مقدمه

در دو دهه اخیر والدین و کودکان در شرایط دشواری به سر می برند بر طبق گزارش والدین طبیعت کودکان تغییر کرده و آموزش مهارتهای اجتماعی و عاطفی پرهزینه شده است؛ به همین دلیل آنها تحریک پذیر، عصبی، متمرد ، افسرده و تنها شده اند.

بسیاری از والدین که تمام آمال و آرزوی خویش را در رشد فرزند می بینند و تمام هم و غم خود را به کار می گیرند تا نیازهای فرزندانشان را تامین نمایند؛ با پرسش هایی نظیر اینکه چرا فرزندانشان تحریک پذیر شده اند و در راستای حل این مساله چه باید انجام بدهند، مواجه هستند.

آنها همچنین درصدد یافتن راهکارهای مناسبی هستند که علاوه بر اینکه

آنها را در حل مسایل فرزندانشان یاری دهد در وقت و هزینه هم صرفه جویی کند.

به همین منظور، ما در مجموعه ای از مقالات به صورت گام به گام شما والد عزیز را با مفهوم هوش عاطفی آشنا کرده و یاری می رسانیم تا جهت ارتقای آن حرکت کنید همچنین به طرح پرسشهایی خواهیم پرداخت و پاسخ پرسشها را براساس پژوهشهای دکتر جان گاتمن و دکتر جون دکل خواهیم داد.

چرا فرزندان تحریک پذیر شده اند ؟

دکتر جان گاتمن و دکتر جون دکل در پژوهشی موارد زیر را در پاسخ به پرسش فوق برشمرده اند :

1-نحوه تامین اقتصاد خانواده، باعث شده والدین وقت کمتری با فرزندان خود صرف کنند

2- ارتباط خویشاوندی، به دلیل مشغله و عدم تمایل کم شده است

3-والدین متمایل نیستند بچه ها زیاد به بیرون از خانه رفته یا با همسایگان بازی کنند

4کودکان زمان بیشتری را صرف تماشای تلویزیون و بازیهای رایانه ای می کنند

قابل توجه است که در گذشته کودکان همواره مهارتهای اجتماعی و عاطفی اساسی را از پدر و مادر، خویشاوندان، همسایگان و بازی با کودکان دیگر می آموختند اما در حال حاضر امکانات ذکر شده موجود نیست.

وقتی پای صحبت بزرگان خویش می نشینیم و از آنها درباره دوران کودکی شان پرسش می کنیم همیشه از خانه های پرجمعیت و شلوغ یاد می کنند خانه هایی که حیاط بزرگ داشته و چندین خانوار به اتفاق باهم زندگی می کردند در نتیجه کودکان همبازیهای متعددی اعم از خواهر و برادر یا عموزاده، خاله زاده داشته اند که می توانستند اوقات خوشی را باهم سپری کنند

اما وقتی پای صحبت فرزندانمان می نشینیم از خانه های کوچک که معمولا آپارتمان هستند و نمی توانند در آن جنب و جوش زیادی داشته باشند زیرا با شکایت همسایگان مواجه می شوند، همچنین تعداد خواهر و برادر کم، والدینی که تمام وقت خود را در محیط کار صرف می کنند و وقتی به خانه می آیند آنقدر خسته هستند که حوصله بازی با آنها را ندارند یا گذراندن وقت با پدربزرگ مادربزرگ که بی حوصله هستند و تنها از نوه های خود می خواهند تا وقت خودشان را با تلویزیون tablet و بازیهای رایانه ای بگذرانند و کمترین جنب و جوش را داشته باشند، یاد می کنند.

شاید چندین سال پیش بچه هایی را در کوچه ها می دیدید که با وجود نبود زمین بازی در کوچه گل کوچک بازی می کردند ولی در حال حاضر آنها را هم بسیار کم می بینیم.

اینها همه می تواند تا حدودی نشان بدهد که چرا فرزندان دلبندمان تنها، منزوی و تحریک پذیر شده اند.

دکتر جان گاتمن و دکتر جون دکل در پژوهش خویش لزوم تامل بر مفهوم هوش عاطفی و ضرورت ارتقای آن را راهکاری مناسب جهت مواجهه هرچه بالغانه با شرایط فعلی برشمردند که ما هم بر آن صحه گذاشته و روند مطلب گام به گام خود را پیگیری می کنیم.

