سه ایکس و هزاران مجهول دیگر / پورن چگونه ما را به اسارت می‌گیرد؟(قسمت دوم)

قسمت دوم: از مغز تا جامعه

قسمت اول این جستار را می‌توانید اینجا ببینید

پورن از دیرباز وجود داشته است. با بررسی تاریخ باستان و آثار باستانی گذشتگان بدون شک بدین نتیجه می‌رسیم تاریخ پورن مربوط به صدها سال پیش از اختراع دوربین‌های عکاسی و فیلم برداری است. حتی در ایران نیز نمونه‌هایی از محتوای پورن مشاهده می‌شود. اگر از هزلیات شعرایی مانند سوزنی سمرقندی و سعدی بگذریم، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد محتوای تصویری پورنوگرافیک نیز در ایران وجود داشته است. ویلم فلور اسلام شناس و ایران شناس هلندی در کتاب «تاریخ اجتماعی روابط سکسی در ایران» به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید نقاشی‌هایی با موضوع پورن در حمام‌های اشرافِ صفوی وجود داشته است. اما پورن با گذر زمان پوست اندازی کرده و با ورود تکنولوژی‌های تصویری جدید، روز به روز در حال تغییر شکل است. کلیشه‌ای وجود دارد که می‌گوید هر اختراعی که بشر بدان دست پیدا می‌کند اول وارد پورنوگرافی می‌شود و لطیفه‌ای دراین باره است که می‌گوید وقتی بشر آتش را کشف کرد مردان توانستند در شب راحتتر به زنان نزدیک شوند. اما محتوای امروز پورن، یعنی پورنوگرافی در قرن بیست و یکم، بی‌شک با پورنوگرافی 50 سال پیش از خود متفاوت است و تغییرات عمده‌ای کرده است. اگر کسی می‌خواست در دهه هفتاد قرن بیستم میلادی یک ویدیو ببیند، به سختی می‌توانست آن را مشاهده کند. اما حالا محتوای تصویری به وسیله اینترنت در دسترس همه قرار دارد. tubeسایت‌ها دسترسی به ویدیو را به راحتی برای شما فراهم کرده‌اند و طبق کلیشه یاد شده، محتوای تصویری پورن‌ هم به راحتی در دسترس افراد قرار گرفته است.

آغاز ماجرا دقیقا ایجاد tubeسایت‌های ویدیویی است. از سال 2006 با اختراع چنین سایت‌هایی صنعت پورن هم دچار تحول شد و بسترهایی مانند سایت‌ Pornhub فراهم شد تا تولید کنندگان پورن فیلم‌های تبلیغی و بعضا غیر تبلیغی خود را در این سایت‌ها قرار دهند. بستری به سود آوری YouTube منتها اختصاصی برای محتوای هرزه‌نگارانه. اما این همه ماجرا نبود. از سال 2008 سایت‌های مشاوره ازدواج و انجمن‌های اینترنتی شاهد پدیده غریبی بود. پدیده‌‌ای که به مانند یک اپیدمی می‌مانست. مردانِ جوانی در این انجمن‌ها از مشکلی نوشتند که برایشان بسیار ترسناک بود: ED-Ejaculation Dysfunction یا عدم توانایی در انزال. این اتفاق بهانه‌ای شد برای نوشته شدن کتاب «مغز شما و پورن. یا Your brain on porn» نوشته گری ویلسون، نویسنده مستقل و ناداستان‌نویس آمریکایی. گری ویلسون می‌گوید: « اولین بار همسرم که یک روانشناس است، متوجه این اتفاق شد. همین شد که من این کتاب را نوشتم.» ویلسون در این کتاب با نگاهی کاملا سکولار و علمی به مسئله فیلم‌ها و محتوای پورن پرداخته است و منابع زیادی را برای علاقه‌مندان قرار داده است تا آن‌ها را مطالعه کنند. او در این کتاب عنوان می‌کند که محتوای ویدیوئی پورن بسیار محرک‌تر از عکس‌های هرزه‌نگارانه و ایروتیکی است و موجب اعتیاد جنسی به پورنو گرافی می‌شود و اعتیاد جنسی پیامدهای مخربی برای انسان خواهد داشت.

