اوبر را بیشتر بشناسیم

داستان اوبر

دسامبر ۲۰۰۸ بود که تراویس و گرت در یک عصر برفی در شهر پاریس موفق به پیدا کردن تاکسی نشدند و ایده اوبر به ذهنشان رسید. چند ماه بعد، اپلیکیشن «UberCab» را رونمایی کردند که کاربرانش با زدن یک دکمه می‌توانستند به راحتی تاکسی بگیرند. ۲۰۱۰ بود که UberCab برای اولین بار یک مسافر را به یک راننده در سانفرانسیسکو وصل کرد. سپس بخش «Cab» را از انتهای اسم UberCab حذف کردند و از هویت صرف تاکسی‌رانی جدا شدند و اوبر به شکل امروزی متولد شد. یک سال بعد، اوبر بین‌المللی شد و به پاریس هم رسید و کم کم در کشورهای دیگر نیز شروع به فعالیت کرد. در سال ۲۰۱۴ «UberPool» (سامانه درخواست اشتراکی خودرو) راه‌اندازی شد تا کاربران بتوانند با هزینه کمتر و به صورت اشتراکی مسیرها را طی کنند. پس از آن «UberEats» در شهرهای لس آنجلس، نیویورک و شیکاگو راه‌اندازی شد که سامانه سفارش آنلاین غذا از رستوران‌ها است و بعدها در کشورهای دیگر نیز توسعه داده شد. تا سال ۲۰۱۵ تمام پرداخت‌ها در اوبر به صورت آنلاین بود اما اولین بار برای کاربران هندی این امکان ایجاد شد که هزینه سفرشان را به صورت نقدی نیز پرداخت کنند (در حال حاضر اوبر تنها در برخی از کشورها امکان پرداخت نقدی برای کاربران را فراهم کرده است و به عنوان مثال در امریکا کاربران تنها با استفاده از کارت اعتباری می‌توانند پرداخت خود را انجام دهند). در سال ۲۰۱۶ شرکت چینی خود به نام «Uber China» (به ارزش ۷ میلیارد دلار) را به رقیب خود در چین یعنی «DidiChuxing» فروخت و در ازای آن صاحب ۵.۸۹٪ از سهام شرکت Didi به شکل سهام ممتاز شد که معادل با ۱۷.۷٪ از منافع اقتصادی آن (یعنی سهم در سود یا زیان خالص و... ) است. در همان سال، اولین ماشین خودران خودش را در پیتسبورگ معرفی کرد و از آن زمان به بعد ماشین‌های خودران اوبر نیز کاربران را جابه‌جا می‌کنند. سال ۲۰۱۷ برای وصل کردن شرکت‌های حمل و نقل باری و راننده‌های آنها به صاحبان بار «UberFreight» معرفی شد تا راننده‌ها بتوانند بار مناسب خودشان را با قیمتی که به نظرشان منصفانه است انتخاب کنند و با حمل آن بار به مقصد، خیلی زود و راحت کرایه‌شان را دریافت نمایند. سپس «180DaysOfChange» راه‌اندازی شد تا امکان پرداخت انعام به رانندگان توسط کاربران فراهم شود و ضمن جبران خدمات خوب راننده‌ها تجربه کاربری خوبی نیز برای پرداخت انعام به کاربر ارایه شود. یکی از جدیدترین خبرها از اوبر خرید شرکت «کریم» (Careem) بود. این خبر در رسانه‌های مختلفی منعکس شد اما داستان آن چه بود؟ کریم که خدماتی از جمله درخواست خودرو، درخواست غذا و همچنین عملیات پرداخت را در ۱۱۵ شهر در محدوده خاورمیانه، آفریقای شمالی و پاکستان به میلیونها کاربر ارائه می‌کند، در سال ۲۰۱۲ و در دوبی تاسیس شد. ماه مارچ ۲۰۱۹ اوبر تصمیم به خرید کریم گرفت. مبلغ خرید حدودا ۳.۱ میلیارد دلار بود که حدود ۱.۷ میلیارد دلار از آن به صورت وام قابل تبدیل به سهام و ۱.۴ میلیارد دلار آن نیز به صورت نقدی پرداخت شد. این معامله تا ژانویه ۲۰۲۰ بسته خواهد شد و بعد از آن هم مدیرعامل فعلی کریم یعنی «موداسیر شیخ» مسئولیت راهبری کریم را همچنان بر عهده خواهد داشت.

