۱۰ مهمترین نقش روانشناسی در بهبود کیفیت زندگی

چگونه می‌توان علم روانشناسی در بهبود کیفیت زندگی بهره برد؟ آیا فکر می‌‌کنید علم روانشناسی فقط برای دانشجویان، دانشگاهیان، و روانشناسان است؟ در این صورت، بهتر است در باور خود تجدیدنظر کنید. از آن‌جا که روانشناسی رشته‌ای کاربردی و نظری است، آن را می‌توان با روش‌هایی مختلف در زندگی روزمره به کار برد.

با این‌که مطالعات پژوهشی روانشناسی همیشه آن‌چنان ساده و قابل فهم نیستند که افراد عادی بتوانند به راحتی مطالعه‌شان کنند، نتایج این مطالعات و آزمایش‌ها کاربردهای قابل توجهی در زندگی روزانه‌ی همه‌ی آدم‌ها دارند. در این مقاله، به برخی از کاربردهای عملی علم روانشناسی در زندگی روزمره‌ی آدم‌ها اشاره می‌کنم.

۱. انگیزه

خواه به دنبال ترک سیگار باشید، خواه کاهش وزن یا یادگیری یک زبان جدید؛ هدف‌تان هر چه باشد، درس‌هایی از علم روانشناسی می‌توانند نکاتی به شما بیاموزند که انگیزه‌تان برای رسیدن به هدف بیش‌تر شود. جهت افزایش انگیزه‌تان هنگام انجام یک وظیفه یا تلاش برای رسیدن به یک هدف، از استراتژی‌های حاصل از پژوهش‌ها در خصوص روانشناسی شناختی و آموزشی بهره ببرید.

الف. آشنایی با عناصر جدید یا بدیع جهت افزایش و حفظ سطح علاقه‌مندی‌تان

ب. تغییر توالی‌های تکراری جهت پیشگیری از خستگی و فرسودگی ذهنی

پ. یادگیری چیزهای جدید برای بالا بردن سطح دانش فعلی‌تان

ت. تعیین اهداف دقیق که مستقیما با هدف یا وظیفه‌ی مورد نظرتان مرتبط باشند

ث. دادن پاداش به خود پس از ارائه‌ی عملکرد مناسب

۲. رهبری

فرقی نمی‌کند که مدیر یک سازمان باشید یا یک داوطلب کارهای عام‌المنفعه؛ بهره‌مندی از مهارت‌های عالی رهبری ممکن است در هر بخشی از زندگی‌تان برای شما ضروری و مفید باشد. همه‌ی آدم‌ها ذاتا رهبر متولد نمی‌شوند، ولی پیروی از چند نکته‌ی ساده‌ی برگرفته از پژوهش‌های روانشناسی می‌توانند کمک‌تان کنند رهبر بهتری باشید.

یکی از مشهورترین مطالعات در این زمینه سه سبک رهبری را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس یافته‌های این مطالعه و پژوهش‌های متعاقب آن، وقتی در جایگاه یک رهبر قرار گرفته‌اید، انجام کارهای زیر می‌تواند به موفقیت‌تان کمک کند.

الف. ارائه‌ی دستورالعمل شفاف، و در عین حال، ایجاد شرایط لازم برای بیان نظرات هر یک از اعضای گروه
ب. گفتگو درباره‌ی راه‌حل‌های احتمالی با هر یک از اعضای گروه
پ. تمرکز بر ایده‌های هیجان‌آور و تمایل به ارائه‌ی پاداش برای ایده‌های خلاقانه

۳. برقراری ارتباط

برقراری ارتباط چیزی فراتر از صحبت کردن با آدم‌ها یا نوشتن برای آن‌ها است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، پیام‌های غیرکلامی بخش قابل توجی از ارتباطات بین فردی را تشکیل می‌دهند. جهت انتقال موثر پیام‌های‌تان، لازم است نحوه‌ی ابراز احساسات خود را به روش غیرکلامی و خوانش نشانه‌های غیرکلامی سایر آدم‌ها را به خوبی یاد بگیرید.

الف. به خوبی از ارتباط چشمی استفاده کنید.
ب. به پیام‌های غیرکلامی سایر آدم‌ها توجه کنید.
پ. نحوه‌ی استفاده از لحن صدای‌تان را جهت تقویت پیام‌های‌تان یاد بگیرید.

