جایی خواندم: هرچیزی که مینویسی یا میگویی باید از سه دروازه بگذرد: آیا دلسوزانه است؟ آیا لازم است؟ آیا حقیقت دارد؟ امیدوارم آنچه مینویسم از این آزمون باموفقیت بیرون آید!
یک لحظه صبر کن!... شاید «حافظه» مقصر باشد. (قسمت دوم)
هفت گناه شاختر!
اگه بخوام یه خلاصه خیلی کوچک از قسمت اول گفته باشم جهت کمک به حافظه خودم و دوستان، میتونم بگم، در قسمت قبلی در مورد این صحبت کردیم که حافظه ما گاهی یه چیزایی رو تحریف میکنه و هرکدوم از ما (بدون قصد دروغگویی) ممکنه یه اتفاق مشترک رو با جزئیات متفاوتی به خاطر بیاریم.
.......
دانیل شاکتر[1](یاشاختر!)، استاد روانشناسی دانشگاه هاروارد، در کتاب خود به نام "هفت گناه حافظه[2]"توضیح می دهد: «حافظه، با تمام کارهایی که هر روز برای ما انجام می دهد، با همه شاهکارهایی که گاهی می توانند ما را شگفت زده کنند، می تواند دردسرساز هم باشد.»
شاختر ادعا می کند که ایرادهای حافظه را می توان به هفت تخلف اساسی یا "گناه" تقسیم کرد. اما این «گناهان» دقیقًا چیستند و چگونه می توان آنها را تشخیص داد؟
1- ناپایداری
2- حواس پرتی و عدم تمرکز
3- مسدود شدن فکر
4- انتساب نادرست
5- تلقین پذیری
6- سوگیری
7- تداوم[3]
1- ناپایداری
منظور از این گناه، زوال کلی حافظه در طول زمان است. مثلا اگر از شما در مورد یک ماجرا بلافاصله پس از آن سوال شود، به خوبی آن را به خاطر دارید ولی با گذشت زمان درصد کمی از افراد، خاطره دقیقی از آن را در چنته حافظه خود دارند[4]!
2- حواس پرتی و عدم تمرکز
تا به حال برایتان پیش آمده که دسته کلید یا عینکتان را در جای اشتباهی گذاشته باشید؟ یا قرار ملاقاتتان را فراموش کرده باشید؟
این گناه در نقطه تلاقی حافظه و توجه[5] اتفاق میفتد، یعنی جایی که باید رمزگذاری[6] یک رویداد در حافظه اتفاق بیفتد (و حافظه جدید برای موضوع مورد نظر تشکیل شود) شما توجه کافی نداشتید و حواستان از موضوع اصلی پرت بوده است!
3- مسدود شدن تفکر
این عدم دسترسی موقت به اطلاعات را همه ما کم و بیش تجربه کرده ایم: "وایسا! نوک زبونمه[7]." تصور می شود انسداد زمانی اتفاق میافتد که مغز تلاش می کند اطلاعات را بازیابی[8] کند، اما حافظه دیگری در آن اختلال ایجاد می کند. ما احساس می کنیم که بازیابی قریب الوقوع است، اما حافظه موقتا مسدود شده است.
4- انتساب نادرست
دانیل شاختر می نویسد: «حافظه با گناهان ارتکاب نیز مشخص می شود: موقعیتهایی که در آن، نوعی حافظه وجود دارد، اما به اشتباه به زمان، مکان یا شخص نادرست نسبت داده می شود.» تخصیص نادرست، یادآوری صحیح اطلاعات همراه با یادآوری نادرست منبع آن است. مردم ممکن است منبع را اشتباه به خاطر بیاورند یا اصلا منبع را به یاد نیاورند؛ حتی ممکن است وقایعی را به یاد بیاورند که هرگز اتفاق نیفتاده اند[9].
5- تلقین پذیری
در حالی که انتساب نادرست به طور خود به خودی اتفاق می افتد، حافظه به خاطر نوع سوالات یا القای دیگران، در برابر ادغام اطلاعات نادرست آسیب پذیر، است. تلقین پذیری یک حوزه مهم تحقیق در سیستم های حقوقی است، زیرا می تواند به حافظه کاذب و اعترافات نادرست منجر شود.
دانیل شاختر خاطرنشان می کند: «مطالعات به وضوح نشان می دهند که پیشنهاداتی که در زمان بازیابی حافظه ارائه می شوند، می توانند به ایجاد خاطرات نادرست منجر شوند.» خاطرات گذشته غالباً تحت تأثیر شیوه یادآوریشان قرار می گیرند و هنگامی که تأکید ظریفی بر جنبه های خاصی صورت گیرد، آن جنبه های تأکید شده گاهی در خاطره گنجانده می شوند، مثلاً شخصی دیده که یک مرد مو قرمز جنایتی انجام داده است اما در ادامه شاهد مذکور، پس از خواندن ماجرا در روزنامه مبنی بر اینکه این جنایت توسط مردی مو قهوه ای صورت گرفته ، به جای یک مرد موقرمز، یک مرد مو قهوه ای را به یاد می آورد.
راستی سخنرانی الیزابت لافتوس[10] رو گوش کردید؟
6- سوگیری
حافظه ما می تواند به طور گذشته نگر[11]توسط دانش، باورها و احساسات[12]فعلی ما تحریف شود. به عنوان مثال، خاطراتی که با مقدار معینی از احساسات رمزگذاری شده اند، اگر در حال حاضر احساس مشابهی داشته باشیم، راحت تر به یاد می آیند. ما خلاء های موجود در حافظه مان را با اعتقادات و تفکرات قالبی خود پر خواهیم کرد!