هوش عاطفی چیست؟

هوش عاطفی، هوش احساسی یا هوش هیجانی (Emotional intelligence | EI) شامل شناخت و کنترل عواطف و هیجان‌های خود و دیگران است. به عبارت دیگر، شخصی که EI بالایی دارد، سه مؤلفه هیجان نظیر مؤلفه شناختی، مؤلفه فیزیولوژیکی و مؤلفه رفتاری را به‌طور موفقیت آمیزی با یکدیگر تلفیق می‌کند.

حال که با مفهوم هوش عاطفی آشنا شدیم لازم است بررسی کنیم در صورتی که به این مفهوم توجه نشود با چه پیامدهایی مواجه هستیم.

پیامدهای نداشتن مبانی هوش عاطفی در کودکان چیست ؟

دکتر جان گاتمن و دکتر جون دکل همچنین در تحقیقشان پیامدهای نداشتن مبانی هوش عاطفی در کودکان را بررسی کردند که چند مورد را در زیر به آن اشاره می کنیم :

1-دخترانی که نمی توانند احساس گرسنگی را از احساس اضطراب تشخیص دهند، در خطر اختلالهای خوردن قرار دارند.

2-دخترانی که در خردسالی نمی توانند در برابر خواسته های شان مقاومت کنند، احتمال بیشتری دارد که پیش از رسیدن به دوره جوانی باردار شوند.

3-احتمال افزایش بزهکاری و خشونت هم در خردسالی و هم بزرگسالی در پسرهایی که تابع امیال آنی هستند، وجود دارد.

4-ناتوانی در مهار اضطراب و افسردگی هم در دختران و هم پسران ، احتمال استفاده از مواد مخدر یا الکل را در مراحل بعدی زندگی بیشتر می کند.

چرا ضرورت دارد بر هوش عاطفی فرزندانمان افزوده شود ؟

تحقیقات نشان داده است فرزندانی که از هوش عاطفی بالایی برخوردار هستند ویژگیهایی نظیر موارد زیر دارند:

1-می توانند وضعیت عاطفی شان را تنظیم کنند

2-به هنگام ناراحتی بهتر می توانند خود را تسکین دهند

3-بر کارهایشان تمرکز دارند

4-درک عمیق دارند و ارتباط اجتماعی بهتری برقرار می کنند

5- در مدرسه عملکرد بهتری دارند

بیشتر بخوانیم

چطور هوش هیجانی کودکان را تقویت کنیم؟

وقتی به موارد بالا می نگریم متوجه می شویم که سرمایه گذاری روی ارتقای هوش عاطفی فرزندانمان می تواند در اتلاف وقت و هزینه در بزرگسالی شان صرفه جویی کرده و آنها را سوق دهد تا بتوانند در عین اینکه خواسته هایشان را به شیوه ای کارآمد محقق می کنند، ارتباطات موثرتری هم برقرار کنند.

بیشتر بخوانیم

به بچه ها یاد بدهیم تا با احترام مخالفت کنند

آموزش مهارت جرات مندی به کودک برای گرفتن حق

چگونه والدین می توانند در راستای ارتقای هوش عاطفی مثمر ثمر باشند ؟

دکتر جان گاتمن و دکتر جون دکل در طی یک دهه پژوهش متوجه شدند که بسیاری از والدین در هنگام غلیان عاطفی فرزندان 5 کار انجام می دادند که ما از آنها به عنوان راهنمای عاطفی یاد می کنیم.

پژوهش این دو محقق همچنین نشان داده است فرزندان خانواده هایی که از راهنمای عاطفی برخوردار هستند، هوش عاطفی شان بر طبق گفته جان گلمن ارتقا می یابد.

در صورتی شما والد عزیز می توانید در ارتقای هوش عاطفی فرزند دلبندتان مثمر ثمر باشید که بدانید راهنمای عاطفی چیست و چگونه عمل می کند

راهنمای عاطفی چیست و چه کاربردی دارد ؟

راهنمایی عاطفه ساختاری به ما می دهد که بر مبنای گفت وگوی عاطفی شکل می گیرد. هنگامی که پدر و مادر با فرزندانشان همدل هستند و به آنها کمک می کنند تا با احساس های منفی، مانند خشم، غم و ترس کنار بیایند، پلهایی از وفاداری و محبت می سازند.