از جمله روش‌های غیرکلامی انتقال پیام می‌توان به استفاده از زبان بدن اشاره کرد؛ بنابراین، توصیه می‌کنم از تکنیک‌های زبان بدن برای افزایش کاریزما به خوبی استفاده کنید.

۴. هوش هیجانی

درست مانند برقراری ارتباط غیرکلامی، توانایی درک هیجان‌های خود و هم‌چنین، هیجان‌های آدم‌های اطراف‌تان نیز نقش مهمی در روابط و زندگی حرفه‌ای‌ شما ایفا می‌کند. اصطلاح هوش هیجانی به توانایی‌تان برای درک هیجان‌های خود و هم‌چنین هیجان‌های سایر آدم‌ها اشاره می‌کند.

ضریب هوش هیجانی معیاری است برای اندازه‌گیری این توانایی. به گفته‌ی روانشناسی به نام دانیل گولمن، هوش هیجانی یا EQ از بهره‌ی هوشی یا IQ مهم‌تر است. برای تقویت هوش هیجانی‌تان باید از برخی از استراتژی‌های زیر استفاده کنید.

الف. واکنش‌های هیجانی‌تان را به دقت ارزیابی کنید.

ب. تجربه‌ها و هیجان‌های‌تان را در به طور روزانه در یک دفتر یادداشت کنید.

پ. سعی کنید موقعیت‌ها را از نگاه سایر آدم‌ها نیز ببینید.

۵. تصمیم‌گیری

پژوهش‌ها در زمینه‌ی روانشناسی شناختی اطلاعات ارزشمندی را درباره‌ی تصمیم‌گیری فراهم کرده‌اند. با کاربرد این استراتژی‌ها در زندگی‌تان، می‌توانید از نحوه‌ی انتخاب خردمندانه آگاه شوید. دفعه‌ی بعد که لازم بود یک تصمیم بزرگ اتخاذ کنید، می‌توانید از برخی از این تکنیک‌ها استفاده کنید.

الف. از روش “‌شش کلاه تفکر‌”‌ استفاده کنید؛ این روش که توسط روانشناسی به نام ادوارد دوبونو معرفی شده است، شما را به مشاهده‌ی یک موقعیت از زوایای دید مختلف ترغیب می‌کند؛ این شش زاویه‌ی دید مختلف عبارت هستند از چشم‌اندازهای منطقی، هیجانی، شهودی، خلاقانه، مثبت، و منفی.

ب. هزینه‌ها و فواید بالقوه‌ی گزینه‌های مورد نظرتان را به خوبی بررسی کنید.

پ. از تکنیک تحلیل شبکه‌ای استفاده کنید؛ در این تکنیک، برای هر گزینه‌ی خاص امتیازی در نظر گرفته می‌شود که نشان‌دهنده‌ی سطح کارآمدی آن برای برآوردن نیازهای خاصی است که شما را به تصمیم‌‌گیری واداشته‌اند.

۶. حافظه

آیا تاکنون به این مسئله فکر کرده‌اید که چرا می‌توانید جزییات دقیقی را از برخی اتفاقات دوران کودکی به خاطر بیاورید، ولی نام مشتری جدیدتان را که همین دیروز با وی آشنا شده‌اید، به یاد ندارید؟ پژوهش‌ها در خصوص نحوه‌ی تشکیل حافظه‌های جدید و هم‌چنین چگونگی و چرایی فراموش کردن مسائل مختلف، به یافته‌های متعددی دست پیدا کرده‌اند که می‌توان آن‌ها را مستقیما در زندگی روزمره به کار برد. برای افزایش قدرت حافظه می‌توانید کارهای زیر را انجام بدهید:‌

الف. تمرکز بر اطلاعات مورد نظر
ب. مرور آن‌چه یاد گرفته‌اید
پ. حذف عواملی که باعث پرت شدن حواس‌تان می‌شوند

علاوه بر روش‌های بالا، تکنیک‌های روانشناختی دیگری نیز وجود دارند که نه تنها برای بهبود حافظه، بلکه برای بهبود سطح سلامتی‌تان نیز مفید هستند؛ در مورد آن‌ها بیشتر تحقیق کنید.

