جذابیت معصومانه‌ی موسیقی جَز

نگاهی به آلبوم Neighbourhood کاری از منو کچه

اثر Neighbourhood در زمره‌ی مهم‌ترین آثاری قرار دارد که لیبل ECM در دهه‌ی گذشته منتشر کرد. مهم نه از این بابت که حاوی پیچیدگی‌های معمول کارهای جز مدرن و پست باپ باشد و شنونده را با یک مجموعه‌ی سترگ [و در نتیجه ترسناک!] از زوزه‌های شیطنت‌آمیز سازهای بادی و ریتم‌های آبستره مواجه کند. باید گفت دقیقن برعکس، Neighbourhood دارای چنان معصومیت، سادگی و عمقی است که می‌تواند هر کسی را که کمترین مزه‌ای از شیرینی موسیقی جز را نچشیده، به آسانی جذب خود کند.

مَنو کچه (Manu Katche) درامر فرانسوی‌ای است که ریشه‌های آفریقایی دارد. او را بیشتر به خاطر کارهایی که با هنرمندان سیاره‌ی دیگر، موسیقی راک کرده می‌شناسند. از استینگ گرفته تا پیتر گابریل. کچه اما از مدت‌ها پیش یک پایش را در سمت جز نگاه داشته؛ بعنوان درامر برای یان گاربارک. یکی از مهم‌ترین موزیسین‌های جزی که همکاریش با لیبل ECM به دهه‌ی 70 باز می‌گردد. Neighbourhood که نخستین تجربه‌ی کچه بعنوان آهنگساز و خالق یک اثر با این لیبل آلمانی است نخستین بار در سال 2005 و روی CD منتشر شد. امسال در کنار چند آلبوم مهم دیگر نسخه‌ی Vinyl (صفحه) این کار منتشر شد و دوباره توجه‌ها را به این اثر بی ادعا جلب کرد.

در کنار کچه در این اثر ترومپت‌نواز فقید لهستانی توماش استانکو، یار قدیمی او ساکسفونیست نروژی یان گاربارک، مارجین واشیلِفسکی پیانیست و اسلاوُمیر کورکیه‌ویش نوازنده‌ی کنترباس ایستاده‌اند. نام‌های بزرگی که گردهمایی آنها زیر سر آقای رئیس، مانفرد آیشر بوده است. اثر خلق شده به قول مارتین لانگ‌لی منتقد بی‌بی‌سی «هیچ کدام شخصیت غالب آهنگساز را به رخ نمی‌کشند. تم‌ها مینیمال هستند و درون ساختاری ثابت و خطی پیش رفته و گسترش می‌یابند.»

در ارتباط با شیوه‌ی نوازندگی درام در موسیقی جز بطور کلی دو گرایش مبتنی بر الگو (Pattern Oriented) و گرایش بیان آزاد (Free Expressing) وجود دارد که اغلب در موسیقی فری جز و بر پایه‌ی بداهه‌نوازی قرار می‌گیرد. کچه با وجود ریشه‌هایی که در موسیقی راک و ساخت منظم الگوهای ریتمیک طبعن متعلق به دسته‌ای از نوازندگان الگو محور قرار می‌گیرد و از این منظر می‌توان به راحتی با رصد کردن ساختار ریتمیک هر قطعه در آلبوم به محوری بودن نقش درام در آنها پی برد.

رویکرد نوازندگان قدرتمند این آلبوم به اثر [که هر کدام سیاهه‌ای از آثار بداهه‌نوازی و گروه‌نوازی را در کارنامه‌ی خود دارند] رویکردی ملودی محور و ساده است. در هیچ لحظه‌ای از کار یک تک‌صدا آنچنان طنازی‌ای نمی‌کند که تمام کار را در دست بگیرد و باید با حرف منتقد All About Jazz موافق باشیم که می‌گوید: «گاهی یک رویکرد ساده بهتر کار می‌کند و بر خلاف معصومیت هارمونیک اثر، فراست هم‌گروهی‌های کچه همین سادگی را می‌تواند بدل به چیزی هیجان انگیز کند که با هر بار گوش دادن به آن عمق بیشتری از صدا برملا شود.»

• در یوتیوب ببینید: Number One
• آلبوم را در اسپاتیفای گوش کنید: Neighbourhood