چرا امام خمینی گفت: آب و برق مجانی

بعضی وعده «آب و برق مجانی» را دست کم می‌گیرند یا به سادگی از آن رد می‌شوند. اتفاقا دقیقا نکته اصلی همین جاست. جمهوری اسلامی قرار بود مدیریتی قوی‌تر و کارآمدتر از پهلوی برقرار کند.

چرا آیت‌الله خمینی گفت: «آب و برق را مجانی می‌کنیم.» چون ایران رشد سریع اقتصادی را تجربه کرده بود. ۱۰ سال رشد اقتصادی ۱۰ درصد با مدیریت عالی‌خانی (۱۳۰۷ - ۱۳۹۸) و منابع سرشار نفتی جامعه ایران را دگرگون کرد. یکی از دوستان آن زمان ساکن روستایی از توابع یزد بود. می‌گفت: «به بچه‌های یتیم کت و شلوار می‌دادند که به نوعی مورد توجه و حمایت قرار گرفته باشند که نبود پدر را حس نکنند. آن زمان که همه بچه‌ها لباس محلی و کهنه به تن داشتند، پوشیدن کت و شلوار حس بهتری داشت. به همه بچه‌ها تغذیه می‌دادند، به بچه‌ها یتیم بیشتر می‌دادند.»

سازمان برنامه ایران سال ۱۳۲۷ شکل گرفت، زودتر از کشورهایی مثل چین برنامه‌های منطقه‌ای تهیه کردیم. امروز ساکنان اصفهان از آلودگی‌های فولاد و سیمان حرف می‌زنند، شاکی هستند چرا این صنایع به اصفهان آمده. آن زمان می‌خواستند هر منطقه کشور صاحب یکی از صنایع باشد که منابع و امکانات متمرکز نشود. به نوعی توسعه متعادل اتفاق بیافتد.

سازمان برنامه وظیفه اصلی هدایت به تمدن بزرگ را داشت. این همان سازمانی‌ست که بعد از انقلاب خاکش به سر شد. زمان احمدی‌نژاد که رسما تعطیل شد، بعد هم هیچ‌وقت آن سازمان برنامه سابق نشد. تعطیل نه به معنای این که درش را بستند، نه. قدرت تصمیم‌گیری‌اش را گرفتند. شد میرزا بنویس آقای احمدی‌نژاد. یعنی رئیس جمهور فرمایش می‌کردند و آن‌ها طرح توجیحی تهیه می‌کردند. سازمانی که زمانی قطب‌نما و عیار کشور بود شد زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری.

سازمان برنامه مثل چشمان بیدار کشور است. شیر را هم که کور کنید به دریوزگی و فلاکت می‌افتد. مثل وضعیت ما که سال‌هاست به تورم دچاریم و هوا برای نفس کشیدن کم است. من زمان خاتمی یادم هست که دلار از ۳۰۰ تومان به ارز شناور ۹۰۰ تومان رسید. این روزها سخن از ۴۰ و چند هراز است. امیدی به آینده است؟ بدون برنامه اصلا. هر چیزی ارزشمندی نیازمند برنامه و اصول قوی و جامع است. به طرح‌های شهری کوالالامپور نگاه کنید. آن هم کشوری اسلامی‌ست. دقیق و بجاست. رشد اقتصادی اجتماعی‌شان کاملا قابل پیش‌بینی و منطقی‌ست.

اقتصاد سازوکار دارد؛ کسی که به آن احترام بگذارد، به رونق و توسعه می‌رسد. با فرمایش و دستور اداره نمی‌شود. چرخ‌دنده‌های اقتصاد که در هم نچرخند می‌شکنند. آدم‌ها لابلای چرخ‌هایش له می‌شوند، آدم‌هایی مثل من و همسرم (و خدا را شکر که هنوز بچه نداریم).

بله وعده آب و برق مجانی قدرت‌نمایی بزرگ بود. برای رد شدن از ایده تمدن بزرگ، آیت‌الله خمینی وعده احیای انسانیت را داد. این قسمت صحیفه امام خمینی که سخنرانی بهشت زهراست را بخوانید:

آبادی دنیا و آخرت به وسیله اسلام

ما علاوه بر اینکه زندگی مادی شما را می‌خواهیم مرفه بشود، زندگی معنوی شما را هم می‌خواهیم مرفه باشد. شما به معنویات احتیاج دارید. معنویات ما را بردند اینها. دلخوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانی می‌کنیم برای طبقه مستمند، اتوبوس را مجانی می‌کنیم. برای طبقه مستمند، دلخوش به این مقدار نباشید. معنویات شما را، روحیات شما را عظمت می‌دهیم؛ شما را به مقام انسانیت می‌رسانیم. اینها شما را منحط کردند؛ اینقدر دنیا را پیش شما جلوه دادند که خیال کردید همه چیز این است. ما، هم دنیا را آباد می‌کنیم و هم آخرت را. یکی از اموری که باید بشود همین معناست که خواهد شد. این دارایی از غنایم اسلام است و مال ملت است و مستضعفین. و من امر کرده‌ام به مستضعفین بدهند، و خواهند داد. و پس از این هم تخفیفهای دیگر در امور خواهد حاصل شد؛ لکن یک قدری باید تحمل کنید. به این نغمه‌های باطل گوش نکنید؛ آنها حرف می‌زنند ما عمل می‌کنیم. آنها شما را می‌خواهند دلسرد کنند از اسلام؛ اسلام پشتیبان شماست. (صحیفه امام خمینی، جلد ۶، ص ۲۷۳)

فی‌البداهه و جوششی نوشتم. به قول سعدی، شما بگوی اگر گنهی رفت و گر خطایی هست.

زیاده عرضی نیست جز آرزوی سلامتی و حال خوش دلتان.