شش راه برای آن‌که شادکامیِ بیشتری را برای پول‌ خود به ارمغان آورید

بیش از یک دهه پژوهش به این موضوع پرداخته است که چگونه انتخابهایی که برای خرج‌کردنِ پول‌مان میکنیم میتوانند ما را شادکام‌تر سازند ـــ یا ناامیدمان گذارند.

نویسنده: کایرا ام. نیومن
۴ اکتبر ۲۰۱۶، مجله‌یِ نیکیِ بزرگتر، دانشگاه برکلی، کالیفرنیا

مترجم: هستی حق‌دادیان
گروه علمی حکمت زندگی

زمانی که به عاقلانه خرج کردنِ پول خود فکر میکنیم، اغلب بر به دست آوردنِ بهترین فایده در ازاء پایینترین هزینه تمرکز داریم. فروشگاهها را با هم مقایسه میکنیم و نرم‌افزارهایی را دانلود میکنیم تا آخرین تخفیفها و معاملات را پیدا کنیم؛ و فریفته‌یِ تخفیفهایِ روزانه و یا تخفیفهایی با مدت زمان محدود میشویم.

اما، برای آن عده‌ از ما که به اندازه‌یِ کافی خوش‌شانس ایم که درآمد قابل خرج‌کردنی داشته باشیم، چه میشود اگر خرج کردنِ عاقلانه را بر اساس [میزانی از] شادکامی‌ که برای‌‌‌مان به ارمغان می‌آورد تعریف کنیم؟ این یک طرز تفکر کاملاً متفاوت درمورد خریدهایِ ما است، و روشی است که تمرین و مهارت ناچیزی در آن داریم.

الیزابت دان و همکارانش در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ مینویسند: «اکثر مردم حقایق علمیِ پایه درمورد شادکامی را ـــ در مورد آن‌چه شادکامی را به ارمغان می‌آورد و آن‌‌چه شادکامی را حفظ میکند ـــ نمیدانند و بنابراین نمیدانند که چگونه از پول خود برایِ به دست آوردن شادکامی استفاده کنند».

خوش‌بختانه، بیش از یک دهه پژوهش پرده از چگونگی تأثیر انواع مختلف خرید بر بهروزی (well-being) برداشته است، و این میتواند به ما کمک کند که خودِ خرج کردن را به تمرینی از شادکامی بدل کنیم. به نظر میرسد که راه‌‌حل کلیدی آن است که پول را به شیوه‌هایی خرج کنید که شما را به دیگران نزدیکتر میسازد.

۱. پول را خرجِ تجربه‌ کنید

در یک پژوهش برجسته در سال ۲۰۰۳، محققان دریافتند که خریدن تجربیات (experiences)ـــ مانند دیدن یک نمایش در برادوییا، یا نوشیدن قهوه با یک دوست ـــ بیش از خرید دارایی (possessions) بهروزیِ ما را افزایش میدهد. از میان نظرسنجی‌هایِ مختلف، بیش از ۱۵۰۰ شرکت‌کننده معمولاً اظهار میکردند که خریدهایِ تجربی (experiential purchases) آنان را خوش‌حال‌تر میگرداند و سرمایه‌گذاری‌هایِ بهتری هستند، و روحیه‌شان هنگام به خاطر آوردنِ آن خریدها مثبتتر است.

بدین ترتیب، بیش از یک دهه پژوهش درمورد این پدیده آغاز شد، و برخی از دلائلِ آن‌همه سودمند بودنِ خریدِ تجربه‌ها آشکار گشت ـــ [دلایلی] که میتوانند انتخابهایِ مالیِ ما را در آینده تحت تأثیر قرار دهند.

اما در ابتدا، برخی از تعاریف: اگر چه گاهی مرز میان تجربه‌ها و کالاهایِ مادی مبهم است (در نظر بگیرید: کتابها و ماشینها)، معمولاً ما به شکل شهودی متوجه میشویم که کدام، کدام است. محققان معمولاً تجربیات را به عنوان چیزهایی که ما آنها را برای انجام کاری خریداری میکنیم، تعریف میکنند؛ چیزهایی که در قالب یک دارایی و مایملک جای نمیگیرند. و کالاهایِ مادی را به عنوان چیزهایی تعریف میکنند که ما آنها را برای داشتنِ چیزی خریداری میکنیم.

