ایدهپرداز، روانشناس، نويسنده و استراتژيست كسب وكار. من در زمینههای روانشناسی، سرمایهگذاری، کسبوکار، بازاریابی، نویسندگی و محتوا مینویسم. سایتم: aliheidary.ir
پیش به سوی متاورس: چه کسانی همراهی میکنند؟
توجه: نویسندهی این مطلب چارلـی ولــز و میـزیـرلنـا اگکـولفـوپـولـو هستند. ترجمه از محمدحسن شریفیان است. مطلب اصلی در سایت بلومبرگ منتشر شده است.
برای اینکه بفهمید چرا مارک زاکربرگ معتقد است «متاورس» مرز بعدی است، به ماجرای سم پیوریفوی توجه کنید، جوانی ۲۷ساله و دارای مدرک دکترای شیمی از دانشگاه کلمبیا که، در اوج همهگیری کرونا، کارش را در شرکت گُلدمن ساکس رها کرد و اکنون، با انجام بازیهای رایانهای، بخت خود را در دنیای رمزارزها جستوجو میکند.
او دَهها نفر را از مکزیک تا فیلیپین گرد آورده تا «انجمنی» را تحت هدایت «کاپیتان» پیوریفوی شکل دهد و، در ازای این کار، هزینههای لازم را برای ورود به بازی اَکسی اینفینیتی پرداخت میکند. در این بازی، بازیکنان «معجون عشق ملایم» جمعآوری میکنند، ژتونی دیجیتالی که میتوان آن را با پول واقعی معاوضه کرد.
متاورس در رؤیاهای زاکربرگ جایی است که در آن همه به واقعیتی مجازی وصلاند، میتوانند دورنوردی کنند، صرفاً با فکرکردن به چیزها باعث رخدادنشان شوند و، بهطور کارآمدی، از محدودیتهای دنیای مادی عبور کنند و وارد دنیایی جدید و دیجیتالی شوند. ولی خود زاکربرگ هم اذعان دارد که این رؤیا هنوز «خیلی خام است».
اما آنچه پیوریفوی و انجمنش دارند در اَکسی انجام میدهند پیشنمایشی از آینده است. این چیزی شبیه به سایر آثار نیست، نه شبیه فیلم علمیتخیلی، ماجرایی و پادآرمانشهری استیون اسپیلبرگ به نام «بازیکن شمارۀ یک آماده» که بر اساس کتاب ارنست کلاین ساخته شده و نه حتی شبیه اسنو کرَش که نیل استیونسن آن را نوشت و اصطلاح «متاورس» را در آن ابداع کرد، بلکه اَکسی میدانی برخط است که در آن «امور مالی غیرمتمرکز» یا دیفای حکم میراند -رمزارزها، فناوری زنجیرۀ بلوکی، ژتونهای غیرقابلمعاوضه (انافتی) و بازیهای رایانهای را با هم ادغام میکند.
ولی دنیا پر از خطر است و بههیچوجه نوعدوستانه نیست. سرمایهگذاران و بانکداران در مورد آیندۀ رمزارزها اختلافنظر دارند، ولی آنچه میدانند این است که قیمتها بهشدت نوسان دارد. گرچه بیتکوین، اتریوم و برخی دیگر از رمزارزها بهطور روزافزونی در والاستریت مقبولیت پیدا میکنند، جهان پر شده از میمکوینهای ناآزمودهای که روزبهروز به تعدادشان افزوده میشود -بعضیهایشان به قدری بیاعتبارند که به آشغالکوین معروف شدهاند.
بهخاطر مشکلات فنی و نوسانات ناگهانی قیمتها هیچ تضمینی وجود ندارد که این ژتونها را بتوان به پول نقد تبدیل کرد و، در دنیای رمزارزها، قربانی کلاهبرداریشدن تبدیل به نوعی مناسکِ گذار شده است. سرمایهگذاران ثروتمند که جرئت ریسک دارند باکی از این موضوع ندارند، ولی بقیه، ازجمله سرمایهگذاران در مناطق در حال توسعه، در برابرش آسیبپذیر هستند.