7- تداوم
گاهی اوقات ترجیح می دهیم چیزی را فراموش کنیم، اما مغز، آن خاطره را رها نمی کند. تداوم، باعث یادآوری ناخواسته اطلاعاتی می شود که احساس ناراحتی ایجاد می کنند، مانند یک تجربه آسیب زا، یا حتی فقط یک اشتباه در گذشته یا لحظه ای خجالت آور. این گناه حافظه می تواند به ایجاد ترس ها و فوبیاهای مزمن[13] یا اختلال استرس پس از سانحه[14] منجر شود.
...
الان با خوندن این مطالب خیلی دچارعذاب وجدان شدید؟!
میخواستم یکم اذیتتون کنم توبه رو بذارم تو یه قسمت دیگه بگم ولی دلم نیومد:
هفت توبه حافظه[15]
هفت «گناه» حافظه را لزوماً نباید به عنوان شکست و ناتوانی در نظر گرفت، بلکه باید به عنوان محصولات فرعی سازوکارهای خوش کارکردی[16]که از فرآیندهای حافظه ما پشتیبانی می‌کنند تلقی کرد.
دانیل شاختر توضیح می‌دهد: «ما نباید اینها را به‌عنوان نقص‌هایی در معماری حافظه در نظر بگیریم، بلکه باید به‌عنوان هزینه هایی لحاظ کنیم که برای مزایا می‌پردازیم، مزایایی که باعث میشوند بیشتر مواقع حافظه خوب کار کند.»
خوشبختانه، راه هایی برای مدیریت منفی ترین جنبه های هفت گناه حافظه وجود دارد.
سرباز، مهندس و مخترع آمریکایی اسکات استنلی هارابردا[17]در سال 2004 در یک کنفرانس علمی در فلوریدا شرکت کرد، جایی که دانیل شاخترهفت گناه حافظه را ارائه کرد.
استنلی پس از انجام آزمایشاتی برای تأیید فهرست گناهان حافظه، فهرستی از روش هایی تهیه کرد تا به ما کمک کند آنها را بهتر مدیریت کنیم، فهرستی که او آن را "هفت توبه حافظه" نامید:
1. اطلاعات را به سرعت پس از یک رویداد، زمانی که در ذهن افراد تازه است، به دست آورید.
2. از لیست وظایف اولویت بندی شده[18]استفاده کنید.
3. از رویدادهای مهم، از جمله صورت جلسات یادداشت برداری کنید.
4. روزانه رویدادها و نقاط عطف[19]مهم را ثبت کنید.
5. هنگام درخواست اطلاعات، از سؤالات خنثی[20]استفاده کنید.
6. بنیان یا دیدگاه فرد ارائه دهنده اطلاعات را درک کنید.
7. علائم اختلال استرس پس از سانحه را درک کرده و بشناسید.
مانند بسیاری از سوگیری های حافظه، متأسفانه رهایی کامل از آنها غیرممکن است. اما حداقل می توان این استراتژی‌های ساده را برای کاهش برخی از مضرترین اثرات به کار برد.
به یاد داشته باشید که فهرست هفت گناه حافظه را مرور کنید و برای هر یک از آنها مثالی از تجربیات خود بنویسید. ریشه یابی هر گناه با یک مثال عینی باعث می شود دفعه بعد که یکی از آن گناهان را مرتکب می شوید، آگاه تر باشید.
منابع
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Seven_Sins_of_Memory
https://nesslabs.com/the-seven-sins-of-memory
[1] Daniel Schacter
[2] The Seven Sins of Memory
[3] transience, absent-mindedness, blocking, misattribution, suggestibility, bias, and persistence
[4] رجوع کنید به:
Schacter, Daniel L. (2001). The Seven Sins of Memory: How the Mind Forgets and Remembers (h ttps://archive.org/details/sevensinsmemoryh00scha) (Kindle ed.). Houghton Mifflin Harcourt. p. 11 (https://archive.org/details/sevensinsmemoryh00scha/page/n21).
[5] attention
[6] encoding
[7] Tip of the tongue phenomenon
[8] retrieve
[9] رجوع کنید به:
Shacter, Daniel L. The Seven Sins of Memory: How the Mind Forgets and Remembers. Houghton Mifflin Harcourt. p. 91.
[10] https://www.ted.com/talks/elizabeth_loftus_how_reliable_is_your_memory?language=en
[11] retrospectively
[12] current knowledge, beliefs, and feelings
[13] chronic fears and phobias
[14] post-traumatic stress disorder
اختلال استرس پس از سانحه PTSD یک اختلال روانی و رفتاری است که می تواند به دلیل قرار گرفتن در معرض یک رویداد آسیب زا، مانند تجاوز جنسی، جنگ، تصادفات ترافیکی، کودک آزاری، خشونت خانگی، یا سایر تهدیدها ایجاد شود.
[15] The seven penances of memory
[16] well-working mechanisms
[17] Scott Stanley Haraburda
[18] prioritized task list
[19] milestones
[20] neutrally worded questions
مطلبی دیگر از این انتشارات
زایشگاه علم؛ نحوه پیدایش معرفت بشری
مطلبی دیگر از این انتشارات
خویشتن‌آگاهی و خودِ دکارتی ۲
مطلبی دیگر از این انتشارات
چه چیزهایی را می‌توانیم بدانیم؟