هزینه باور غلط! (۱): دیجی‌حرام

هنوز یک هفته نشده که موجی در شبکه های اجتماعی در مورد ماگ با اسم افراد در دیجیکالا خبر ساز شده و تا پای ورود دادستانی و دستور قضایی هم پیشرفته است. این موج با مسدود شدن اکانت فرد و بیانیه دیجیکالا ادامه یافت ولی به همین جا ختم نشد و روز شنبه بیست و یک بهمن ۱۴۰۲ دیوار نویسی بر روی دیوار دیجی کالا هم رفت.

این پدیده، چالش های مختلفی از دید بازیگران درگیر این مسئله دارد، از رفتار دوگانه نسبت به سکوهای آنلاین، تامین امنیت کارکنانی که نسبت به محتوا لزوما مسولیتی ندارند تا تعریف دلبخواه از آنچه وجود یا عدم وجود قانون در این مورد است. اما در این کیس خاص یک ذی‌نفع یا بازیگر پنهان و متضرر جز نهادهای مسئول، دیجیکالا و سایرین وجود دارد که مورد غفلت واقع شده است.

طراحی ماگ‌ها با محتوای اختصاصی دارای جنبه‌‌های مفرح، گروه مخاطبی از جنس نسل جدید دارد. نسل جوان و نوجوانی که درگیر هجمه‌های اطلاعاتی ضد و نقیض باور‌ها و جنگ روایت‌ها است و اکنون با مسئله عدم تولید محتوای اختصاصی مفرح صرفا به خاطر هم‌اسمی دارد. این رفتار چکشی و همراه با باور‌های یک طرفه می تواند حق طبیعی افراد از مورد شوخی قرار گرفتن و تامین نیاز های روانی بهزیستی (well being) را با چالش هایی از جنس توهین به مقدسات و رفتار خارج از عرف مواجه سازد. طبیعتا این احساس متناقض از عدم برخورد حقوق منجر به بروز احساسات منفی از جمله احساس عدم رضایت یا حتی حس تنفر شود. این حس منفی شاید به عنوان یک عامل جدی خود را نمایان نسازد ولی بذر اصلی دین‌گریزی در دل نسل جوان از دل همین رفتارهای کوچک ولی تند نشأت می گیرد و در دراز مدت می تواند اثر سو بر همدلی و همراهی در باور‌های مذهبی چه بر دل افراد دارای اسامی مذهبی و مقدس و چه بر دل خانواده‌هایش بگذارد حتی می تواند همین عدم برخورداری از حقوق ساده و طبیعی صرفا به دلیل همین رفتار سو که می توانست با مسالمت و توضیح بیشتر از آن چشم پوشی کرد تبدیل به بذر اختلاف بین خانواده مذهبی و نسل جوان خود شود.

حفاظت از باور‌ها و فرهنگ جامعه برای تبلور یک جامعه ایمن از بدیهیات اجتماعی است که با یادآوری ذی‌نفعان پنهان و اثر سو شاید باعث بررسی بیشتر توسط روانشناسان، جامعه‌شناسان و متدین شود.