بمب اَکسی اینفینیتی
اَکسی -که پیشقراول این روند روبهرشد «گیمفای» است- تا کنون توانسته به حجم معاملات بیش از ۲.۵ میلیارد دلار دست پیدا کند. چند رقیب دیگر نیز که میکوشند با وعدۀ رمزارزْ بازیکنان را به سمت خود بکشند، در حال کسب محبوبیت هستند. سرمایهگذاران خطرپذیر و صندوقهای پوشش ریسک نیز بهدنبال سرمایهگذاری در این معدن طلای جدید هستند. پیشبینی آنها این است که میلیاردها نفر به طمع کسب ژتونهای دیجیتالی به تیراندازی، لهکردن، کشیدن صفحه و کُشتن روی خواهند آورد.
اَکسی چندان شبیه به بازیهای واقعگرایانه نیست، بلکه بازی استراتژیک سادهای است با محوریت چند شخصیت شبیه به پوکمون که میجنگند و تولیدمثل میکنند. آنچه آن را متمایز میکند این است که برندهشدن، علاوهبر ستاره و قلب و شکلات، چیزی به بازیکنان میدهد که دستکم بهلحاظ نظری ارزشمندتر است: معجون عشق ملایم.
امکان پولدرآوردن با بازی باعث شده زندگی برخی از بازیکنان دگرگون شود. بسیاری از آنها در فیلیپین هستند، جایی که همهگیری کرونا خیلیها را بیکار کرده و باعث محبوبیت این بازی شده است. آنجا، دلار و ژتونهای دیجیتال بسیار ارزشمندند، دستکم وقتی قیمتشان بالاست.
نمیتوان مشخص کرد که دقیقاً چند نفر بهخاطر پول بازی میکنند، اما همۀ شواهد به نفع چنین برداشتی است. یکی از نشانهها رابطۀ بین بازی و کیف پول دیجیتالی است، حسابهایی که افراد برای دریافت و ذخیرۀ رمزارز از آنها استفاده میکنند. به گزارش دپرادار، بنگاهی که دادههای مربوط به امور مالی غیرمتمرکز را ردگیری میکند، تا مارس گذشته، در اکوسیستم زنجیرۀ بلوکی، حدود ۵۱ هزار کیف پول فعال روزانه به قراردادهای مربوط به بازی متصل بودند. سه ماه بعد، این عدد به ۳۵۹هزار و ۲۸۴ رسید، یعنی ۵۹۹ درصد افزایش.
بازیهایی مثل اَکسی نشان میدهند چرا غولهای فناوری دارند به مفهوم متاورس جذب میشوند: متاورس و احتمالاتش این قابلیت را دارد که نهتنها نحوۀ کارکردن، کسب درآمد، و خرجکردنِ ما را وارونه کند، بلکه میتواند روشهای اساسی زندگی، برنامهریزی و گذراندن زندگی را نیز دستخوش تغییر کنند. خلاصۀ کلام، آنها نوید این را میدهند که نحوۀ عملکرد سرمایهداری را دگرگون کنند.
آریانا سیمپسون، شریک مدیریتی در بنگاه سرمایهگذاری خطرپذیر آندرسن هورویتز است که در اسکای ماویس، استودیوی ویتنامی سازندۀ اَکسی، سرمایهگذاری کرده است. او مینویسد «اَکسی تجسمبخش نسل جدیدی از بازیهاست، جایی که سازندگان بازی از جایگاه ترس عمل نمیکنند، بلکه بهعنوان اقتصاد بازار باز و آزاد عمل میکنند. اهمیت این برای آیندۀ بازیها و اینترنتی که ما میشناسیم بیش از چیزی است که تصور میکنید».
چیزی که سیمپسون به آن اشاره میکند فراتر از این واقعیت است که بازیکنان اَکسی میتوانند رمزارز به دست آورند. اَکسی نشان میدهد یکی از ستونهای اصلی متاورس، یعنی ژتونهای غیرقابلمعاوضه، چگونه عمل میکنند و چرا هر کسی دوست دارد به آنها دست پیدا کند.
