اولین آهنگساز مهم جز

فردیناند جوزف لموت، معروف به جلی رول مورتون را شاید بتوان یکی از اسطوره‌های جز نامید که خود را محدود به کاری ثابت و مشخص نمی‌کرد؛ اسطوره‌ای که اختراع جز را به خود نسبت می‌داد. در سال ۱۸۹۰ در خانواده‌ای آفریقایی-اروپایی تبار در نیو اورلینز متولد شد و در کنار رگتایم، گیتار و پیانو کلاسیک رشد کرد. مورتون در دوره نوجوانی به بازیگری مشغول و در آن ماهر بود اما به تدریج به کارهای مختلفی همچون قمار، تبلیغ بوکس، خیاطی و خرده کاری در برخی مناطق شهر روی آورد.

مورتون مخترع جز نبود و نوازنده درون او – بیشتر از آن جنبه وی که به تعریف و تبلیغ خود می‌پرداخت – این را می‌دانست. همچنین در پیشرفت ابتدایی موسیقی تاثیری به اندازه آثار متأخر آرمسترانگ در آن زمان نداشت. اما به هنگام نوپایی آرمسترانگ، تلاش وی در فراگیری فرم‌های رگتایم، کلاسیک، بلوز و موسیقی خیابانی اسکات جوپلین به شیوه فیوژن، سبب پیشی گرفتن مورتون شد. او همچنین قادر به تجسم تصویری کامل از موسیقی تازه‌ای بود که نه هنوز فرم مشخصی داشت و نه میشد آن را جز نامید.

اواخر دوره نوجوانی نورتون مصادف بود با شروع سفر ده ساله او به عنوان نوازنده سیار (در فلوریدا، لس‌آنجلس، تگزاس،شیکاگو و فراتر از آن). این تجربیات، او را با تنوع موسیقی فرهنگ‌های آمریکا آشنا کرد؛ به گونه‌ای که در اولین ضبط وی در سال ۱۹۲۳، عصر جز با منبعی غنی از ایده و الهام به مخاطبان ارائه شد.

برعکس صدای سخت، شکننده و متراکم سبک ابتدایی کینگ الیور یا کید اوری، موسیقی مورتون مشخصا نه فقط از یک آهنگساز بلکه از یک بداهه پرداز می‌آمد. استفاده وی از کنترپوان و هارمونی و همچنین درک او از تاثیر رنگ‌ صدا و ظرافت در شدت آن، طی سال‌هایی که در سفر بود نمو بیشتری پیدا و رنگ‌ جدیدی به موسیقی جز عرضه کرد. جلی رول مورتون اولین آهنگساز مهم جز بود. بعدها، اسطوره‌های آهنگسازی همچون دوک الینگتون، چارلز میگنوس و گیل اوانز راه را ادامه دادند. گروه مورتون با عنوان «رد هات پپرز» در اواسط دهه ۱۹۲۰ به عنوان آنسامبلی شمرده می‌شد که به طرز قابل توجهی از گروه لویی آرمسترانگ پیشی گرفته بود.

اما مورتون زندگی ساده‌ای نداشت و به نظر می‌رسید دنیا هم با او سر سازگاری ندارد. پیشرفت ارکستر فلچر هندرسون و دوکالینگتون با ارائه «جز ارکسترال»، که در دهه ۱۹۳۰ باعث رواج سویینگ شد، مورتون را به حاشیه کشاند؛ چرا که موسیقی آن‌ها به سبب نرم و صیقلی بودن، از ریتم‌های رگتایم او خواهان بیشتری داشت. وی در ورشکستگی و بیماری، در سال ۱۹۴۱ از دنیا رفت اما قبل از آن الن لومکس، موسیقی‌شناس، یک مجموعه کلاسیک از ضبط‌های خصوصی وی برای کتابخانه کانگرس جمع‌آوری کرده بود؛ مجموعه بی‌نظیری از مراحل تولد موسیقی آفریقایی-آمریکایی.

گروه Red Hot Peppers برای اولین بار نشان داد که یک گروه جز می‌تواند فرمی بدون قاعده و قانون اما با دقت داشته باشد. پس از اضافه کردن سازهای جدید و بخش بندی کردن گروه‌ها، سازهای ثابت نیو اورلینز همچون کرنت، ترومبون و کلارینت که به خلق ملودی‌های مشترک چند صدایی می‌پرداختند، تحت هدایت مورتون پیشرفت چشمگیری داشتند.

منبع: گاردین