۷. مدیریت پول

دنیل کانمن، روانشناس و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل، به همراه همکارش، عاموس تورسکی، به انجام مجموعه‌ای از مطالعات پرداخت؛ وی طی این مطالعات، چگونگی مدیریت موارد نامعلوم و ریسک‌ها را هنگام تصمیم‌گیری توسط آدم‌ها مورد بررسی قرار داد. پژوهش‌های بعدی در این حوزه که به اقتصاد رفتاری مشهور است، حقایق مهمی را برای‌مان آشکار کردند که با استفاده از آن‌ها می‌توانیم پول‌مان را عاقلانه‌تر مدیریت کنیم.

نتایج یک مطالعه نشان داده‌اند، کارگران با استفاده از برخی استراتژی‌های زیر می‌توانند پس‌انداز خود را سه برابر کنند.

الف. وقت را تلف نکنید؛ از همین حالا به فکر جمع کردن پس‌انداز باشید.
ب. پیش از هر چیز، متعهد شوید بخشی از درآمد آینده‌تان را به پس‌انداز بازنشستگی‌تان اختصاص بدهید.
پ. سعی کنید از تعصبات شخصی که ممکن است به انتخاب‌های نامناسب مالی منجر شوند، آگاه شوید.

۸. موفقیت آکادمیک

دفعه‌ی بعد که دل‌تان خواست مدام درباره‌ی آزمون‌های کلاسی، امتحانات میان‌ترم، و امتحانات نهایی غر بزنید، به این فکر کنید که پژوهش‌ها نشان داده‌اند، آزمون دادن واقعا به یادآوری هر آن‌چه یاد گرفته‌اید، کمک می‌کند – حتی اگر در این آزمون از تمام مطالب آموزشی سوال نیامده باشد.

مطالعات نشان داده‌اند، شرکت مکرر در آزمون‌های مختلف حتی از درس خواندن نیز بهتر می‌تواند به تقویت حافظه کمک کند. دانشجویانی که مکرر آزمون می‌دهند تا ۶۱ درصد بهتر از دیگران می‌توانند مسائل درسی را به خاطر بیاورند، در حالی که دانشجویانی که فقط درس خوانده‌اند ۴۱ درصد از مسائل درسی را به یاد می‌آورند. چگونه می‌توانید این یافته‌ها را در زندگی‌ به کار ببندید؟ هنگام تلاش برای یادگیری اطلاعات جدید، به منظور ثبت دائمی آموخته‌های‌تان در حافظه، بهتر است مکررا خودتان را بیازمایید.

۹. بهره‌وری

هزاران کتاب و مقالات در نشریات مختلف وجود دارند که اطلاعاتی را در مورد افزایش بهره‌وری به مخاطب‌ خود ارائه می‌دهند؛ ولی چه مقدار از این توصیه‌ها بر پایه‌ی پژوهش‌های علمی و حقیقی استوار هستند؟ مثلا عده‌ای توصیه می‌کنند انجام دادن چند وظیفه به طور هم‌زمان می‌تواند به افزایش بهره‌وری کمک کند. در حقیقت، پژوهش‌ها نشان داده‌اند، برداشتن چند هندوانه با یک دست واقعا به سرعت عمل، دقت، و بهره‌وری آسیب می‌رساند. برای افزایش موثر بهره‌وری، بهتر است از یافته‌های علم روانشناسی کمک بگیرید.

الف. هنگام کار بر روی مسائل پیچیده یا خطرناک، از انجام هم‌زمان چند کار خودداری کنید.
ب. در یک زمان، فقط بر یک کار تمرکز کنید.
پ. از عواملی که باعث پرت شدن حواس‌تان می‌شوند، اجتناب کنید.

۱۰. سلامتی

روانشناسی ابزار مفیدی برای بهبود وضعیت عمومی سلامتی‌تان نیز به شمار می‌رود. از راه‌هایی برای ترغیب فعالیت بدنی و بهبود تغذیه گرفته تا روش‌های درمانی جدید برای مبارزه با افسردگی،. رشته‌ی روانشناسی سلامت استراتژی‌های ارزشمند و مفیدی را برای کمک به بهبود وضعیت سلامت و شادابی در زندگی ارائه می‌کند.

الف. مطالعات نشان داده‌اند، نور خورشید و هم‌چنین، نور مصنوعی می‌توانند علائم اختلال خلقی فصلی را کاهش بدهند.

ب. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، فعالیت بدنی می‌تواند به بهبود وضعیت سلامت روان آدم‌ها کمک کند.

ج. پژوهش‌ها دریافته‌اند، کمک به آدم‌ها در درک خطرات رفتارهای ناسالم می‌تواند به انتخاب گزینه‌های سالم‌تر منجر شود.