ژتونهای غیرقابلمعاوضه (انافتیها) مدارک دیجیتالی هستند که مایملک شما را در قلمروِ برخط اثبات میکنند. بعضی از آنها به قیمتهای چندمیلیوندلاری فروخته شدهاند، ولی بیشترشان ارزش اقتصادی مشخص و قیمت بالایی ندارند. همین اواخر، یک انافتی به قیمت بیش از ۵۰۰ میلیون دلار فروخته شد، ولی بعداً معلوم شد اصلاً فروخته نشده است. بیشتر آمریکاییها نسبت به این مسائل سردرگم هستند.
مجموعۀ انافتی
در اَکسی که بخشی از متاورس است، بازیکنان باید، قبل از بازی، انافتیای بهشکل هیولاهای قطرهشکلی به نام اَکسی بخرند، هرچند این ویژگی اکنون حالتی ابتدایی دارد. هر اَکسی حدود ۳۰۰ دلار قیمت دارد که با اتریوم، دومین رمزارز پس از بیتکوین، پرداخت میشود. برای ورود به بازی، حداقل سه اَکسی موردنیاز است. به عبارت دیگر، برای شروع بازی باید حدود هزار دلار بدهید، بدون اینکه هیچ ضمانتی برای موفقیت وجود داشته باشد.
نتیجه: اَکسی بدل به باارزشترین مجموعۀ انافتی شده است.
چنین عددورقمهایی گوش ثروتمندان را تیز کرده است. در ماه مۀ سال گذشته، مارک کوبان و الکسی اوهانیان، همبنیانگذار ردیت، در اسکای ماویس سرمایهگذاری کردند. جاستین سان، مدیرعامل بیتتورنت و بنیانگذار بنیاد ترون، بودجهای ۳۰۰ میلیون دلاری به «بازی کن تا پول دربیاوری» و گیمفای اختصاص داده است. و اندرسن هورویتز، که اسکای ماویس را سه میلیارد دلار ارزشگذاری کرده است، اخیراً تأمین مالی سری بی آن را به مبلغ حدوداً ۱۵۰ میلیون دلار برعهده گرفته است.
نکتۀ قابلذکر در مورد انافتیها در گیمفای این است که آنها صرفاً فایلهای دیجیتالی نیستند، بلکه کار میکنند، با سایر انافتیها تعامل میکنند و در گذر زمان میتوانند باارزشتر شوند. اینگونه:
تصور کنید میتوانستید با بازیکردن ماریوکارت پول به دست آورید. ماریوکارت سری بازیهای بیانتهای شرکت نینتندو است که روایت فرعی بازی سوپرماریو است، بازیای که به دوران قبل از اینترنت برمیگردد. لازم نبود حتماً خوب بازی کنید یا ۲۴ساعته پای بازی باشید، چون در این آزمایش ذهنی میتوانستید تا هروقت که بخواهید ماریو باشید. میتوانستید ماریو باشید، چون مالک او بودید.
ازآنجاکه ماریوی شما یک انافتی است، امکان ندارد کسی بتواند آن را کپی کند. فقط و فقط شما مالک او هستید. و چون مالک ماریو هستید، ماشینتان در بازی هم همیشه بهتر و سریعتر از ماشین بقیۀ چهرههای آشنای سرزمین قارچ ازجمله لوئیجی، تود و پرنسس هلوست. پس راه برایتان باز است که پول دیجیتالی سرزمین -فرض کنید اسمش ماریوکوین است- را به دست آورید.
با توجه به اقتصاد بازار، شاید مجبور باشید بابت انافتی ماریو پول بیشتری بپردازید تا مثلاً انافتی [پرنسس] هلو، ولی با آن پول بیشتری هم به دست میآورید چون اینجا، در سرزمین قارچ، ماریو سریعترین بازیکن است. وقتی از بازی بیرون میروید و زندگی عادیتان را پیش میگیرید هنوز هم مالک ماریو هستید. وقتی دوباره بازی میکنید، ماریو آنجا منتظر شماست. منتظر است تا ماریوکوین بیشتری برایتان به ارمغان بیاورد.