۲. از آن هم بهتر، پولِ خود را صرف تجربه‌هایی کنید که در آن با دیگران سهیم هستید

علی‌رغم آن‌چه در بالا گفته شد، همه‌‌یِ تجربیات به یک‌سان ایجاد نمیشوند، و این به ما بستگی دارد که آنهایی که بیشترین رضایت را در پی دارند انتخاب کنیم. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۳، وقتی که محققان خریدهایِ تجربی را به خریدهایِ جمعی و خریدهایِ انفرادی تقسیم کردند ـــ به عنوان مثال، بیرون رفتن برای صرف شام به همراه دوستان یا به‌تنهایی ـــ شرکت‌کنندگان گزارش دادند که تجربیات انفرادی دقیقاً مثل کالاهای مادی شادکامی اندکی به ارمغان می‌آورند.

این پدیده را نویسندگان آن پژوهش چنین تبیین میکنند: «ممکن است انجام خودِ عمل کمتر از سهیم شدن در انجام آن عمل شادکامی ایجاد کند.»

حتا اگر ابتدائاً نتوانیم تجربه‌ای را با دیگران سهیم شویم، میتوانیم بعداً از طریق تعریف کردنِ ماجرای آن تجربه آن را با دیگران سهیم شویم ـــ مزیت دیگری که تجربه‌ها نسبت به اقلام مادی دارند. نویسنده‌یِ مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ مینویسد: اسباب آشپزخانه‌ یا بارانی جدیدمان مدت کوتاهی پس از خریدن‌شان ارزش گفت‌وگو کردن درباره‌‌شان را از دست میدهند، اما «صحبت کردن با دیگران به ما این امکان را میدهد که تجربه‌ها را مدتها پس از رخ دادنِ‌شان نیز دوباره در ذهن مرور کنیم. از این لحاظ، خریدهایِ تجربی هدایایی هستند که همواره پیش‌کش میشوند».

در واقع، آن تحقیق نشان داد که هرچه بیشتر درباره‌یِ خریدهایِ تجربی‌مان صحبت کنیم، شادکامیِ بیشتری از آنها کسب میکنیم. این بعداً یک قصه‌یِ محشر میشه یک منفعت واقعی است. همچنین مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۲ نشان داد که افراد به احتمال زیادتر هنگام بازگو کردن داستان زندگیِ خود بیشتر به تجربه‌هایی که خریداری کرده‌اند (در مقابل چیزهایِ مادی‌ای که خریده‌اند) اشاره میکنند.

با این حال، با اندکی تغییر در دیدگاه‌مان میتوانیم از طریق تمرکز بر تجربه‌هایی که [داراییها] آنها را تسهیل میکنند، شادکامی بیشتری از دارایی‌هامان استخراج کنیم. حداقل سه مطالعه‌یِ مختلف نشان دادند که این‌که خریدهایِ بینابینی مانند موسیقی و تلویزیون، را بیشتر به عنوان خرید تجربه در نظر بگیریم تا به عنوان خرید اشیا، به افراد کمک میکند که آنها را خودبیان‌گرانه‌تر (more self-expressive) ببینند و خطر پشیمانیِ خریدار را کاهش میدهد. بنابراین دفعه‌یِ بعد که یک تلویزیون صفحه‌‌تخت جدید خریداری میکنید، آن را نه به عنوان یک فن‌آوریِ تجملی، بلکه به عنوان وسیله‌ای برایِ گذراندن عصرهایِ دنج در کنار همسرتان در نظر بگیرید، و بدین ترتیب ممکن است از آن لذت بیشتری ببرید.

ماجرای برآمده از این پژوهش این است که تجربه‌ها بخشی از هویت ما میشوند، که همین ویژگی موجب میشود که به طور مطلوبی ارزشمند احساس شوند. در مقایسه با داراییها، کمتر نگران آن هستیم که دیگران چه فکری درمورد تجربه‌هایِ ما میکنند، و تجربه‌ها افسوس و تأسفی نظیر افسوس و تأسف داراییها ایجاد نمیکنند. بالعکس، ما بابت تجربه‌هایی که خریداری‌ نکرده‌ایم تأسف میخوریم: نمایشهایی که چون مشغله‌یِ زیادی داشتیم از رفتن به آنها بازماندیم، یا سفرهایی که به تعویق انداختیم. اگرچه ممکن است که تجربه‌ها زودگذر باشند، برای شادکامی ما ضروری اند، بنابراین اکنون شما بهانه‌ای با پشتوانه‌یِ علمی برایِ سرمایه‌گذاری کردن رویِ آنها در اختیار دارید.

۳. برای افراد دیگر پول خرج کنید

اگر میخواهید با افراد دیگر ارتباط برقرار کنید، میتوانید تجربیاتی را خریداری کنید و با آنها سهیم شوید، یا میتوانید مستقیماً برای آنها هزینه کنید.

