هوش مصنوعی و انتخابات: نمونه‌ای‌ از استفاده از کلان داده ها در سیاست

این هفته اتفاق جالبی افتاد و و نهادی امنیتی در دولت آمریکا برای جمعی از شهروندان ایرانی، چینی و روسیه ای پیامکی ارسال کرد که در آن از این افراد خواسته شده بود تا هر گونه تلاش برای اثرگذاری در انتخابات آمریکا را اطلاع داده و ده میلیون دلار جایزه بگیرند!

این پیامک را از ابعاد مختلفی می توان بررسی کرد. برای هر فردی بسته به رشته مورد مطالعه و لنز نظری مورد استفاده‌اش، این پیامک می تواند و معنا و تفاسیر مختلفی داشته باشد و قطعا آنچه که ما در اینجا به دنبال آن هستیم با آنچه که متخصصانی در حوزه جامعه شناسی، امنیت ملی، روابط خارجه، و... ،آن را پی می گیرند متفاوت است.

انتخابات 2016 ایالات متحده از جنبه های مختلفی می تواند درس آموز باشد. این انتخابات را شاید بتوان یکی از جنجال بر انگیزترین انتخابات آمریکا نامید. مهمترین نکته ای که ما باید در این جا به آن توجه کنیم آن است که بحث حکمرانی داده و هوش مصنوعی کلیدی ترین موضوعی بود که در مورد این انتخابات مورد تدقیق و بررسی قرار گرفت. کشورهایی که به صورت جدی با آمریکا تخاصم داشتند این بار نه از طریق جنگ موشکی و تهدید اتمی به مقابله با آمریکا برخواستند و نه از طریق زنان زیبا روی و دلفریب قصد اثرگذاری بر سیاست‌مداران و سیاست‌گذاران آمریکا را داشتند. هر چند که توان استفاده از هر دو را داشته و صراحتا برا این بر امکان و توان استفاده از آن ها تاکید کرده بودند!

از میان همه ابزار و روش های مختلف در این میدان، از کلان داده ها برای اثرگذاری بر انتخابات آمریکا استفاده شد. رسوایی و شائبه مداخله خارجی در انتخابات سال 2016 تا امروز، یعنی آخرین روزهای دولت اول (و شاید آخر) دونالد ترامپ او را مانند سایه تعقیب کرد. این رخداد اتهامات متعدد را متوجه کمپانی های مختلف تجاری در حوزه داده نمود و در نهایت بیش از پیش قدرت داده و نقش کلان داده ها و هوش مصنوعی را در اثرگذاری بر سیاست نمایان کرد.

همان طور که میدانید کمپانی های زیادی به صورت تخصصی در حوزه بازاریابی و تبلیغات و برندینگ در کشور ما فعالیت دارند. در کشور ما این مجموعه ها بیشتر متمرکز بر کالاهای تجاری فعالیت میکنند و کمتر شاهد حضور جدی آنها در حوزه سیاست بوده‌ایم . معمولا حضور برندهای سرشناس در حوزه عمومی و حاکمیتی محدود به دوره انتخابات و آن هم بیشتر در تولید محتوا تبلیغاتی است.

اما در خارج از ایران و به ویژه در کشور آمریکا داستان این گونه نیست و شرکت های مختلفی در حوزه بازاریابی و تبلیغات سیاسی به فعالیت می پردازند. از جمله معروف ترین این شرکت ها کمبریج آنالیتیکا "بود" که در انتخابات 2016 کمپین تبلیغاتی تد کروز رقیب دورن حزبی دونالد ترامپ را مدیریت می کرد. بعد از کنار کشیدن کروز و نهایی شدن حضور ترامپ به عنوان نماینده جمهوری خواهان در انتخابات، کمبریج آنالیتیکا به ترامپ پیوست و از این جا موضوع بحث انگیز انتخابات آمریکا کلید خورد.

شاید بسیاری از شما در شبکه های اجتماعی بازی هایی از قبیل "سن عقلی شما چه قدر است" یا "از نظر روحی با کدام دانشمند بیشترین نزدیکی را دارید" و یا " کدام بازیگر هم ذات شماست" و یا " حیوان درون شما چیست{!}" را بازی کرده باشید. به ویژه این گونه نظر سنجی ها فیس بوک رواج بیشتری دارد و مخاطبان فیس بوک بعد از مشارکت در چنین بازیی و پاسخ به سوالات آن، بازیگر هم ذات خودشان را با دوستانش به اشتراک می گذارند.