اینها تنها بخشی از فعالیت‌های اوبر در طی این سال‌ها بودند و ارزش‌گذاری چند ده میلیارد دلاری اوبر به راحتی به دست نیامده است.

اوبر یک پلت‌فرم با سه بخش مجزا

۱- حمل و نقل شخصی (Personal Mobility): همه ما احتمالا این فعالیت اوبر را بهتر از دو فعالیت دیگرش می‌شناسیم یعنی درخواست آنلاین وسایل نقلیه. به همین دلیل فقط کلیاتی از اعداد و ارقام آن را با هم بررسی می‌کنیم:

• تنها در سال ۲۰۱۸، مسافران ۲۶ میلیارد مایل (بیش از ۴۰ میلیارد کیلومتر) را با استفاده از اوبر طی کردند
• درآمد اوبر از این بخش در سال ۲۰۱۶ حدود ۳.۵ میلیارد دلار بود و در سال ۲۰۱۸ به ۹.۲ میلیارد دلار رسید (بیش از ۱۶۰٪ رشد در دو سال)
• میانگین زمان انتظار مسافران در سه ماه آخر سال ۲۰۱۸ تنها ۵ دقیقه بوده است

اوبر به سفارش خودرو محدود نیست بلکه با آن می‌توان موتور، تاکسی، مینی‌بوس و حتی موتورهای سه‌چرخ (که در کشورهایی مثل هندوستان استفاده می‌شوند) نیز سفارش داد. طبق بررسی‌های سازمان حمل و نقل آمریکا، مسافت طی شده در ۴۶٪ از سفرهای مسافران در امریکا در سال ۲۰۱۷ کمتر از ۳ مایل (حدود ۴.۸ کیلومتر) بوده است و به همین خاطر اوبر تمایل دارد بیشتر به سمت وسایلی که برای سفرهای کوتاه مناسب هستند و مشکلاتی مثل ترافیک و آلودگی ایجاد نمی‌کنند برود. در این راستا تاکنون نیز فعالیت‌هایی انجام شده است مثل خرید شرکت JUMP (سرویس درخواست آنلاین دوچرخه برقی) و سرمایه‌گذاری در شرکت Lime (سرویس درخواست آنلاین اسکوتر برقی).

اگر بازار حمل و نقل شخصی را کل سفرهای افراد آن منطقه بدانیم، سهم بازار اوبر (MS) در همه مناطق کمتر از ۱٪ است اما اگر بازار را کل سفرهایی که توسط اوبر و تمام رقبای اوبر که محصولی مشابه اوبر دارند بدانیم (CP) سهم بازار اوبر بسیار قابل توجه است. در شکل زیر کشورهایی که اوبر در آنها مستقیما فعالیت دارد با رنگ آبی مشخص شده‌اند و کشورهایی که اوبر در شرکت مشابه سهامدار است و غیرمستقیم فعالیت دارد با رنگ سبز، همچنین سهم بازار اوبر در این مناطق نیز نوشته شده است:

۲- سفارش غذا (Uber Eats): این بخش تقریبا ۳ سال پیش راه‌اندازه شد و تاکنون بر اساس ارزش کل سفارشات، اگر چین را در نظر نگیریم، اوبر بزرگ‌ترین پلت‌فرم سفارش آنلاین غذا در جهان است. اوبر در این بخش روی زمان تحویل سفارش متمرکز شده است و توانسته در سه ماه پایانی سال ۲۰۱۸ میانگین زمان تحویل سفارش غذا را به ۳۰ دقیقه کاهش دهد. از ۹۱ میلیون نفری که از پلت‌فرم اوبر استفاده می‌کنند در سه ماه پایانی ۲۰۱۸، حدود ۱۵ میلیون نفر از این محصول اوبر نیز استفاده کرده‌اند. در حال حاضر با استفاده از اوبر می‌توان از بیش از ۲۲۰ هزار رستوران در بیش از ۵۰۰ شهر جهان سفارش غذا داد.

