رنگ های اصلی در بافت فرش

رنگ‌های گیاهی فرش یکی از مهم ترین مسائل و سوالاتی است که صنعت فرش بافی با آن مواجه است. با گذشت زمان و پیشرفت صنعت باید از رنگ های مصنوعی استفاده کرد که از نظر قیمت و سرعت کار بسیار مقرون به صرفه‌تر هستند.  یکی از سوالاتی که خیلی از مخاطبین ما پرسیده بودند، این بود که رنگ‌های اصلی در بافت فرش چه رنگ‌هایی است؟در این مقاله قصد داریم به این سوال به صورت کلی پاسخ بدهیم. با ما همراه باشید.

بسیاری از مردم بر این باورند که رنگ‌های گیاهی نمی‌تواند نیازهای صنعت فرش بافی را در سطح وسیع برآورده کند و گاهی اوقات به این فکر می‌کنند که چه رنگ‌هایی به‌طور طبیعی توسط گیاهان در دسترس هستند که می‌توان از آن در همه طرح‌های فرش استفاده کرد؟ پاسخ به این سوال و شبهاتی که وجود دارد بسیار ساده است. اگر نگاهی گذرا به تاریخچه قالی بافی در ایران بیندازیم نمونه‌های بسیار واضحی از زیباترین آثار هنری را ا خواهیم دید که با استفاده از رنگ‌های طبیعی توانسته‌اند طرح‌ها و نقوش زیباتری از هنر قالی بافی را خلق کنند.

مروزه استفاده از ۳ رنگ اصلی قرمز، آبی و زرد در صنعت فرش بافی توانسته است تمامی رنگ‌های مورد نیاز را برای ایجاد جلوه‌ای ارزشمند فراهم کند. شاید بعد از شنیدن جمله قبلی این سوال برای شما پیش بیاید پس بقیه رنگ‌ها چطور؟ باید بدانید که با ترکیب هر دو جفت از ۳ رنگ بالا در ظرف رنگرزی، قادر به ایجاد رنگ‌های ثانویه مانند بنفش، نارنجی و سبز هستید. اما این تمام ماجرا نیست و شما با ترکیب درصد مشخصی از ۳ رنگ اصلی ذکر شده مانند قرمز-قهوه ای، زرد-قهوه‌ای و… قادر به ایجاد رنگ‌های زیاد هستید.

رنگ های گیاهی در بافت فرش ماشینی

برای تهیه رنگ فرش از گیاهان زیادی می‌توان استفاده کرد، اما در اینجا سعی شده است تا مهمترین گزینه‌های مناسب و مورد استفاده برای این منظور را معرفی کنیم.

گیاه روناس

گیاه روناس، گیاهی است ارزشمند که شاید کمتر کسی نام آن را نشنیده باشد. این گیاه، یکی از مهم‌ترین رنگ‌های گیاهی فرش است. این گیاه شگفت‌انگیز به صورت خودرویی رشد می‌کند و در ایران، استان‌های یزد و کرمان منبع اصلی رشد آن‌ها هستند.  پس از گذشت ۳ سال از عمر  روناس می‌توانید از آن رنگ آجری قرمز تولید کنید و با زنده ماندن گیاه این رنگ غلیظ‌تر می‌شود و در سن ۴تا ۵ سالگی رنگ قرمز روشن می‌شود

نیلی

گزینه دوم در بین رنگ‌های گیاهی که می‌خواهیم به سراغ آن برویم، نیلی است که برگرفته از درختی به همین نام است. در واقع از این درخت ماده‌ای به نام ایندیگو ایندیل به دست می‌آید که در آب حل نمی‌شود و از قدیم الایام برای رنگرزی استفاده می‌شده است.

رنگ پوست پیاز

یکی از آشناترین گزینه‌هایی که تقریبا همه ما می‌شناسیم و دیده ایم، پوست و لایه نازکی است که روی پیاز قرار می‌گیرد که در رنگرزی نیز قابل استفاده است و با رنگ‌هایید مانند مسی، نارنجی، پوست پیاز قابل استفاده است.

پوست انار

همه ما پوست انار را می‌شناسیم اما نمی‌دانیم که می‌توان آن را از رنگ‌هایی مانند کرم، زرد، نخودی، قهوه‌ای و حتی سیاه به دست آورد.  اگرچه رنگرزی با این ماده نیازی به دندانه (ماده ای که هنگام رنگرزی برای تثبیت و رنگ پذیری بیشتر اضافه می شود) ندارد اما برای داشتن نتیجه خوب، ببهتر است الیاف را با زاج سفید ترکیب کنید و همچنین از کربنات سدیم استفاده کنید.

نکته مهم: در رنگ‌های گیاهی فرش علاوه بر خود انار می‌توان از پوست انار وحشی نیز برای تهیه رنگ استفاده کرد که در جنگ‌های شمال ایران یافت می‌شود و رنگ‌هایی شبیه پوست انار معمولی دارد.

زردچوبه

قطعا در بین گزینه‌های رنگی فرش گیاهی که تا به حال بررسی کردیم، زردچوبه شناخته شده‌ترین گزینه‌ای است که نیاز به شناخت و معرفی زیادی ندارد، اما نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که زردچوبه علاوه بر رنگ زرد، رنگ‌های زرد مایل به سبز، سبز و نارنجی را ارائه می‌دهد. رنگ به دست آمده از زردچوبه باید با زاج سفید به عنوان دندانه (ماده‌ای که برای تثبیت رنگ و رنگ الیاف استفاده می‌شود) ترکیب شود.

معرفی رنگ های اصلی در بافت فرش

بریم سراغ پاسخ به سوال اصلی. تعدادی از رنگ ها هستند که در فرش ماشینی به عنوان رنگ زمینه  یا رنگ متن شناخته می‌شوند. یکی از رنگ‌هایی که در گذشته بیشتر طرفدار داشت و امروزه کمتر از آن استفاده می‌شود، رنگ لاکی بود. علاوه بر این، رنگ سرمه‌ای هم یکی از رنگ‌هایی بود که جلوه شیکی داشت و معمولادر اتاق هایی که از مهمانان پذیرایی می شده استفاده می‌شده است . این در حالی است که امروزه رنگ کرم یکی از رنگ های پرطرفدار است که به عنوان رنگ اصلی مورد استفاده در فرش شناخته می‌شود. این رنگ می‌تواند برای فضاهایی با مساحت و نور کم گزینه مناسبی باشد و جلوه زیبایی به محیط دهید. امروزه علاوه بر نگ کرم، رنگ فیلی هم در طرح های فرش ماشینی به وضوح دیده می‌شود؛ به‌گونه ای که فرش ماشینی کاشان با رنگ فرش فیلی، یکی از پرفروش‌ترین رنگ ها است.

منبع مقاله: مجموعه فرش افرند