قابل توجه است والدینی که از راهنمای عاطفی در تربیت فرزند خویش استفاده می کنند به جای تمرکز بر رفتار نامناسب کودک به گونه ای مناسب برای او حد و مرز تعیین می کنند؛ همچنین می دانند زمانی که کودک برآشفته است بر طبق چه اصولی با او ارتباط گرفته و صحبت کنند.

پژوهشها نشان داده است که برهم کنش بین والد و فرزند از همه چیز مهم تر است و اگر والدین راهنمای عاطفی را به کار بگیرند به طرز چشم گیری در شادی و موفقیت فرزندانشان موثر خواهند بود.

شما والد عزیز، می بایست بدانید خوب پدری و مادری کردن از قلبتان آغاز می شود

و سپس لحظه به لحظه از طریق راهنمایی شما به هنگامی که فرزندتان برآشفته و دچار غم، خشم یا ترس است، ادامه می یابد.

ضروری است شما والد عزیز از لحظات کنار فرزند خود بودن، بهترین بهره را ببرید

و نقش فعالی را در راهنمایی فرزندان خویش در زمینه مهارتهای اساسی مانند درک احساسات ناراحت کننده، خویشتن داری و همدلی برعهده بگیرید

ویژگیهای فرزندانی که به واسطه والدین راهنمایی عاطفی می شوند، چیست ؟

1- آنها می توانند وضعیت عاطفيشان را تنظیم کنند.

2- این کودکان به هنگام ناراحتی بهتر می توانند خود را تسکین دهند.

3- تمرکز بیشتری دارند

4- به بیماریهای مسری کمتری دچار می شوند

5- در مقابله با تمسخر همسالان، بهتر رفتار می کنند

6- دوستیهای عمیق برقرار می کنند

7- انسانها و موقعیتهای پیرامون را بهتر درک می کنند

قابل توجه است که برخلاف یک سری والدینی که اهمال کار هستند و مدیریت جامع در راستای ارتقای هوش عاطفی فرزند خویش نشان نمی دهند برخی بسیار حمایت گر بوده و می اندیشند می بایست با عشق در هر لحظه زندگی فرزند دلبندشان حضور پررنگ داشته باشند که این خود نیز مسایلی را به همراه دارد که در ادامه به آن اشاره می شود.

عشق به تنهایی کافی نیست

والدین بسیار علاقه مند، با محبت و مراقب فرزند، اغلب در رابطه با عواطف خود و فرزندانشان دچار نگرش و طرز فکری می شوند که هنگام غم، ترس یا خشم، سد راه گفت وگوی آنها و فرزندانشان می باشد.

شما والد عزیز می بایست در نظر داشته باشید، که عشق به تنهایی کافی نیست بلکه هدایت و تبدیل آن عشق به چند مهارت بنیادین، به گونه ای که شما فرزندانتان را در زمینه عاطفی، راهنمایی کنی، کارساز است.

راز کار در این است که شما والد عزیز و فرزندان دلبندتان ، به هنگام غليان احساسات چه برخوردی با یکدیگر داشته باشید.

پنج گام « راهنمایی عاطفه» چارچوبی را برای حفظ رابطه صمیمانه با فرزندانتان در طی رشد ارائه می دهد. که من رزان سمنانیان و همکارم طاهره لطیفی قصد داریم در یک سری مقالات شما والد عزیز را با آنها آشنا کنیم و مبنای پژوهش ما کتاب کلیدهای پرورش هوش عاطفی در کودکان و نوجوانان دکتر جان گاتمن و دکتر جون دکلر می باشد.

و از شما می خواهیم با اعلان نظرات و دغدغه های خود ما را در ارتقای کیفیت مقالات یاری دهید

همچنین می بایست بدانید که این مطالب بیشتر جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد و در صورت نیاز به اطلاعات جزیی که با سبک زندگی فرزند دلبندتان همسو باشد ، از کمک کارشناسان حیطه کودک بهره مند شوید.