اگر دوست داشته باشید میتوانید ماریو را به بازیکن دیگری بفروشید. اگر با او درست بازی کرده باشید، ارزشش نسبت به زمانی که او را خریدید بیشتر شده است. شاید نشان داده باشید که ماریو چقدر میتواند سودآور باشد. شاید آدمهای بیشتری بخواهند ماریوکارت بازی کنند. شاید همه در شبکههای اجتماعی راجع به ماریوکوین صحبت کرده باشند و همین باعث بالارفتن ارزش آن شده باشد.
بهطور خلاصه، این همان فضایی است که مبلغان گیمفای سعی دارند ایجاد کنند.
الکساندر لئونارد لارسن، همبنیانگذار اَکسی، میگوید «بازیکنان به معنای واقعی میتوانند مالک اجزای بازی شوند و ببینند چقدر این اجزا نادر هستند. و این خیلی واقعیتر از زمانی است که میبینید کسی، در خیابان، کیف لویی ویتون انداخته است، چون نمیتوانید تشخیص دهید این کیف اصل است یا جعلی. و این شک با دنیای امروز تناسب دارد، چون همهچیز در این دنیا جعلی است. آنچه زنجیرۀ بلوکی به همراه میآورد اعتماد است و این به داراییهای دیجیتال نیز تسری مییابد».
تغییر در بازیها
سالهاست که بازیکنانی همچون پیوریفوی به بزرگانِ صنعتِ ۱۷۵میلیارد دلاری [بازیهای رایانهای]، شامل سونی، نینتندو، تنسنت و مایکروسافت، پول میدهند تا در قلمروهای دیجیتال آنها بازی کنند. آنها دیدهاند که نتیجۀ تلاشهایشان -آن ستارهها و قلبهای بهدستآمده و مراحل گذراندهشده- بهمحض پایان بازی دود میشوند و به هوا میروند. آنها چیزی بیشتر میخواهند، چیزی نزدیکتر به سرمایهداری، با مالکیت خصوصی ابزار تولید، کارِ مزدی، و مبادلۀ داوطلبانه.
پیوریفوی در این نظم نوین جهانی شبیه به یک بانکدار است. او انجمنش را حول شخصیتش -که واقعاً سرمایهدار نام دارد- شکل داده است.
اعضای این انجمن در توییچ ملاقات میکنند، شبکهای شبیه به یوتیوب برای بازیهای رایانهای با امکاناتی همچون پخش زنده و گفتوگو.
ازآنجاکه انافتیهای اَکسی بسیار گران هستند، پیوریفوی بازیکنان سراسر جهان را «بورسیه» میکند. انافتیها مال او هستند، ولی اعضای انجمنش میتوانند با آنها بازی کنند تا رمزارز بیشتری به دست آورند. سپس پیوریفوی درآمد را بین بازیکنان تقسیم میکند.
کارلوس انریکه سیرا آلمارزِ ۲۴ساله همین تابستان اَکسی را کشف کرده و میگوید دانشکدۀ پزشکی را به امید ثروتمندشدن در گیمفای رها کرده است.
آلمارز، با نام کاربری استیل والکریز، در حال پیشرفت در اقتصاد اَکسی است. او از «بورسیۀ» یقهآبی به «مدیر» یقهسفید یا «ماد» ترقی کرده است. او، علاوهبر چند ساعت بازی در طول روز، تکالیف مدیریتی هم انجام میدهد.
کاپیتان یکی از سرمایهداران سخاوتمند اَکسی است: او سود را پنجاهپنجاه تقسیم میکند. آلمارز میگوید حامیان مالیِ حریصتر فقط ۱۰ درصد به بورسیهها میدهند. او در ماه سپتامبر ۷۰۰ دلار (دلار واقعی) به دست آورده که مقدار قابلتوجهی در [شهر] سیوداد دل کارمِن به شمار میرود و از مجموع درآمد پدر و مادرش بیشتر است. او میگوید پدر و مادرش هنوز با انصرافش از رشتۀ پزشکی کنار نیامدهاند، ولی وقتی پای این میزان پول در میان باشد نمیتوانند حرفی بزنند.
در یکی از پخش زندههای اخیر «سرمایهدار»، در پنجشنبهشب، کاپیتان در حال ساماندهی کارکنانش است. یکی از اعضای انجمن به نام فوردِکس دارد پدر میشود.
