به تماشای من تویی. شهرساز، تحیلگر داده، عاشق سفال و گیاهان
ظرف دست‌سازِ بی‌شکل: معرفی روش انگشتی در سفالگری
این ظرف را مثل بچه‌ام دوست دارم. عیب و ایراد دارد اما به چشمم نمی‌آید! ازین که شکل خودش است، اصالت دارد خوشم می‌آید. نه دایره کامل است نه ۶ ضلعی درست حسابی. سطحش یکدست و صاف نیست. فرم خاصی هم ندارد. نه به اندازه کافی بلند است که لیوان بشود، نه به اندازه کاسه کوتاه است. تازه دسته هم ندارد. قد و قواره‌اش به گلدان هم نمی‌خورد. اندازه‌اش اندازه دست خودم است.
سفالگری با روش مشتی یا انگشتی
من این ظرف را به روش انگشتی (pinch) درست کردم. شما هم می‌توانید درست کنید.
یک تکه گِل را گرد می‌کنیم. بعد با شصت وسطش را فشار می‌دهیم و کم‌کم دیوارهایش را بالا می‌کشیم. من این ظرف را با ابزار خاصی پرداخت نکرده‌ام چون سطح صاف و مسطحی ندارد. با همان انگشت‌هایم یک فرمی داده‌ام و تمام!
A pinch pot is a simple form of hand-made pottery produced from ancient times to the present. The pinching method is to create pottery that can be ornamental or functional, and has been widely employed across culture. The method used is to simply have a lob of clay, then pinch it to the shape desired.
به این روش مشتی هم می‌گویند اما بنظرم روش انگشتی کلمه بهتری‌ست! ما که با مشت نمی‌سازیم!
شاید دل‌تان بخواهد در خانه دستی به گل بزنید. پس روش انگشتی را ساده و کوتاه توضیح می‌دهم.
۱. مشت‌مال: اول گل را خوب ورز بدهید. یک چیزی شبیه چانه نان جابیافتد. احتمالا می‌دانید گِل سفال با گِل باغچه از زمین تا آسمان فرق دارد. من از گل تندیس استفاده می‌کنم. فوق‌العاده است. گل سفید ۱۰۰ مرحله از گل قرمز راحت‌تر است؛ اما گل‌های رسی هم هیجان خودشان را دارند!
۲. شصت‌تان را فرو کنید توی گِل! با ۴ انگشت پشت‌ش را نگه دارید و دیواره‌ها را بکشید بالا! گل را از روی میز برندارید. بچرخانید و دور ظرف‌تان را درست کنید.
۳. دیواره‌ها را بکشید بالا. اگر جایی خشکید خیلی خیلی کم آب بزنید. انگشت‌هایتان را کمی مرطوب نگه دارید تا آب گل را نکشد یا گل خشک نشود. همین جور نرم و ساده ظرف‌تان را شکل دهید.
۴. تمیزکاری و پرداخت. با کارد میوه‌خوری کار را ترتمیز کنید.
۵. به هر چیزی دوست دارید روی کار طرح بیندازید! بعضی‌ها از برگ درخت استفاده می‌کنند. من معمولا بافت کار را دوست دارم. شیار می‌اندازم. با شکل می‌کشم.
۶. اتصالات! دسته‌ای پایه‌ای چیزی دارید این مرحله بچسبانید.
۷. خشک کردن، ترک‌گیری و بفرستش کوره. معمولا کار را چند روز در پلاستیک می‌گذارند که فرم بگیرد، آرام آرام خشک شود. در هوای آزاد سریع ترک می‌خورد. در این مدت سرک بکشید؛ ترک خورد یک جوری با ملایمت پرش کنید!
در نهایت اثرتان را چه قشنگ چه زشت بفرستید کوره. کارهایی که مهمان‌ها یا بچه‌ها درست می‌کنند معمولا هشل هفت و کج و معوج است اما سخت نگیرید. من به همه کارها احترام می‌گذارم. همین که کار دست خود ماست از همه چیز مهم‌تر است. اگر لعاب ساده‌ای هم به آن بزنید بهتر می‌شود. با لعاب کارتان ۲ مرحله کوره رفته.
روش انگشتی ریزه‌کاری‌دارد. این رفیقمان جزئیاتش را خیلی خوب توضیح می‌دهد. اینجا ببینید.
بنظرم انگشت‌ها مهم‌ترین ابزار فرم‌دهی هستند. تنوع عجیب غریبی در ساختن دارند. اتکای زیاد از حد به ابزارها خلاقیت را کور می‌کند. گاهی هم باید انگشت‌ها را آزاد گذاشت. هر چه بادا باد! هنر از رهگذر همین آزادی بدست می‌آید.
تمرین برای تازه‌کارها
به جای لیوان یا فنجان من یه پیشنهاد ساده‌تر براتون دارم. این ظرف کوچولو شکل قلب برای حلقه یا چیزای کوچک درست کنید. مثلا کلید ماشین یا جای موبایل. این چیزها اگر جای ثابت داشته باشند راحت‌تر پیدا می‌شوند.
برای شروع تمرین خوبی هست.
نتیجه
شاید نتیجه چندان هم کاربردی نشود. البته انسان خلاق است؛ برای هر چیز دوست‌داشتنی جایی پیدا می‌کند. بعضی خانم‌ها از همین ظرف‌ها برای لوازم آرایش استفاده می‌کنند. یا می‌شود مدادرنگی در آن ریخت! برای کاکتوس و گیاه کوچولوها هم بد نیست. خلاصه سخت نگیرید. این که آفریده دست شما یا بچه‌تان باشد از هزار چیز صاف و شسته رفته قشنگ‌تر است. خاطره دارد. تکه‌ای از وجود شماست.
چرا نوشتم
سفالگری، به معنای آماتوری‌ش، روشی برای آرامش پیدا کردن است. در این هیاهوی زمانه امتحان کنید. حال‌تان بهتر می‌شود.
مطلبی دیگر از این انتشارات
سفالگری، روشی برای تقویت خلاقیت برنامه‌نویسی
مطلبی دیگر از این انتشارات
۴ دلیل برای عمق دادن به احساسات پنجگانه
مطلبی دیگر از این انتشارات
در ستایشِ خاطرهِ دستانِ تو