سیاست‌های ازدواج و خانواده: چه کسی مسئول است

به رغم دستورات و فرمایش‌های پیاپی در خصوص افزایش جمعیت و حراست از حریم خانواده، در ساختار حاکمیتی ایران متولی مستقیمی برای خانواده وجود ندارد. نزدیکترین نهادها وزارت ورزش و جوانان است که بیشتر به جنبه فراغتی و تفریحی می‌پردازد و دیگری معاونت امور زنان و خانواده است؛ نهادی کوچک، بدون برنامه با ذهنیت محدود که تقریبا به کسی پاسخگو نیست. البته اشتباه نشود، از هر نهادی باید به همان اندازه انتظار داشت. معاونت زنان نه وظیفه و رسالتی در خصوص خانواده ندارد، به تبع نیروی انسانی و ابزار کافی هم برای هدایت و برنامه‌ریزی ندارد.

چرا نهاد رسمی برنامه‌ریز و هدایت‌کننده خانواده لازم داریم

چند دلیل بیشتر به چشم می‌آید:

  • جمعیت قابل توجهی در سنین ازدواج هستند که برنامه روشن و دقیقی برای آن‌ها وجود ندارد. در نبود سیاست‌های مدون و کارآمد، مردم خود برای خود برنامه می‌ریزند که نمونه‌های آن می‌شود ازدواج سپید.
  • شرایط کلی کشور در حال تغییر است. در طی بیست سال سن ازدواج زنان و مردان از ۱۹ و ۲۲ سالگی به ۲۴ و ۲۸ سالگی رسیده است. یک ملیون دختر بالای ۳۵ سال ازدواج نکرده در کشور هستند.، شانس حداقلی ازدواج دهه شصتی‌ها و تغییرات دیگری در حوزه خانواده. ضروری است آسیب‌های این تعییرات شناسایی شوند و برای آن‌ها برنامه‌ریزی شود.
  • در ایران از هر سه و نیم ازدواج یکی به طلاق می‌رسد. در مناطق مرفه شهر تهران از هر دو تا یکی. نرخ بالای طلاق هشداردهنده است. آن‌ها هم که در زندگی مانده‌اند معلوم نیست چقدر احساس رضایت دارند.

شرایط موجود

در چند دهه اخیر نهادهای پزشکی مجموعه از آزمایش‌ها را برای قبل ازدواج تعیین کرده‌اند. اما خبر از همگرایی نهادهای رسمی مانند وزارت رفاه، وزارت دادگستری، وزارت ورزش و جوانان، وزارت فرهنگ و ارشاد و وزارت بهداشت و درمان نیست. در نبود نهادی که مستقیما سیاست‌های خانواده را تنظیم و روندهای جمعیتی و اجتماعی را مدیریت کند، آمیزه‌ای از نهادهای رسمی و غیررسمی درکارند تا مشکلات جوانان را شناخته و به آن جهت بدهند.

در حال حاضر دولت یک پولی می‌دهد برای ازدواج! آموزش‌های قبل و بعد از ازدواج بیشتر با نهادهای خصوصی است. اما کوهی از مشکلات در سایه‌اند؛ مثلا آموزش بیماری‌های مقاربتی و رفتارهای جنسی سالم.

تجربه بقیه کشورها

خانواده نهاد حساسی است که برنامه‌ریزی آن نیازمند رویکردی کل‌نگر و همه‌جانبه است. در کشورمان سیاست‌های خانواده تک بعدی هستند. در بعضی از کشورها وزارت‌خانه‌های وجود دارد که با نگاه اجتماعی، فرهنگی، سلامتی، درمانی، روانی و اقتصادی سیاست‌هایی را برای بهبود کودکان و خانواده تهیه می‌کنند. در دنیا بیش از ۴۰ کشور وزارت‌خانه‌هایی برای خانواده دارند:

موضوعات هر وزارت‌خانه متناسب با آسیب‌شناسی و شرایط هر کشور تعیین می‌شود. مثلا تمرکز اصلی بریتانیا بهبود شرایط سلامتی و رفاهی کودکان و معلولان بود.

جمع‌بندی

گاهی بعضی از امور اینقدر ابتدایی و جلوی چشم هستند که دیده نمی‌شوند. نبود وزارت‌خانه خانواده از همین دست امور است. ما یک جامعه جوان در سن ازدواج داریم و یک جمعیت در حال پیر شدن؛ نابسامانی‌های حین و پس از ازدواج را هم به آن اضافه کنید. از سال ۱۳۹۰ تا کنون ۴۰٪ نرخ ازدواج کم شده است. وجود یک تشکیلات قوی با نگاه منسجم می‌تواند راه‌حل باشد.



نوشته‌های دیگرم:

در مورد مهریه و ساده‌زیستی (سبک زندگی مینیمالیستی)

نیازهای جنسی و ارتباط پیش از ازدواج

نیازهای جنسی و معنوی و هرم وارونه مازلو در ایران

هفت کتاب برای آرامش پس از طلاق

انتشارات مهارت‌های زندگی