پیوریفوی با شعف میگوید «رفیق، این خیلی باحاله! این اولین بچۀ جمع ماست!».
دفعۀ بعد، یکشنبهشب رأس ساعت ۹، کاپیتان برمیگردد. او میگوید سازندۀ یک بازی رمزارزی دیگر اخیراً توییت کرده است که اَکسی شبیه به ترفند پانزی است، چیزی که حتی طرفداران بازی را هم به فکر واداشته است. (اَکسی متهم به هیچ خلافی نشده است).
استیل والکیری میگوید «اوه، چه ماجرایی!».
ولی هرچه باشد، به نظر نمیرسد کسی اهمیتی به این موضوع بدهد. یکی دیگر از اعضای انجمن میگوید «من حتی از پدرم پول بیشتری درمیآورم. او خیال میکرد دارم دزدی یا کلاهبرداری میکنم».
پیوریفوی میخندد و میگوید «رفیق، این عالیه!». بحث به انتظارات والدین، بنبستهای شغلی، و ابتذال زندگی در دنیای واقعی کشیده میشود -دیدگاه متاورسیِ آدمهای بیستسیساله که، در آن، امیدِ یک نسل به پخش زندهای در توییچ منجر شده است، پخش زندهای که در آن راجع به بازی با هدف کسب درآمد صحبت میشود و دانشجوی انصرافی پزشکی برندۀ معجون ملایم عشق میشود.
کاپیتان میگوید «موضوع این است که کار در مکدونالد واقعاً چه چیزی به شما میدهد؟ مثلاً اگر، بهجای بازی، بروید در مکدونالد کار کنید، چه مهارتهایی به رزومهتان اضافه میشود؟».
اَکسی تنها یک قلمرو در دنیای روبهرشدِ رمزارزهاست. در کریپتوبلیدز، سرزمین میانۀ مجازی، بازیکنان میتوانند با قلعوقمعکردن هیولاها ژتونِ مهارت به دست آورند. در زِدران، بازیکنانْ اسب مسابقهایِ دیجیتال پرورش میدهند و با آن مسابقه میدهند. ایلوویوم «بر سرِ راهِ شکار و گرفتن موجودات الههمانند، نوید سفر به چشمانداز وسیع و متنوعی را میدهد».
رمزژتونها
همچنان که اَکسی بازیکنان را اغوا میکند، ژتون دیگری در بازی به نام اَکسی اینفینیتی شارد (AXS) در حال اوجگیری است. با اینکه برخی از رمزکوینهای محبوبتر ارزش خود را از دست دادهاند، ارزش AXS از ۳.۲۲ دلار در ژوئن به ۱۳۶ دلار رسیده است.
البته بازیکنان، خصوصاً آنهایی که در کشورهای درحالتوسعه سکونت دارند، از این رشد آگاهاند. اتاقهای گفتوگو پُر است از قصۀ کسانی که با کمک اَکسی توانستهاند در دوران کرونا زندگیشان را بگذرانند یا حتی به اندازهای پول درآورند که با آن خانه بخرند.
در فیلیپین، جایی که اَکسی بسیار محبوب شده است، رد بانتیلو، پس از اینکه کارش را بهعنوان مربی بدنسازی از دست داد، به اَکسی روی آورد. همسرش که پرستار بود به دلیل اینکه احساس خطر میکرد از کارش استعفا داد و او نیز اکنون به بازی اَکسی مشغول است.
بانتیلو که ۳۴ساله است توانسته سرمایۀ اولیه و کوچکی را به ۱۳۰ هزار ژتون اَکسی بدل کند. او توانسته بیمۀ سلامت بخرد و امیدوار است بتواند بهقدری
پول درآورد که خانهاش در بولاکان -که در شمال مانیلا واقع است- را نوسازی کند. او اکنون از ۲۸ بورسیۀ خودش حمایت مالی میکند.
لیانا دیوسو هم چنین رؤیایی دارد. او بورسیۀکاپیتـان اسـت و خـارج از استـان لاگونـای فیلیپیـن زندگی میکند.
او میگوید «میخواهم مایۀ برکت دیگران باشم».
