بانکداری باز و شاخ‌وبرگش

با این‌که بانکداری باز موضوع جدیدی نیست اما هنوز هم برای خیلی‌ها ناشناخته‌ست. می‌شه گفت بانکداری باز پاسخی به نیازها و شرایط امروز ماست. در بانکداری باز، از تکنولوژی API برای ارائه سرویس‌های مالی و بانکی به سیستم‌هایی خارج از سیستم مرکزی بانک، استفاده می‌شه که امکانات زیادی رو برای بقیه بازیگران فضای اقتصادی، یعنی کسب‌وکارها و استارتاپ‌های مرتبط با خدمات بانکی و مالی فراهم می‌کنه. حالا چطور؟

بانکداری باز چیست؟

بانکداری باز یا Open Banking، رویکردی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مالی مشتریان با اشخاص ثالث هست. داده‌های مشتریان و خدمات مالی و بانکی با استفاده از رابط‌های برنامه‌نویسی یا همان APIها و البته تنها با اجازه‌ خود مشتری به کسب‌وکارهای مربوطه داده می‌شه تا کسب‌وکارها، مشتریان و نیازهاشون رو بهتر بشناسن. به این ترتیب الگوی مصرف، محصولات و خدمات جدید و کاربردی متناسب با نیاز و سلیقه مشتری شناسایی و ارائه می‌شه.

پس به زبان ساده بانکداری باز یک سرویس 3 طرفه شامل مشتریان، بانک‌ها و استارتاپ‌هاست که شامل دریافت اطلاعات مشتریان بانک‌ها توسط اشخاص ثالث برای فراهم کردن خدمات نوآورانه و شخصی‌سازی‌شده‌ست.

پس امنیت اطلاعات مشتریان در بانکداری چطور تامین می‌شه؟

می‌رسیم به سوال اصلی! حالا که قراره اطلاعات هویتی و مالی مشتریان به اشخاص ثالث داده بشه، چه تضمینی وجود داره که این اطلاعات امن باشن و ازشون سوءاستفاده نشه؟ جوابش اینه که اشخاص و شرکت‌های ثالث، کاملا شناخته‌شده هستن و اشتراک‌گذاری اطلاعات مشتریان با اون‌ها در فضایی کاملا محرمانه و امن صورت می‌گیره و در عین حال اطلاعات افراد به دو دسته محرمانه و قابل به‌اشتراک‌گذاری تقسیم می‌شه. اما این همه ماجرا نیست. فیلترهای مختلفی برای این انتقال اطلاعات وجود داره، شامل:

• دریافت اجازه از خود مشتری و با رضایت خودش
• بررسی عملکرد و میزان اعتبار کسب‌وکارها و اشخاص ثالث
• امنیت API ها و استفاده از روش‌های امن و محرمانه و البته با شفافیت بالا

در بانکداری باز APIها کجای بازی هستن؟

وب سرویس (API) وظیفه برقراری ارتباط بین نرم‌افزارهای مختلف رو داره. در واقع APIها زبان مشترک دو نرم‌افزار و ابزاری برای قابل درک شدن اون‌ها برای هم هستن. با کمک APIها، اشخاص ثالث در بستری قانونی و ایمن به اطلاعات مشتریان بانک‌ها دسترسی پیدا می‌کنن تا اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌هایی با محوریت خدمات نوآورانه مالی و بانکی، طراحی و معرفی کنن و سرویس‌هایی کاملا مطابق با چیزی که مشتری نیاز داره، ارائه کنن.

فین‌تک و بانکداری باز

الان باید بهتر متوجه این ارتباط شده باشید. بانکداری باز با همکاری دو صنعت بانکداری و فین‌تک شکل گرفت. در حالی که در ابتدا شرکت‌های “فین‌تک نقش رقیب رو برای بانک‌ها داشتن اما به تدریج متوجه شدن که همکاری، سود بیشتری براشون داره. همراهی فین‌تک‌ها و بانک‌ها در پیاده‌سازی بانکداری باز، باعث خارج شدن انحصار ارائه خدمات مالی از دست بانک‌ها، یکپارچگی خدمات بانکی، خدمات شخصی‌سازی‌شده و امنیت بالای اطلاعات مالی شد. (API) ها دارای قابلیت‌ها و فرصت‌هایی برای همکاری شرکت‌های فین‌تک با موسسات مالی هستن تا با همکاری هم، خدمات بهتری به مشتریان ارائه کنن.