در تحقیقی در سال ۲۰۰۸، محققان حداکثر ۲۰ دلار در اختیار شرکت‌کنندگان قرار دادند تا آن را طی همان روز یا برای خودشان یا برای دیگران خرج کنند. سپس، بعد از ساعت ۵ بعد از ظهر تماس گرفتند تا ببینند که آنها چه احساسی داشتند. در پایان، برخلاف انتظار، شرکت‌کنندگان اعلام کردند که پس از خرج کردن آن پول برای دیگران نسبت به خرج کردنش برای خودشان احساس بهتری داشتند. همین نتیجه در مورد کارمندانی که بیشترِ پاداش خود را به جای هزینه‌ها و پرداختهای شخصی صرف کمکهای مالی و هدایا میکردند، صادق بود.

و چه‌بسا این تاثیر محدود به غربیهایِ سفیدپوست ثروتمند نباشد. به‌منظور مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۳، محققان به شرکت‌کنندگان در کانادا و آفریقایِ جنوبی حق انتخاب دادند که ۲/۵ دلار را به صورت نقدی دریافت کنند، یک کیسه‌ی خوراکی ۳ دلاری به خانه ببرند، یا یک کیسه‌ی خوراکی ۳ دلاری را به یک کودک بیمار بدهند. در هر دو کشور، کسانی‌ که تصمیم سخاوتمندانه‌ای گرفتند، در پایان آزمایش هیجانات مثبت بیشتری را گزارش کردند. شرکت‌کنندگان در هند نیز به طور مشابهی عمل کردند، آنها خریدهایی که برایِ دیگران کرده بودند را در مقایسه با خریدهایی که برای خود کرده بودند به راحتی به خاطر می‌آوردند یا اصلاً چیز خاصی از خرید‌هایی برای خود به یاد نمی‌آوردند.

اما این‌که معمولاً خرج کردن برای دیگران احساس خوبی دارد به این معنا نیست که همه‌یِ خریدهایِ سخاوتمندانه باعث میشود ما احساس صمیمیت و اطمینان داشته باشیم. تحقیقات در حال پی بردن به این است که دقیقاً چه زمانی هزینه‌هایِ به‌اصطلاح «جامعه‌یار» (prosocial) به افزایش بهزیستی کمک میکند و چگونه میتوان بیشترین رضایت را از بخشیدن دریافت کرد.

برای مثال، یک مطالعه‌یِ دیگر در سال ۲۰۱۳ خرج کردن برای سایرین که موجب تقویت پیوندهای اجتماعی ما میشود را از خرج کردن برای سایرین که موجب تقویت پیوندهای اجتماعی نمیشود تمیز داده است. محققین به شرکت‌کنندگان یک کارت هدیه‌یِ استارباکس ۱۰ دلاری دادند تا در آن روز، به یکی از [این] چهار روش خرج کنند: مهمان کردنِ خودشان به یک قهوه به‌تنهایی، بخشیدن کارت به یک شخص دیگر، دعوت کردن از یک دوست اما خرج کردن آن کارت برای ِخودشان، یا دعوت کردن از یک دوست و مهمان کردن او. در پایان، شادترین شرکت‌کنندگان گروه آخر بودند، یعنی همان کسانی که خرج کردن برای دیگران را با ارتباط اجتماعی ( و ونتی لاته کارامل) ترکیب کرده بودند.

۴. پول خرج کردن برای افراد مناسب

آیا مهم است که برای چه کسی پول خرج میکنیم؟ تحقیقات اولیه نشان میدهد که ممکن است چنین باشد. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۱، مشخص شد که شرکت‌کنندگانی که به یاد می‌آورند ۲۰ دلار برای یکی از نزدیکان خود خرج کرده‌اند، نسبت به کسانی که به یاد می‌آورند ۲۰ دلار برای یکی از آشنایان خود خرج کرده‌اند، احساسات مثبتتری داشتند. محققین توضیح میدهند، در بافتار تکامل (evolution)، این مطلب معناداراست: دی‌اِن‌اِی انسانهایِ اولیه‌ای که از کمک به اعضایِ خانواده لذت میبردند بیشتر احتمال داشت که بقا پیدا کند.

