف، اشاره به استفاده از نوآوری‌های متحول‌کننده در تکنولوژی برای استفاده از مراقبت‌های سلامت و خدمات پزشکی می‌کند. اما ماهیت و ذات این تغییرات، یک تغییر تکنولوژیک نیست، بلکه یک تغییر فرهنگی به حساب می‌آید.

گذار استفاده از تکنولوژی در ارائه خدمات سلامت از مدت‌های بسیار قبل شده است، اما این اولین بار است که تکنولوژی رهبری تغییرات را به دست می‌گیرد. وقتی در دهه 1990 کامپیوتر‌های شخصی به صورت گسترده‌ای در دسترس قرار گرفتند، سلامت الکترونیک (e-Health) به وجود آمد. وقتی کامپیوترها به شبکه و اینترنت متصل شدند، سرویس‌ها و خدمات پزشکی از راه دور و تله_مدیسین (TeleMedicine) پدیدار شدند. ظهور شبکه‌های اجتماعی، فضایی برای Health2.0 به وجود آورد. زمانی‌که تلفن‌های همراه و پس از آن، تلفن‌های هوشمند به بازار آمدند، mobile Health یا mHealth گسترش پیدا کرد. اما از سال 2010، میزان استفاده از تکنولوژی‌های متحول‌کننده (disruptive) بسیار بیشتر شد به نحوی که این نوآوری‌ها منجر به تغییر کیفیت خدمات برای خدمت‌دهندگان و بیماران شد.

به همین دلیل، شاید بتوان سلامت دیجیتال را این گونه تعریف کرد:

تغییرات فرهنگی درباره چگونگی استفاده از تکنولوژی‌های متحول‌کننده برای فراهم آوردن داده‌های دیجیتال و واقع‌گرایانه؛ که این داده‌ها توسط بیماران و خدمت‌دهندگان قابل دسترسی باشد و منجر به یک رابطه متعادل پزشک-بیمار و تصمیم‌گیری توسط هر دو شود.

استفاده از تکنولوژی زمانی به نتایج بهتر در کنترل سلامت افراد ختم می‌شود که چالش‌های فرهنگی موجود برای استفاده از آن شناخته شده باشد و نیازهای جدیدی که برای بیماران در این وضعیت پیش خواهد آمد پیش‌بینی شده باشد. به همین دلیل نیاز به تعریف سلامت دیجیتال در قالب تغییرات فرهنگی است.

خدمات آینده سلامت به چه شکل خواهد بود؟

با ظهور تکنولوژی‌های جدید دیجیتال، همچون هوش مصنوعی، روبات‌ها، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، تله_مدیسین، پرینت‌های سه‌بعدی، دستگاه‌های تشخیصی قابل حمل، سنسورهای سلامت، گجت‌های پوشیدنی و غیره، تمام ساختار ارائه خدمات سلامت و همچنین نقش‌های پزشک و بیمار، به صورت اساسی از حالت فعلی تغییر خواهد کرد.

در تصویر اینفوگرافی زیر، می‌توانید تغییرات اساسی در یک نظام سلامت که از سلامت دیجیتال استفاده می‌کند را نسبت به حالت فعلی یا نظام سلامتی که از ارائه خدمات به روش سنتی استفاده می‌کند را به صورت خلاصه ببینید.

سوالات چالش‌برانگیز زیادی درباره سلامت دیجیتال وجود دارد

تغییر ارائه خدمات سلامت به روش سنتی باعث شده است ملاحظات بسیاری در زمینه‌های اخلاقی به وجود بیاید و همچنین سیاست‌گذاران را به چالش‌های عجیبی بکشاند. چه کسانی باید به داده‌ها دسترسی داشته باشند؟ آیا شرکت‌های که افراد را استخدام می‌کنند و بیمه‌ها میتوانند داده‌های سلامت و تست‌های ژنتیکی افراد را جمع‌آوری کنند؟ چه اتفاقی می‌افتد اگر کسی یک دستگاه پزشکی را هک کند؟ در یک جراحی که به کمک روبات‌های هوشمند انجام می‌شود، مسئولیت اشتباه حین جراحی به عهده چه کسی خواهد بود؟ چه مسائلی درباره ویرایش ژنی افراد و کودکان طراحی شده از طریق دستکاری ژنتیکی وجود دارد؟ آیا می‌توانیم به افراد اجازه دهیم جنین خود را از قبل طراحی کنند و بسازند؟

سیاست‌گذاران، متخصصان حوزه پزشکی و به صورت اساسی، هر کسی که این زمینه‌ها دارای مسئولیت است، باید درباره مسائل اخلاقی و چالش‌هایی که در هنگام استفاده از سلامت دیجیتال به وجود می‌آید بیاندیشد. در حالی که موج استفاده از تکنولوژی مردم را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد، سازمان‌های قانون‌گذار باید بتوانند به سرعت و به دقت جواب‌های مناسبی برای این چالش‌ها پیدا کنند. در صورتی که برای پزشکان و سیاست‌گذاران نتوانند در این مسیر حرکت کنند، رهبری این تغییرات فرهنگی به عهده مردم خواهد بود که منجر به اجبار نظام سلامت برای استفاده از تکنولوژی‌ها خواهد شد. درست است که شروع این تغییرات توسط خواست مردم و کارآفرینان خوب به نظر می‌آید و نمونه‌های موفقی همچون کمپین #WeAreNotWaiting برای دیابت وجود دارد، اما در دراز مدت، رهبری این تغییرات و اجبار استفاده از تکنولوژی توسط کارآفرینان و شرکت‌ها، نباید نتایج خدمات سلامت برای بیماران را تحت تاثیر خود قرار دهد و نحوه ارائه خدمات و انتظاراتی که از درمان بیماران وجود دارد، باید توسط منابع علمی و پزشکان تعریف شود.

متخصصین پزشکی و سیاست‌گذاران باید راهنمای این تغییرات باشند

مهم نیست که این کار چقدر سخت به نظر می‌آید، اما پزشکان و سیاست‌گذاران همواره بایند بتوانند یک قدم از تکنولوژی جلوتر باشند. آن‌ها باید راهنمای مردم برای استفاده از تکنولوژی‌های سلامت دیجیتال در این بازار باشند؛ اما این اتفاق زمانی می‌افتد که پزشکان و سیاست‌گذاران، درباره تکنولوژی به روز باشند و آن‌ها را با ذهن باز بپذیرند. از طرف آن‌ها باید بتوانند مردم را قانع کنند که از تکنولوژی‌های اثبات‌نشده و غیر علمی استفاده نکنند و از طرفی دیگر، باید بتوانند بیماران و همکاران خود را در طراحی و فرآیند تصمیم‌گیری مشارکت دهند.

تکنولوژی‌های متحول‌کننده، این پتانسیل را دارند که کارهای تکراری و یکنواخت برای پزشکان انجام دهد، آن‌وقت پزشکان قادر خواهند بود وقت بیشتری بیشتری برای بیماران خود بگذارند تا آن‌ها را برای استفاده از خدمات سلامت دیجیتال راهنمایی کنند. در این صورت، متخصصین پزشکی قادر خواهند بود تا تمرکز بیشتری در رفع نیازهای اولیه در ارائه خدمات سلامت داشته باشند. این‌گونه آن‌ها می‌توانند به هم‌‌دلی با بیماران خود بپردازند، مراقبت‌های اجتماعی و سلامت اجتماعی افراد را تحت نظر بگیرند و در کل، به ارتباط بهتری به بیماران خود داشته باشند؛ موضوعی که از گذشته در اراده خدمات سنتی سلامت مغفول مانده است.