از طرف دیگه فین‌تک‌ها در مقایسه با بانک‌ها چابک‌تر هستن و همین موضوع باعث می‌شه که بتونن تمرکز بیشتری روی بازاریابی و بازارسازی خدمات داشته باشن و خدمات نوآورانه‌تری معرفی کنن. این خدمات جدید و نوآورانه به نفع بانک‌ها هم هست چون اون‌ها هم می‌تونن از این طریق با جلب اعتماد بیشتر، مشتریان بیشتری جذب کنن.

خدمات بانکداری به صورت سرویسی

بانکداری به عنوان سرویس یا Banking as a service یا Baas، ارائه خدمات دیجیتال به عنوان اصلی‌ترین خدمات بانکی به کمک شرکت‌های ثالث تامین‌کننده خدمات از طریق API هست. این مفهوم، به اکوسیستمی از بانکداری اشاره داره که از طریق بانک، مشتری و تامین کننده‌ با هم تعامل دارن. این خدمات همیشه در دسترس هستن و بانک‌ها می‌تونن به‌سرعت نیازهای کاربران دیجیتالی رو برطرف کنن. باید گفت بانکداری به عنوان سرویس فرایندی برای اجرای کامل خدمات مالی از طریق وب و از مهم‌ترین عوامل پایداری بانک‌ها در عصر دیجیتال هست.

تفاوت بانکداری به عنوان سرویس و بانکداری به عنوان پلتفرم

بانکداری به عنوان سرویس که به اختصار BaaS گفته می‌شه با بانکداری به عنوان پلتفرم یا BaaP متفاوته. البته هر دو خدمات بانکداری در فضای دیجیتال ارائه می‌دن اما بانکداری به عنوان سرویس، ارائه خدمات بانکداری دیجیتال توسط اشخاص ثالث با استفاده از API یا رابط برنامه نویسی برنامه کاربردیه در حالی‌که در بانکداری به عنوان پلتفرم، بانک از طریق اشخاص ثالث خدمات‌دهی می‌کنه.

در واقع در بانکداری به عنوان سرویس، شرکت‌های ثالث رابط بین مشتری و بانک هستن اما در بانکداری پلتفرمی، بانک حلقه واسط بین مشتری و شرکت ثالث هست. پس در بانکداری به عنوان سرویس، مشتری با شرکت‌های ثالث در تماسه ولی در بانکداری پلتفرمی این ارتباط مستقیما با بانک برقرار می‌شه و خدمات بانکی، به‌صورت دیجیتالی برای مشتری قابل دریافته.

در بانکداری به عنوان سرویس، دسترسی به سیستم‌ و خدمات بانکی برای فین تک‌ها و اشخاص ثالث فراهم می‌شه. بعد از این‌که سازوکار اتصال از طریق API ها فراهم شد، کانالی برای بانکداری باز ایجاد می‌شه تا بانک‌ها امکان دسترسی به اشخاص ثالث رو از طریق API فراهم کنن.

تفاوت بانکداری باز open banking و بانکداری به عنوان سرویس

با این‌که این دو مفهوم به هم شبیه هستن اما باهم فرق دارن و بانکداری به عنوان سرویس زیرمجموعه بانکداری باز است. بانکداری باز به اشخاص ثالث یا کسب‌وکارها این امکان رو می‌ده.تا وارد اکوسیستم یکپارچه‌ بانک بشن و به داده‌های مشتریان از طریق پلتفرم بانک دسترسی داشته باشن.

اما بانکداری باز فقط داده‌های خوندنی ارائه می‌ده در حالی‌که بانکداری به عنوان سرویس داده‌های خوندنی و نوشتنی ارائه می‌ده. به این ترتیب در بانکداری باز، شرکت‌های فناوری اطلاعات فقط به اطلاعات مربوط به حساب بانکی دسترسی دارن، در حالی‌که در بانکداری به عنوان سرویس، شرکت‌ها این امکان رو دارن که علاوه بر دسترسی به حساب‌های بانکی، امکان انجام عملیات بانکی رو هم دارن.