تحقیقات در مورد خرج کردن برای دیگران به خصوص زمانی قابل درک میشود که ما کمک کردن به خیریه‌ها را در نظر بگیریم. برای مثال، برای اهداکنندگان مهم است که تأثیرات مثبت را ببینند: زمانی که به کاناداییها این فرصت داده شد تا به خیریه‌های یونیسف یا اسپرید دنت کمک کنند، اهداکنندگان بزرگتر (کسانی که مبلغ بیشتری اهدا کرده بودند) نسبت به اهداکنندگان کوچکتر هیجانات مثبت بیشتر و رضایت بیشتری از زندگی داشتند، اما تنها کسانی از این اهداکنندگان بزرگتر دارای چنین هیجانات مثبت و رضایت بیشتری بودند که به اسپرید دنت کمک کرده بودند که در کتابچه‌‌ای که این موسسه به آنها داده بود تأکید شده است که اهداء تنها یک تخت‌خواب میتواند از مالاریا جلوگیری کند و جانِ یک کودک را نجات دهد.

لارا آکنین، استادیار دانشگاه سیمون فریز، که در هر دویِ این مطالعات شرکت داشت، این تحقیقات را با خانواده‌یِ خود از طریق بخشیدن هدیه‌هایِ کوچک به خانواده و دوستان، و انجام امور خیریه‌ای که تأثیرات بزرگی داشت به کار گرفت. نتیجه‌یِ تحقیقات او این بود که اگر بخشیدن به شما احساس جداماندگی یا تحلیل رفتن میدهد، احتمالاً روشهای هوشمندانه‌تری برای تخصیص دادن دلارهایِ شما وجود دارد به نحوی که همه بتوانند از آن سود ببرند.

همان‌طور که ممکن است متوجه شده باشید، تمام این تحقیقات از افراد میخواهند که خرج‌کردن‌های گذشته را به یاد بیاورند، یا به گزینه‌های تخیلی فکر کنند. محققان زمانی به بینش والاتری دست خواهند یافت که نظرسنجی از شرکت‌کنندگان را بیدرنگ آغاز کنند تا ببینند که آنها در مورد خریدهاشان چه احساسی دارند، مانند آن‌چه این مطالعه در سال ۲۰۱۶ انجام داد، یا آنها را سالها پس از خرید پی‌گیری کنند تا ببینند که آن احساسات چگونه با گذشت زمان تغییر کرده است.

۵. هویت خود را به واسطه‌یِ پول خرج کردن ابراز کنید

با وجود این‌که پژوهشهای فراوانی از این عقیده حمایت میکند که در کل خرج کردن برای تجربه‌ها و افراد دیگر سودمند است، اما شاید شما همچنان تردید داشته باشید. ممکن است فکر کنید، البته، شاید در مورد سایر افراد صدق میکند، اما در مورد من خیر ـــ و شاید در برخی موارد حق با شما باشد. محققان یک مطالعه‌ در سال ۲۰۱۶ توضیح میدهند که به محض این‌که تمایلات عمومی مشخص شدند، دانش شادمانه خرج کردن باید نیازها و ترجیحات فردی را محاسبه کند.

به عنوان مثال، جمعیت‌شناسی و شخصیت ممکن است بر چگونگی تأثیر پول خرج کردن بر شادکامی ما تأثیر بگذارد. چندین مطالعه شواهدی مبنی بر این‌که مزیت شادکامی خریدهایِ تجربی (نسبت به خریدهایِ مادی) در مورد زنان قویتر از مردان است پیدا کردند؛ در آن مطالعه‌یِ پیش‌گام در سال ۲۰۱۳، این مزیت در مورد جوانان، افراد با تحصیلات عالی، و شهرنشینان نیز قویتر بود.

در مقابل، یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد که افرادی که بیشتر مادی‌انگارانه (materialistically) رفتار میکنند ـــ یعنی بیشتر گرایش به اندوختن داراییها دارند تا تجربه‌ها ـــ به نظر میرسد که شادکامیِ برابری از هر دو نوع خرید دریافت میکنند. چرا چنین است؟ محققان دریافتند که تجربه‌ها برای هویت آنها اهمیت کمتری دارد؛ اینها افرادی نیستند که شخصیت خود را با کارهایی که انجام داده‌اند تعریف کنند، مانند ماجراجویانِ خوش‌گذرانی که برای بلیت هواپیما ولخرجی میکنند یا خوش‌خوراک‌های ایستاده در صف رستورانهایِ پنج ستاره.