بر اساس کتاب مغز شما و پورن، باید دانست هر کاری که موجب افزایش هیجان ما می‌شود، ترشح هورمن دوپامین در مغز را زیاد می‌کند. در مغز همه انسان‌ها مدار یا چرخه‌ای وجود دارد به نام چرخه پاداش یا Reward Circuit. مغز ما به فعالیت‌هایی که موجب ترشح دوپامین می‌شوند، واکنش نشان می‌دهد. اگر شما غذای لذیذی مصرف کنید و یا به یک موسیقی لذت بخش و هیجان انگیز گوش دهید، این هورمون در مغز شما ترشح می‌شود. حال اگر دفعه بعد بوی آن غذا به مشامتان بخورد یا یاد آن موسیقی بیفتید، مغز شما باز هم دوپامین ترشح می‌کند و این دوپامین باعث می‌شود نیاز پیدا کنید تا آن غذا را بخورید یا حتما آن موسیقی را بشنوید. در واقع مغز شما احساس نیاز به دوپامین می‌کند و با این کار شما را مجبور می‌کند تا غذا بخورید یا گوش به موسیقی فرا دهید. این چرخه موجب بقای ما خواهد شد، اگر احساس گرسنگی و نیازهایی از این دست نبود، بشر نمی‌توانست به بقا ادامه دهد. اما وقتی این مدار بیش از حد تحریک شود، انسان را دچار مشکلی بزرگ می‌کند و این مشکل همان اعتیاد است. هر چیزی که بتواند موجب تحریک بیش از حد مدار فوق در مغز گردد اعتیاد آور است. و هرچه این تحریک بیشتر باشد، اعتیاد آورتر است. مشکل مواد اعتیاد آور مانند هروئین این است که موجب می‌شوند دوپامین زیادی در مغز ترشح گردد و این میزان دوپامین فقط با هروئین جبران می‌شود برای همین فرد مجبور است دوباره هروئین مصرف کند. تاثیر دیگر اعتیادآورها این است که پس از مصرف مجدد، دیگر تاثیر قبلی را بر روی مدار پاداش ندارد، برای همین با مصرف یک میزان مشخص از ماده اعتیاد آور، دوپامین کمتری در مغز ترشح می‌شود، درحالی که فرد نیاز دارد دوپامین بیشتری مصرف کند. برای همین فرد به مصرف بیشتر و بیشتر عامل اعتیاد آور روی می‌آورد. این سیکل در همه عوامل اعتیاد آور یکی است. منتها در یکی کمتر و در یکی بیشتر. مشکل اساسی در اعتیاد، تغییر شکل در مغز است. مغز افراد معتاد کوچکتر است و کارایی کمتری دارد. از طرفی در افراد معتاد هورمون تستسترون که عامل نشاط و شادی است بشدت کم و هورمن کورتیزول که عامل استرس است، بسیار فعال است. نکته دیگری که ویلسون به آن اشاره می‌کند، محرک‌های مصرف است. فردی که معتاد می‌شود به سادگی توسط عواملی که او را به یاد مصرف عامل اعتیادآورش می‌اندازند تحریک می‌شود. برای همین است که ترک مواد مخدر برای افراد مشکل است.

برخی از کارشناسان معتقدند پورن از مواد مخدری مانند کوکائین و هروئین هم مخرب‌تر است. علت این است که فردی می‌تواند سال‌ها به محتوای مستهجن گرایش داشته باشد، اما کسی از این موضوع خبر نداشته باشد.

مطالعات نشان می‌دهد که پورنِ مدرن نیز یک ماده اعتیاد آور محسوب می‌شود. فیلم‌های پورن و محتواهای امروزی اینترنتی بسیار محرک‌تر اند و نسبت به تصاویر ثابت ایروتیکی، موجب ترشح بیشتر دوپامین در مغز و طبعا اعتیاد آوری بیشتری دارند. بر اساس کتاب مغز و پورن، ویدیوهای هرزه‌نگارانه نوعِ آسیبشان به مغز متفاوت‌تر است و قسمت‌های متفاوتی از مغز را تخریب می‌کنند، برای همین است به پورن می‌گویند ماده‌ای بسی مخرب‌تر. برخی از کارشناسان معتقدند پورن از مواد مخدری مانند کوکائین و هروئین هم مخرب‌تر است. علت این است که فردی می‌تواند سال‌ها به محتوای مستهجن گرایش داشته باشد، اما کسی از این موضوع خبر نداشته باشد؛ برعکس مواد مخدر دیگری که نمودِ خارجی آن بسیار بیشتر است. برای همین است که فرد شدیدا معتاد به پورن، اصطلاحا «تابلو» نیست و افراد نمی‌توانند غالبا فرد معتاد را تشخیص دهند.

فیلتر سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مفید مثل یوتوب و تلگرام باعث افزایش استفاده از vpn و طبعا کشیده شدن به سمت سایت‌های مستهجن شده است.