تا اینجای قضیه همه چیز خوب و عالی و نایس به نظر می رسد. اما قصه از آنجا حساسیت برانگیز می‌شود که کمبریج آنالیتیکا با طراحی بازی از این دست، اطلاعات نزدیک به 100 میلیون آمریکایی را برای اهداف تجاری و سیاسی خود در در اختیار گرفت. به زبان ساده تر:

• شما بازی " کدام بازیگر هم ذات شماست" که توسط کمپانی ایکس بازی شده است را بازی می کنید
• شما اطلاعات خودتان را در اختیار طراح بازی میگذارید
• طراح بازی اطلاعات دوستان شما در فیس بوک را هم دراختیار خودش میگیرد!

این سو استفاده از اطلاعات کاربران در آمریکاجنجال بزرگی را بر انگیخت. رسوایی کمبریج آنالیتیکا در ابعاد گسترده‌تر توسط رسانه ها افشا شد. علاوه بر این سوالات بسیار زیادی در مورد اطلاعاتی که فیس بوک از شهروندان در اختیار دارد، مورد پرسش قرار گرفت. آیا فکر میکنید موضوع اطلاعاتی که فیس بوک یا اینستاگرام از ما در اختیار دارد موضوع ساده ای است؟

بد نیست بدانید فیس بوک بیش از پنجاه "touch point" اطلاعاتی دقیق در مورد هر شهروند در آمریکا (و متعاقبا شهروندان سایر نقاط جهان) در اختیار دارد. یعنی آقای زاکربرگ می تواند لیستی پنجاه تایی در مورد ویژگی ها و علایق شما را در اختیار داشته باشد و یا در اختیار کسان دیگر قرار دهد؛ اطلاعاتی که شاید خودتان هم آن ها را ندانید !

حالا اهمیت اینکه فیس بوک این همه اطلاعات را در دست دارد برای سیاست‌گذاران و سیاست مداران چیست؟ اینجاست که نقش هوش مصنوعی در سیاست گذاری و کلان داده خود را نمایش میدهد. با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی (به طور مثال CLUSTERING) شما توانایی آن را خواهید داشت که رفتار افراد را بر حسب داده های آنها تفسیر کنید. فیس بوک بر مبنای اطلاعاتی که از شما در اختیار دارد، می تواند تشخیص دهد که شما الان میل به رفتن به سینما دارید و یا بیشتر علاقه دارید تا در زمان آزاد خود به ورزش کردن بپردازیدو بر این مبنا، تبلیغی با شانس خرید بیشتر را به شما نمایش دهد.

البته این یک استفاده "تجاری متعارف" است و به طور مشابه اطلاعات شما می تواند مورد استفاده " سیاسی غیرمتعارف " نیز قرار بگیرد.

احتمالا برایتان عجیب باشد ولی هوش مصنوعی قدرت پیش بینی و توانمندی‌هایی را در اختیار شما می گذارد که حتی با سالها تمرین و تحصیل و تلاش هم برایتان در دسترس نخواهد بود. به طور مثال شاید شما بتوانید سالها از دوستان خود پنهان کنید که فرزند طلاق بوده اید و والدین شما در سنین نوجوانی شما از هم جدا شده اند. اما فیس بوک به راحتی این موضوع را با استفاده از الگوریتم های هوش مصنوعی با دقت قابل قبولی تخمین قابل قبول حدس میزند.

با همین قدرت و دقت هوش مصنوعی تشخیص می دهد شما با چه احتمالی به چه کسی رای میدهید، چه پیامی بر شما اثرگذارتر است؟ آیا میتوان نظر شما را در مورد رای دادن و یا رای ندادن تغییر داد؟ آیا شما ارزش سرمایه گذاری برای تبلیغات انتخاباتی را دارید و ممکن است رای خود را در لحظات آخر عوض کنید یا نه ؟