۳- حمل و نقل بار (Uber Freight): مشکل بزرگی که در حمل و نقل بار در سراسر دنیا وجود دارد، ناکارایی بسیار زیاد در این بخش است، گاهی چندین ساعت و حتی چندین روز طول می‌کشد تا فردی که می‌خواهد باری را از جایی به جای دیگر منتقل نماید، راننده‌ای با ماشین مناسب حمل بارش را پیدا کند و در سمت مقابل نیز گاهی ساعتها و روزها طول می‌کشد تا راننده‌ای بار مناسب خود را پیدا کند و حتی در بسیاری از مواقع مسافت‌های طولانی را بدون بار برای پیدا کردن آن طی می‌کند. اوبر جزء شرکت‌هایی است که برای این ناکارآمدی دنبال راه‌حل می‌گردد. از ماه می ۲۰۱۷ بخش حمل و نقل بار به اوبر اضافه شد و تاکنون با ۳۶ هزار باربری و ۴۰۰ هزار راننده قرارداد بسته و به هزار صاحب بار نیز خدمت‌رسانی کرده است. درآمد اوبر از این بخش در سه ماه پایانی ۲۰۱۸ به حدود ۱۲۵ میلیون دلار رسیده است.

اوبر با قراردادن همه این بخش‌ها در یک پلتفرم به دنبال ایجاد هم‌افزایی میان آنهاست که می‌توان گفت تاکنون نیز موفق بوده است:

• ماهانه ۹۱ میلیون نفر بر روی پلت‌فرم اوبر فعال هستند
• در بیش از ۷۰۰ شهر در حال حاضر خدمات ارائه می‌کند
• در روز، ۱۴ میلیون سفر از طریق پلت‌فرم اوبر انجام می‌شود
• در سه ماه پایانی ۲۰۱۸ حدود ۱.۵ میلیارد سفر در پلت‌فرم اوبر اتفاق افتاده است
• در پایان سال ۲۰۱۸ حدود ۳.۹ میلیون راننده در پلت‌فرم اوبر فعال بوده‌اند
• راننده‌ها از سال ۲۰۱۵ تاکنون به طور مستقیم جمعا ۷۸.۲ میلیارد دلار از طریق اوبر درآمد کسب کرده‌اند و ۱.۲ میلیارد دلار نیز از مسافران انعام گرفته‌اند
• درآمد کل پلت‌فرم در سال ۲۰۱۷ حدود ۷.۹ میلیارد دلار بوده است و در سال ۲۰۱۸ نیز ۴۱٪ رشد کرده و به ۱۱.۲ میلیارد دلار رسیده است
• سود اوبر در سال ۲۰۱۷ حدود ۴ میلیارد دلار منفی بوده اما در سال ۲۰۱۸، ۱ میلیارد دلار مثبت شده است

برنامه اوبر برای آینده

با استخدام دارا خسروشاهی در سپتامبر ۲۰۱۷ و تغییراتی که در تیم مدیریت ارشد اوبر ایجاد شد، تمرکز زیادی بر روی بهبود ساختار داخلی اوبر خواهد بود. اما هیجان‌انگیزترین بخش تغییرات اوبر، بخش محصول است.

اوبر تصمیم دارد تا با استفاده از شبکه کاربران خود و اطلاعاتی که از آنها و عملکردشان دارد محصولات خود را گسترش دهد. آنها می‌خواهند خودروهای خودران، هواپیماهای بدون سرنشین مخصوص حمل بار و کلیه هواپیماهای عمودپرواز را نیز به شبکه خود اضافه کنند و نکته جالب این است که این مشکل مرغ و تخم‌مرغی بودن ایجاد شبکه‌ای از ارائه‌‌دهندگان خدمات و کاربران را اول از سمت عرضه برطرف خواهد کرد و با جذب عرضه‌کننده‌های زیاد (راننده‌ها) زمان انتظار را برای کاربران ابتدا کاهش می‌دهد تا با کاهش زمان انتظار، تقاضا نیز بالا برود و کاربران بیشتر به اوبر بپیوندند.

