مشکلات و موانع پیش روی اینترنت ملی

اینترنت ملی یا اینترنت جهانی؟

شبکه ملی اطلاعات که در جامعه بیشتر به اسم اینترنت ملی شناخته شده، شبکه ای است که به منظور بهبود ارتباطات داخلی و افزایش کنترل و امنیت اطلاعات داخل کشور طراحی شده است. به عبارتی اینترنت ملی به این معنی است که وب سایت مراکز داده و شرکتهای داخلی همانند بانک‌ها، موسسات مالی و نهادهای دولتی بر روی سرورهای داخل کشور قرار بگیرند به نحوی که بدون نیاز به اینترنت جهانی و سرورهای خارج از کشور بتوانند به کار خود ادامه دهند.از جمله فواید اینترنت ملی میتوان به افزایش سرعت اینترنت و امنیت اطلاعات کاربران اشاره کرد.

برای اولین بار این طرح در دولت نهم، توسط وزیر ارتباطات محمد سلیمانی، مطرح شد. سیاست اولیه اجرایی برای شروع این کار، قطع ارتباط کاربران داخلی با اینترنت جهانی بود. تأکید مسئولان در این دوره بر روی بی نیاز شدن کاربران ایرانی از اینترنت خارجی بود و به این منظور موتورهای جستجوی ایرانی ایجاد و شروع بکار کرد.

دو موتور جستجوگر ایرانی که در آن زمان ایجاد شد و تا به حال نسبت به بقیه موتورهای جستجوگر ایرانی از نظر فنی وضعیت نسبتـاً خوبی دارند، موتور جستجوگر پارسی‌جو و یوز است.

جستجوگر ایرانی پارسی‌جو توسط متخصصان دانشگاهی کشور و بر اساس دانش بومی در سال ۱۳۸۸ شروع به‌کار کرد. نسخه اول این جستجوگر در ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۹ با پوشش یک میلیون صفحه روی وب قرار گرفت و هم‌اکنون نیز نسخه پنجم آن در حال فعالیت است. جالب اینجاست که طی این مدت حدوداً 10 ساله و با وجود هزینه های بسیار برای پیاده سازی و اجرا، این جستجوگرها هنوز هم نتوانستند محبوبیت خود را میان مردم بدست بیاورند!

با وجود اینکه در دولت نهم برای اجرایی سازی اینترنت ملی اقدامات زیادی انجام شد اما بدلایل زیادی که مهمترین آنها نبود ساختارهای فنی بود این طرح اجرایی نشد و به دست دولت دهم سپرده شد.

دولت دهم نوعی نگاه آرمان شهری به اینترنت ملی دارد و قصد دارد کمترین وابستگی را به دنیای خارج داشته باشد. این نگاه کاملا محترمانه است، اما با توجه به روند رو به رشد اقتصاد جهان و بحث دهکده جهانی، دولت های دنیا در تلاش اند تا به جای تولیدات صرفاً داخلی سراغ تامین کالا و خدماتی بروند که بتوانند نیاز دنیا را رفع کنند نه اینکه با استفاده از دانش و تکنولوژی و صرف میلیاردها هزینه خودشان را ایزوله و محدود کنند!

اگر آرمان شهر ما جایی باشد که جامعه ای بسته و ایزوله داشته باشیم آن هم در زمان اوج شکوفایی اینترنت و شبکه های اجتماعی و امکانات اینترنتی جهان، این آرمان شهر نمیتواند در هیچ عرصه ای موفق شود و در جهان حرفی برای گفتن داشته باشد. چرا که اینترنت جهانی برای بسیاری از دانشجویان، متخصصان و کاربران به عنوان یک مرجع کامل بوده و قطعا اینترنت ملی نمی تواند جایگزین این مرجع جهانی شود.

با قطعی اینترنت جهانی در ایران در آذرماه 98 به خوبی مشخص شد زیرساخت مناسبی برای ایجاد شبکه داخلی اطلاعات وجود ندارد. با وجود اینکه بانک های ایران از سال گذشته برای پیاده سازی این طرح اقداماتی انجام دادند و تلاش کردند هیچ وابستگی به اینترنت جهانی نداشته باشند تا در شرایط متفاوت بی هیچ محدودیتی به فعالیت خود ادامه دهند، اما گزارش های شاپرک و مراجعات مردم به خودپردازها در همان روزهای اول نشان داد حتی این کار هم امکان پذیر نبود و مشکلات زیادی در نقل و انتقالات مالی و حتی دریافت وجه نقد از بانکها وجود داشت. علاوه بر این انتقال فایلها و مکاتبات اداری در فضاهای بین شرکتی هم با مشکلات متعدد روبرو شد و بسیاری از شرکت هایی که فعالیت های آنلاین انجام میدادند با ضررهای زیادی روبرو شدند.

جایگاه کسب و کارهای اینترنتی در مبحث اینترنت ملی

بر اساس آمارهای موجود حدود 107 هزار کسب و کار آنلاین در ایران راه اندازی شده و فعالیت میکنند که این تعداد تنها محدود به کسب و کارهایی است که دارای سایت، اپلیکیشن و .. بوده و بصورت رسمی ثبت شده اند این درحالی است که بسیاری از کسب و کارهای خانگی و کوچک که گاهاً ممکن است منبع درآمد یک خانواده باشند در این آمار جایی ندارند و حتی در اتخاذ تصمیمات دولت مردان هم نادیده گرفته میشوند!

بخش اعظمی از کسب و کارهای کوچک و خانگی منبع درآمد خود را از طریق شبکه های مجازی اینستاگرام و تلگرام کسب میکنند که اکثر آنها بعد از فیلترینگ رسمی تلگرام به سراغ شبکه اجتماعی اینستاگرام رفته و کسب و کار خود را در این فضا راه اندازی کردند. تعداد این کسب و کارها به 200 هزار نفر و شاید هم بیشتر برسد. سوال اینجاست که آیا در بحث اینترنت ملی دولت مردان جایی را برای این کسب و کارهای کوچک دیده اند؟ وظیفه دولت در قبال این کسب و کارها که بی هیچ ادعایی به فعالیت خود می پردازند و از طریق فروش محصولات دست ساز خود کسب درآمد میکنند، چیست؟ آیا به تبعات بیکاری این افراد و ضررهای مالی که به آنها و طبیعتاً به جامعه وارد میشود فکر شده است؟

هرچند که اخیراً در اخبار و سایت ها این موضوع اعلام شده که شبکه ملی اطلاعات مبتنی بر پروتکل اینترنت (IP) خواهد بود و کاربران ایرانی به راحتی می توانند از شبکه جهانی وب نیز در کنار اینترنت ملی استفاده کنند و تغییری محسوسی در شرایط استفاده از شبکه جهانی وب ایجاد نشده و فقط تعرفه استفاده از اینترنت داخلی و خارجی تغییر خواهد کرد. باز هم این سوال پیش می آید که در هنگام اجرایی سازی این طرح آیا واقعا استفاده همزمان از دو شبکه داخلی و خارجی امکان پذیر خواهد بود یا نه؟ و آیا امکان دارد این تفاوت قیمت بگونه ای باشد که همه افراد برای کاهش هزینه استفاده از اینترنت ناچار به استفاده از اینترنت ملی شوند؟