اما تاثیر ویدیوهای مستهجن بر روی انسان، فقط تاثیرات مخرب بر‌ روی مغز و از دست دادن توانایی انزال نیست. یکی از مهمترین عوارض اعتیاد و گرایش به پورن، از دست دادن میل جنسی و ناتوانی جنسی است. افرادی که مدت زیادی از وقت خود را صرف تماشای محتوای پورن می‌کنند، میل جنسی‌شان را نسبت به شریک جنسی واقعی‌شان از دست می‌دهند. یک مطالعه در ژاپن نشان می‌دهد 73 درصد مردان زیر 25 سال ژاپنی به برقراری رابطه جنسی با شریک واقعی‌شان علاقه ندارند؛ آمار تکان‌دهنده‌ای که نشان از تاثیر شدید ویدیوهای مستهجن در بین مردم یک جامعه دارد. در واقع محتوای پورن چیزی بسیار محرک‌تر از رابطه جنسی واقعی به فرد ارائه می‌دهد، محتوایی که فرد به احتمال زیاد هرگز نمی‌تواند آن را در دنیا واقعی تجربه کند، برای همین است که خودارضایی در برابر پورن درمیان جوانان ژاپنی جایگزینی برای رابطه جنسی واقعی است. از دیگر عوارض جانبی تماشای فیلم‌های پورنوگرافی افسردگی، عدم رشد مهارت ارتباط اجتماعی در نوجوانی و غیره است. عوارضی که باید مورد تامل قرار گیرد.

حال یک سوال: آیا شما می دانید موسسان سایت pornhub چه دینی دارند؟

سوال مهمی که اکنون باید پرسید جایگاه و وضعیت مصرف پورن در ایران است. ویلم فلور در ابتدای کتاب «تاریخ اجتماعی روابط جنسی» می‌گوید مسائل جنسی در ایران فرق چندانی با دیگر کشورهای دنیا ندارد. در واقع او می‌گوید با وجود سخت‌گیری‌های دین اسلام در برابر انحرافات جنسی، باز هم مسائل جنسی در ایران شبیه به کشورهای دیگر است. از طرفی کتاب مشکلات جنسی جوانان اثر مرجع شیعه آیت الله مکارم شیرازی، به ما گوشزد می‌کند که مشکلات جنسی در میان جوانان امری عادی است. اما در مطالعاتِ رسمی انجام گرفته محتوای پورن به عنوان یک مشکل دیده نشده است. برای مثال مطالعه مرکز کمیسیون اجتماعی مجلس در زمینه رفتارهای پرخطر دانش آموزان دبیرستانی، نشان می‌دهد که استعمال محتوای پورن به عنوان یک معضل اجتماعی دیده نمی‌شود. با این حال اگر شما از معلمین مدارس تهران بپرسید، بی‌شک آن‌ها به اپیدمیک بودن تماشای محتوای پورن در مدارس اشاره خواهند کرد. دسترسی به محتوای پورن به شکل همگانی، پدیده جدیدی است و پیامدهای آن بعدتر مشخص می‌شود. اما حقیقت آن است که باید به پیامدهای آن در میان جوانان ایرانی توجه کرد. گری ویلسون در مصاحبه با استفان مولینکس می‌گوید: «پورن همیشه خواهد بود و این انتخاب ماست که چگونه زندگی کنیم. اما وقتی اطراف شما پر است از محتوای پورن، باید انتظار داشته باشید عده زیادی پورن ببینند. 45 درصد مردم آمریکا چاق هستند و بیش از 70 درصد مردم اضافه وزن دارند. چنین چیزی میان نیاکان‌ما وجود نداشت چرا که شکر زیاد از حد و نمک زیاد از حد در غذاهای گذشته وجود نداشت. یعنی فست فود وجود نداشت. برای همین محیط موثر است.»

متاسفانه در ایران مصرف محتوای پورنوگرافی چیزی بسیار کم خطرتر از مصرف سیگار محسوب می‌شود. از طرفی محتوای فارسی آموزشی در زمینه آگاهی بخشی به جامعه بسیار ضعیف و فقیر است. بر خلاف جامعه انگلیسی زبان که وب سایت‌های بسیاری برای ترک اعتیاد جنسی مانند Nofap وجود دارند، چنین انجمن‌هایی در ایران نادر است. ترس برخی از مسئولان از آموزش جنسی در مدارس نیز باعث شده است، آشنایی دانش آموزان و جوانان با این مسائل به عهده خانواده‌ای بیفتد که خود از ناآگاهی رنج می‌برد. از طرفی فیلتر سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مفید مثل یوتوب و تلگرام باعث افزایش استفاده از vpn و طبعا کشیده شدن به سمت سایت‌های مستهجن شده است. مسئولان کشوری باید بدانند که ممکن است کشوری از لحاظ نظامی قدرت بی بدیلی داشته باشد، اما موشک‌های واقعی و خطرهای واقعی مسائل اجتماعی از این دست اند که باید مورد بررسی قرار گیرد. حال یک سوال: آیا شما می دانید موسسان سایت pornhub چه دینی دارند؟

این مقاله در نشریه دانشجویی داد در بهمن 98 به چاپ رسیده است.

منابع:
کتاب‌ها:
Your brain on porn; Garry Wilson
تاریخ اجتماعی روابط جنسی در ایران؛ نوشته ویلم فلور

لینک‌ها:

https://www.youtube.com/watch?v=i2qplvJ6SLs

https://finance.yahoo.com/news/porn-could-bigger-economic-influence-121524565.html