اَکسی اینفینیتی از رمزارزهای AXS و SLP استفاده میکند که مبتنی بر اتریوم هستند.
مبلغان رمزارزها به شما میگویند برکت از آنِ وفاداران است. شریانش سینگ، مدیر بخش انافتیها و بازی در وبگاه پُلیگان، میگوید شرکتهای بزرگِ بازیسازی صحنه را زیرنظر دارند. پیشبینی او این است که گذر به حالت «بازی کن تا پول دربیاوری» آرام و دشوار، ولی «اجتنابناپذیر» خواهد بود.
سینگ در مورد بزرگان دنیای بازی میگوید «آنها نمیتوانند آنچه را که میدانند رها کنند و سوار کشتی کاملاً جدیدی شوند. آنها نمیخواهند اعصاب کاربران را خرد کنند».
موانع بیشماری وجود دارد. توماس اولسن، شریک بِیناندکو، میگوید توسعهدهندگان بازی در تلاشاند تا قابلیتهای «مشتریات را بشناس» را در خود پرورش دهند، شبیه به همان کاری که بانکها برای تشخیص پول غیرقانونی میکنند. در دنیای رمزارزها هم بازیگرانِ بد حضور دارند، ولی دنیای مالی در حال حرکت بهسوی فناوریهایی شبیه به زنجیرۀ بلوکی است.
اولسن پیشبینی میکند «دَه، بیست، یا سی سال دیگر، همۀ اموال ژتونی میشود. همۀ حقوقِ صاحبان سهام و اوراق قرضه بر روی یک سکوی داراییهای دیجیتال خواهد بود، سکویی که امروز، آزمایش رمزارزها در حال ساختنش است».
ارز مجازی
نیک کنایپر هم اکنون جزئی از آزمایش است. شرکت او در حال انتشار بازیای به نام کریپتوریدرز است، بازیای که خودش آن را «دنیای وارکرفت» برای انافتیها مینامد. او تیمی دَهنفره و حدود ۱۸۰۰ بازیکن دارد. اوایل، آنها شخصیتهای انافتی را به قیمت هر عدد ۴۵ دلار میفروختند. در عرض سه ماه، قیمت این انافتیها به ۶۸۰ دلار رسید.
کنایپرِ ۳۱ساله، بهدرستی، «مدیر رشد» نام گرفته است. ولی آیا رشد افسارگسیخته در دنیای مجازی هم، شبیه به دنیای واقعی، میتواند موجب دردسر شود؟ اقتصادِ تنظیمشدۀ سکند لایف -دنیایی مجازی که از سال ۲۰۰۳ در دسترس است و به دوران پیش از انافتیها برمیگردد- بیشتر جنبۀ سرگرمی دارد تا سودرسانی. ارز مجازی آن، یعنی دلارِ لیندن، در مقایسه با بالاوپایینهای رمزارزها بسیار باثبات است.
کنایپر میگوید «چالش حقیقی این است که بازی متعادلی بسازیم». اگر خیلی از بازیکنان پول دیجیتال زیادی به دست آورند، میتوانند اقتصاد بازی را خراب کنند. چه میشود اگر فردا میلیونها نفر بخواهند اَکسی بازی کنند یا، بنا به هر دلیلی، معجون عشق ملایم که بازیکنان ساعتها، روزها، هفتهها، و ماهها به دنبالش میگردند ناگهان سقوط کند؟
در این حالت، مشکلات دنیای مجازیِ بازیکنان بهسرعت واقعی میشود. کنایپر میگوید اقتصاددانانِ آیندۀ متاورس باید، مثل اقتصاددانان واقعیِ ما، مدیریت کار را برعهده بگیرند. پیشبینی او این است که «فارغالتحصیلان رشتۀ اقتصاد به استخدام بازیهای انافتی در خواهند آمد».
مطلبی دیگر از این انتشارات
۸ نکته جادویی برای خلاص شدن از شر حملات اضطرابی
مطلبی دیگر از این انتشارات
تمرکز فکری به سرقت رفته: حواسپرتی در عصر شبکههای اجتماعی
مطلبی دیگر از این انتشارات
۱۲+۱ راه افزایش تمرکز که عملکرد شما را بهبود میدهد!