برای بزرگ‌تر کردن شبکه کاربران و راننده‌ها، اوبر تصمیم دارد مشوق‌هایی نیز درنظر بگیرد که حتی ممکن است باعث منفی شدن حاشیه سود عملیاتی آنها شود اما اعتقاد دارد که با این کار و گسترش کافی شبکه کاربرانش کم کم می‌تواند حاشیه سود عملیاتی خود را بیشتر کند. نتیجه این استراتژی را می‌توان در مقایسه حاشیه سود اوبر و لیفت نیز مشاهده کرد:

اوبر نیز مانند لیفت که از عرضه اولیه یک پاداش نقدی برای راننده‌هایش در نظر گرفت، با سه معیار زیر به راننده‌های فعال خود پاداش نقدی خواهد داد:

• حداقل یک سفر از ابتدای سال ۲۰۱۹ تا تاریخ ۷ آوریل ۲۰۱۹ انجام داده باشد
• جایگاه خوبی داشته باشد (تعریف خوبی از جایگاه اعلام نشده اما احتمالا بر اساس معیارهای کیفی باشد)
• تا تاریخ ۷ آوریل ۲۰۱۹ تعداد سفرهای مشخصی را در کل دوره فعالیتش انجام داده باشد که این تعداد و میزان پاداش متناسب با آن در زیر آمده است:

۱۰۰ دلار برای راننده‌هایی که ۲،۵۰۰ تا ۴،۹۹۹ سفر را تکمیل کرده باشند

۵۰۰ دلار برای راننده‌هایی که ۵،۰۰۰ تا ۹،۹۹۹ سفر را تکمیل کرده باشند

۱،۰۰۰ دلار برای راننده‌هایی که ۱۰،۰۰۰ تا ۱۹،۹۹۹ سفر را تکمیل کرده باشند

۱۰،۰۰۰ دلار برای راننده‌هایی که بیش از ۲۰،۰۰۰ سفر را تکمیل کرده باشند

هر راننده فقط یک پاداش و بیشترین پاداش ممکن بر اساس عملکردش را دریافت خواهد کرد. تمام این فعالیت‌ها برای جذب ناوگان سنتی به پلت‌فرم‌های آنلاین است.

یکی دیگر از فعالیت‌های اوبر سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای خودران است. سال ۲۰۱۵ اوبر در پیتسبرگ با ۴۰ محقق، گروه تکنولوژی‌های پیشرفته (ATG) را راه‌اندازی کرد تا تکنولوژی‌های مورد نیاز برای ساخت خودروهای خودران را توسعه دهند. اکنون در این گروه ۱۰۰۰ نفر مشغول به کار هستند و تاکنون ۲۵۰ خودروی خودران ساخته‌اند. اوبر اعتقاد دارد ابتدا باید روی خودروهای نیمه خودران که همچنان نیاز به حضور راننده دارند تمرکز شود و سپس با رفع مشکلات و بهبود آن کم کم به سمت خودروهای کاملا خودران آن هم در مسیرهای استاندارد و آب و هوای مناسب رفت.

در پایان

با تمام این تفاسیر رقابت در بازار جهانی آنقدر سخت و پیچیده است که اوبر را نیز تحت تاثیر قرارداده و برای ماندن در بازار تلاش بسیار و نوآوری‌های پی‌درپی نیاز است. در شکل زیر درآمد اوبر در بازه‌های سه ماهه سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ را ملاحظه می‌کنید. همان طور که مشخص است این رقابت روی درآمد اوبر در سال ۲۰۱۸ اثر گذاشته و آن را به خطی صاف تبدیل کرده است:

منابع برای نوشتن این مطلب:

• وبسایت اوبر
• فایل S-1 اوبر برای ثبت در بورس امریکا
• https://www.paymentssource.com/list/6-key-insights-for-ubers-mega-ipo