به صورت مشابه با همین قدرت و دقت کشور فرضی ایکس با نیت اثرگذاری در انتخابات و با در اختیار داشتن داده های فیس بوک و اینستاگرام می تواند در مورد شما پیش بینی کند که شما آیا در رای دادن به به یک کاندید (مثلا ترامپ) مردد هستید یا نه تصمیم خود را در مورد انتخابات گرفته اید و تبلیغات بر روی شما اثری ندارد ؟ آیا شما مذهبی هستید و ارسال تبلیغات سیاسی با محتوای مذهبی و نشان دادن ترامپ به عنوان فرد حامی کلیسا (و بر عکس هیلاری به عنوان فردی غیر مذهبی) بر شما موثر است یا نه؟ و از همه جالب تر آیا می توان شما را با قطعی نشان دادن انتخاب هیلاری کلینتون از شرکت در انتخابات در لحظات آخر و رای دادن به او منصرف کرد و فریب داد؟ همه این ها اتفاقاتی است که یک ربات با استفاده از کلان داده هایی که مالکیت و حق بهرمندی از آنها مورد سوالات اساسی و بنیادین است انجام داده و برروی انتخابات آمریکا و آینده جهان و ایران و من و شما(!) تاثیر جدی گذاشته است.

خوب است که پاسخ سوالات زیر را از دید سیاست گذارانه بررسی کنید:

اول: "اطلاعات" و " حق بهربرداری از اطلاعات"ی که افراد در شبکه های مجازی منتشر میکنند متعلق به چه کسی است؟ به زبان ساده تر با آگاهی از سطوح دسترسی به اطلاعات منتشر شده، منفعت و مالکیت اطلاعات، متعلق به "جمع آوری و پردازش کننده" اطلاعات است و یا "منتشر کننده اطلاعات" ؟

دوم: سیاست‌گذاران در برابر آنچه میتوان آن را ابهام در مورد هوش مصنوعی نامید، چه موضعی باید داشته باشند؟ (بد نیست برای روشن تر شدن این سوال به صدای ضبط شده از دو جلسه استماع در کنگره آمریکا که در فاصله زمانی شش ماهه با حضور زاکربرگ در مورد اتهامات متوجه فیس بوک گوش کنید)

سوم:ابزار شما به عنوان یک سیاست‌گذار برای جلوگیری رسوایی هایی مانند کمبریج آنالیتیکاچیست ؟ در واقع اگر قرار باشد به طور مثال در ناتو به تحلیل این مساله بپردازید، از چه ابزاری استفاده می کنید ؟

پاسخ به هر کدام از این سوالات را در مجالی دیگر و به صورت مفصل بررسی خواهیم کرد و در هفته ها و مقالات بعدی بیشتر به آن ها می پردازیم. اما بد نیست بدانید که یکی از ابزاری که در کانتکست فضای دیجیتال برای جلوگیری از اشتباه به کار می رود، کمک گرفتن از شهروندان و متخصصان است. صورتی از آن را در پیامک به آمریکا به شهروندان ایرانی دیدیم.

راهکار مشابه و خاص تر استفاده از باگ بانتی ها است. باگ بانتی ها افرادی هستند که در ازای پول سیستم شما را هک کرده و اطلاعات مربوط به حفره های امنیتی موجود در سیستم شما را در اختیار شما می گذارند. شبیه سازی چنین ایده هایی در فضای سیاست گذاری یکی از موارد امیدوارکننده، برای جلوگیری از اتفاقاتی مشابه اتفاقات انتخابات 2016 آمریکاست.

پی‌نوشت
اگر پژوهشگرِ خط‌مشی‌گذاری هوش مصنوعی و یا کنشگر در سطوح مختلف مدیریتی باشید حتما نیاز به مطالعه مجموعه‌ای از اسناد مربوط به این موضوع دارید .در AI Policies and Plans Repository مجموعه‌ای قابل دانلود از
استراتژی‎های ملی در حوزه هوش مصنوعی،
خط مشی گذاری‌های در حوزه هوش مصنوعی،
انواع نقشه‎راه در حوزه خط مشی گذاری هوش مصنوعی،
انواع گزارش‎های معتبر سیاستی معتبر در بعد حاکمیتی هوش مصنوعی،
انواع ابزارهای تحلیلی برای توسعه و ارزیابی هوش مصنوعی،
رتبه‎بندی‌های مختلف در ارتباط سیاست گذاری هوش مصنوعی،
و معرفی منابع معتبر آموزشی و علمی در ارتباط با هوش مصنوعی است.
اطلاعات بیشتر و نحوه دسترسی به این پروژه را در پست زیر بخونید
درباره AI Policies and Plans Repository

از طریق کانال‌های زیر می‌توانید با من در ارتباط باشید:

ایمیل من: javadsadeqi@gmail.com

آیدی تلگرام من: https://t.me/javaadsaadeghi

لینکدین من

توئیتر من