در همین حال، و شاید چنان که انتظار میرود، افرادی‌که کمتر دغدغه‌یِ دیگران را دارند به نظر نمیرسد که از خرج کردن‌هایِ جامعه‌یار (prosocial) نسبت به خرج کردن‌هایِ خودخواهانه شادکامیِ بیشتری کسب کنند. تحقیقات آینده باید بررسی کند که آیا همه‌یِ این یافته‌ها صرفاً نقاطی روشن هستند یا شواهدی دال بر تفاوتهایِ واقعی و قاطع اند.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶، با تجزیه و تحلیل ارزش شش ماهه‌یِ هزینه‌هایِ مشتریان یک بانک بریتانیایی، به طور اختصاصی بررسی کرد که آیا شخصیت بر [میزانی از] شادکامی که از خریدمان دریافت میکنیم تاثیر میگذارد یا نه. هزینه‌ها در ۵۹ گروه دسته‌بندی شدند، از هزینه‌یِ باغبانی گرفته تا کافی‌شاپ‌، از حساب‌داری تا دندان‌پزشکی، که هر یک از آنها امتیاز ویژگیهای پرسشنامه‌یِ پنج عامل بزرگ شخصیت (پنجِ بزرگ، Big Five) را گرفتند.(برای مثال، خرج کردن برای خیریه ممکن است بازتاب عامل شخصیتیِ وظیفه‌شناسی و عامل شخصیتیِ دلپذیری باشد، در حالی که پول خرج کردن برای گردشگری ممکن است نشان‌دهنده‌یِ عامل شخصیتیِ گشودگی در مقابل تجربه و عامل شخصیتیِ برون‌گرایی در ما باشد.) شرکت‌کنندگانی که از تطابق بهتری میان شخصیت خود و شخصیتِ خریدهاشان برخوردار بودند، رضایت بیشتری از زندگی گزارش کردند.

در مطالعه‌ای تعقیبی، محققین دو خرید کلیشه‌ایِ متضاد را با هم مقایسه کردند: خرید کردن در یک گوشه‌یِ آرام، دنج و تأمل‌آمیز یک کتاب‌فروشی یا محیط پر جنب‌و‌جوش معاشرتی یک بار. آنها دریافتند که خرج کردن ۱۰ دلار در یک کتاب‌فروشی شادکامیِ درون‌گرایان را افزایش میدهد، و خرج کردن در یک بار شادکامی برون‌گرایان را افزایش می‌دهد ـــ اما نه برعکس.

ساندرا ماتز، همکار نویسنده، و دانشجویِ دکترا در دانشگاه کیمبریج، میگوید: «پول ما را قادر میسازد تا آن‌طور که میخواهیم زندگی کنیم». همان‌طور که او و همکارانش مینویسند «یافتن محصولات مناسب برایِ حفظ و ارتقاء سبک زندگیِ ترجیحی فرد، به اندازه‌یِ یافتن شغل مناسب، محله‌یِ مناسب، یا حتا دوستان و شرکایِ زندگیِ مناسب میتواند برایِ به‌زیستی اهمیت داشته باشد.»

۶. کمتر به پول خرج کردن فکر کنید

در نهایت، با وجود تمام مطالب بالا، بهترین روش به منظور حصول شادکامی به واسطه‌یِ خرج کردن، در وهله‌یِ اول احتمالا زیاد تمرکز نکردن روی خودِ خرج کردن است.

به عنوان مثال، در یک مطالعه در سال ۲۰۰۲، محققان دریافتند که بزرگ‌سالان در حال و هوای کریسمس زمانی ‌که تأکید بیشتری بر خانواده و مذهب و تأکید کمتری بر دادن و گرفتن داشتند شادتر بودند ـــ احساس رضایت بیشتر، و مثبتتری داشتند، و کمتر تحت فشار جنون تعطیلات قرار می‌گرفتند. همین امسال، یک مطالعه‌یِ جدید نشان داد که افرادی که برای زمان ارزش بیشتری نسبت به پول قائل میشدند، معمولاً در مجموع رضایت بیشتری از زندگی خود داشتند و اخیراً هیجاناتِ مثبت بیشتر و هیجانات منفیِ کمتری را تجربه کرده بودند.

مطمئناً خطا است که تمام امیدهایِ شادکامیِ‌مان را در گرو خریدهامان بگذاریم. اما نادیده گرفتن نقشی که آنها مسلماً در به‌روزی ما ایفا میکنند نیز خطا است ـــ نقشی که در حال واضحتر و واضحتر شدن است. خرید کردن فرصتی است برای بیان شخصیت خود، برقراریِ پیوند با دیگران، و ساختن یک داستان زندگی معنادار، و چه تعریفی بهتر از ارزشش را داشت وجود دارد؟

Six Ways to Get More Happiness for Your Money (berkeley.edu)